آيا مي‌دانيد كه 1 تا 3 درصد كودكان ايراني با مشكل حركتي به دنيا مي‌آيند؟ كودكاني كه حتي در سنين 3 يا 4 سالگي نيز نمي‌توانند سينه‌خيز يا چهار دست و پا راه بروند.آيا مي‌دانيد كه تعداد قابل توجهي از بيماران بعد از عمل جراحي نمي‌توانند با شغل سابقشان تطبيق يافته و بازدهي قبلي را داشته باشند؟ و آيا مي‌دانيد كه بسياري از بيماران رواني پس از درمان نمي‌توانند به زندگي اجتماعي برگشته و در حد ساير افراد جامعه فعاليت كنند؟چه بايد كرد؟ ‌آيا مي‌توان با فيزيوتراپي مشكلات فوق را حل كرد و يا برای بهبود اختلالات فوق بايد از روان‌درماني كمك گرفت؟متخصان كاردرماني معتقدند كه بهترين راه درمان مشكلات و اختلالات ياد شده، استفاده از روش كاردرماني است زيرا يك كار درمان در دو حيطه رواني و جسماني به معالجه اختلالات مورد نظر مي‌پردازد.
در واقع كاردرماني‌ تنها رشته‌ علوم‌ توانبخشي‌ در مقطع‌ ليسانس‌ است‌ كه‌ به‌ درمان‌ اختلالات‌ در حيطه‌ جسماني‌ و حيطه‌ رواني‌ مي‌پردازد. اين‌ رشته‌ به‌ عنوان‌ يك‌ رشته‌ كُل‌نگر، تمامي‌ ابعاد يك‌ بيماري‌ و تأثيرات‌ جانبي‌ آن‌ را به‌ روي‌ زندگي‌ شخصي‌ و اجتماعي‌ در نظر گرفته‌ و با ارائه‌ تكنيك‌هاي‌ درماني‌ مناسب‌، ضمن‌ در نظر گرفتن‌ علائق‌ و انگيزه‌ فرد، او را به‌ سوي‌ فعاليت‌ روزانه‌ مستقل‌ سوق‌ مي‌دهد. متخصصان‌ كاردرماني‌ با تسلط‌ كافي‌ بر علوم‌ مختلف‌ فيزيولوژيكي‌، آناتوميكي‌ و روانشناختي‌، يك‌ برنامه‌ جامع‌ درماني‌ را به‌ بيماران‌ ارائه‌ مي‌دهند؛ يعني‌ در كاردرماني‌، تمركز درمان‌ فقط‌ روي‌ بيماري‌ نيست‌، بلكه‌ تمامي‌ ابعاد زندگي‌ فرد، مورد بررسي‌ قرار مي‌گيرد. گفتني‌ است‌ كه‌ هدف‌ اين‌ رشته‌ به‌ حداكثر رساندن‌ استقلال‌ افراد بيمار و ناتوان‌ در انجام‌ كارهاي‌ روزمره‌ و فعاليت‌هاي‌ اجتماعي‌ و همچنين‌ آمادگي‌ براي‌ آموزش‌ حرفه‌اي‌ است‌.

توانايي‌هاي‌ لازم :
يك‌ كاردرمانگر بايد انگيزه‌اي‌ قوي‌ داشته‌ باشد تا بتواند با بيماراني‌ كه‌ داراي‌ معلوليت‌هاي‌ مختلف‌ هستند، ارتباط‌ برقرار كرده‌ و آنها را به‌ خوبي‌ درمان‌ كند. مهمترين‌ ويژگي‌ يك‌ كاردرمانگر، علاقه‌ به‌ انسان‌ها است‌. اگر متخصص‌ اين‌ رشته‌ به‌ كار خود و مردم‌ علاقه‌مند نبوده‌ و صبر و حوصله‌ نداشته‌ باشد، موفق‌ به‌ درمان‌ بيماران‌ مورد نظر نخواهد شد. برخي‌ از استادان‌ اين‌ رشته‌ نيز اولين‌ و مهمترين‌ ويژگي‌ دانشجوي‌ كاردرماني‌ را داشتن‌ توانايي‌ جسمي‌ و روحي‌ خوب‌ مي‌دانند و اين‌ كه‌ بتواند با درايت‌، ابتكار عمل‌ و خلاقيت‌، درمان‌ مؤثرتري‌ را ارائه‌ بدهد.

موقعيت‌ شغلي‌ در ايران‌ :
كشور ما با كمبود متخصص‌ اين‌ رشته‌ روبرو است‌ و هر ساله‌ بيمارستان‌ها، كلينيك‌هاي‌ توانبخشي‌ سازمان‌ بهزيستي‌ كشور و هلال‌ احمر براي‌ جذب‌ فارغ‌التحصيلان‌ كاردرماني‌ اعلام‌ نياز مي‌كنند. همچنين‌ فارغ‌التحصيل‌ اين‌ رشته‌ مي‌تواند با مجوز وزارت‌ بهداشت‌ و درمان‌ و آموزش‌ پزشكي‌ و سازمان‌ بهزيستي‌ اقدام‌ به‌ تأسيس‌ كلينيك‌ خصوصي‌ شبانه‌روزي‌ كند.

درس‌های اين‌ رشته‌ در طول‌ تحصيل :

  • دروس‌ پايه‌:

آناتومی (سر و گردن‌ و تنه‌، اندام‌ فوقانی، تحتانی، سطحی، اعصاب‌) ، استخوان‌شناسی، روانشناسی عمومی، روانپزشكی عمومی، رشد روانی ـ حركتی، بيماری های داخلی.

  • دروس‌ تخصصی:

آشنايي‌ با اصول‌ توانبخشي‌ و طب‌ فيزيكي‌، واحد راديولوژي‌، كاردرماني‌ در بيماري‌هاي‌ مغز و اعصاب‌ ، كاردرماني‌ در بيماري‌هاي‌ ارتوپدي‌، كاردرماني‌ در بيماري‌هاي‌ روماتولوژی ، كينزيولوژی و بيومكانيك‌، تكنيك‌های حركت‌ درمانی، كاردرمانی در بيماری های كودكان‌ ، ارزشيابی و اندازه‌گيری قدرت‌ عضلانی، كارآموزی بالينی، زبان‌ تخصصی.

دانشگاه های پذیرنده : دانشگاه های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی – درمانی ایران ، علوم بهزیستی و توانبخشی - تهران ، شهید بهشتی – تهران .

مقاطع تحصیلی : کارشناسی
دوره ها : روزانه ، شبانه
دانشگاه : دولتی
گرایشها :

رشته‌ اعضای مصنوعی و وسايل‌ كمكی يكی از زيرشاخه‌های توانبخشی است‌ كه‌ در آن‌ طريقه‌ طراحی و ساخت‌ اعضای مصنوعی و وسايل‌ كمكی براساس‌ اصول‌ مهندسی و منطبق‌ با آناتومی بدن‌ آموزش‌ داده‌ می شود. در واقع‌ دروس‌ اين‌ رشته‌ مجموعه‌اي‌ از علوم‌ مهندسي‌ و علوم‌ پزشكي‌ است‌.متخصص‌ اعضاي‌ مصنوعي‌ در سه‌ زمينه‌ حمايت‌ از اعضاي‌ ضعيف‌ و ناتوان‌ بدن‌، ساخت‌ اندام‌ مصنوعي‌ براي‌ عضو از دست‌ رفته‌ و اصلاح‌ ناهنجاري‌ها فعاليت‌ مي‌كند و براي‌ به‌ دست‌ آوردن‌ اين‌ تخصص‌، دروس‌ پايه‌ مثل‌ آناتومي‌ بدن‌، علل‌ ناهنجاري‌ها و بيماري‌هاي‌ اندام‌هاي‌ مورد نظر را مطالعه‌ كرده‌ و سپس‌ نحوه‌ ساخت‌ اُرتزها و پروتزهاي‌ مختلف‌ را فرا مي‌گيرد.گفتني‌ است‌ كه‌ ارتز وسيله‌اي‌ كمكي‌ است‌ كه‌ در موازات‌ اندام‌ فلج‌ يا ضعيف‌ به‌ كار برده‌ شده‌ و به‌ آن‌ كمك‌ مي‌كند تا كارايي‌ بهتري‌ داشته‌ باشد و شامل‌ تمام‌ اندام‌ها از جمله‌ اندام‌ تحتاني‌، اندام‌ فوقاني‌، ستون‌ فقرات‌ و سرو گردن‌ مي‌شود. پروتز نيز عضو مصنوعي‌ است‌ كه‌ جانشين‌ عضو طبيعي‌ شده‌ و در امتداد عضو طبيعي‌ قرار مي‌گيرد.
براي‌ مثال‌ فردي‌ كه‌ دچار بيماري‌ فلج‌ اطفال‌ شده‌ است‌ با استفاده‌ از ارتزهاي‌ كمك‌ كننده‌ مي‌تواند سرپا ايستاده‌ و به‌ فعاليت‌هاي‌ زندگي‌ خود به‌ صورت‌ مستقل‌ ادامه‌ دهد.تفاوت اين رشته با مهندسي پزشكي در اين است كه رشته مهندسي پزشكي؛ در زمينه الكترونيك و بيومكانيك كاربردي كل تجهيزات پزشكي فعاليت مي‌كند يعني طراحي يك دستگاه راديولوژي يا فيزيوتراپي نيز در حيطه كار مهندسي پزشكي قرار مي‌گيرد، در حالي كه رشته اعضاي مصنوعي به طراحي و ساخت وسايل كمكي و اعضاي مصنوعي مي‌پردازد و اعضاي مصنوعي قابل ساخت در اين رشته نيز اعضاي مصنوعي خارج از بدن مثل دست، پا، چشم و بيني است.
از همين جا مي‌توان به يكي ديگر از تفاوت‌هاي موجود بين اين دو رشته پي برد چون فارغ‌التحصيل مهندسي پزشكي علاوه بر اعضاي مصنوعي خارج از بدن، پروتزهاي داخلي مثل قلب مصنوعي يا اعضاي پيچيده الكترونيكي و مكانيكي مثل دست سيبرنتيكي را نيز طراحي مي‌كند، اما فارغ‌التحصيل اعضاي مصنوعي، قطعات ساده‌تري كه با ابزار دستي نيز قابل ساخت است مثل پاي مصنوعي عادي يا انواع بريس‌ها را طراحي كرده و مي‌سازد.


توانايي‌هاي‌ لازم :
دانشجوي‌ رشته‌ اعضاي‌ مصنوعي‌ و وسايل‌ كمكي‌ مثل‌ يك‌ مجسمه‌ساز بايد با گچ‌ مجسمه‌سازي‌ كار كند و قالب‌هاي‌ گچي‌ از پا، دست‌، نيم‌تنه‌ يا سر و گردن‌ بسازد و مثل‌ يك‌ نجار، آهنگر و كفاش‌ بايد به‌ جوشكاري‌، تراشكاري‌، ارّه‌كاري‌، فلزكاري‌ و چرم‌كاري‌ بپردازد. به‌ عبارت‌ ديگر متخصص‌ اين‌ رشته‌ بايد از دست‌هايي‌ توانا برخوردار و به‌ كارهاي‌ فني‌ و صنعتي‌ علاقه‌مند باشد.در ضمن‌ دانشجوي‌ اين‌ رشته‌ بايد داراي‌ جسم‌ و روحي‌ سالم‌ و توانمند باشد تا در انجام‌ كارهاي‌ سنگين‌ اين‌ رشته‌ مثل‌ فلزكاري‌ يا كار با گچ‌ و قالب‌هاي‌ سنگين‌ دچار مشكل‌ نشود و بتواند بعضي‌ از اوقات‌ چهار ساعت‌ سرپا بايستد و كار كند. آمادگي‌ روحي‌ براي‌ برخورد با بيماران‌ و روابط‌ اجتماعي‌ خوب‌ نيز در اين‌ رشته‌ بسيار ضروري‌ است‌ چون‌ رشته‌ اعضاي‌ مصنوعي‌ يك‌ رشته‌ خدماتي‌ است‌ و فارغ‌التحصيل‌ آن‌ بايد با دردمندترين‌ اعضاي‌ جامعه‌ در ارتباط‌ باشد.


موقعيت‌ شغلي‌ در ايران‌ :
فارغ‌التحصيل‌ اين‌ رشته‌ مي‌تواند در دو بخش‌ دولتي‌ و خصوصي‌ فعاليت‌ كند كه‌ بخش‌ دولتي‌ شامل‌ سازمان‌ بهزيستي‌، هلال‌ احمر، بنياد جانبازان‌ و بيمارستان‌هاي‌ داراي‌ مراكز ارتوپدي‌ فني‌ است‌. اما حيطه‌ اصلي‌ فعاليت‌ فارغ‌التحصيلان‌ اين‌ رشته‌ بخش‌ خصوصي‌ است‌ چون‌ رشته‌ اعضاي‌ مصنوعي‌ جزو معدود رشته‌هاي‌ توانبخشي‌ است‌ كه‌ فارغ‌التحصيل آن‌ مي‌تواند پس‌ از كسب‌ تجربه‌ لازم‌، مركز خصوصي‌ داير كرده‌ و به‌ افراد فلج‌ يا افرادي‌ كه‌ انواع‌ بدشكلي‌هاي‌ مختلف‌ و مشكلات‌ ارتوپدي‌ دارند، افرادي‌ كه‌ بيماري‌هاي‌ ساده‌ مثل‌ صافي‌ كف‌ پا داشته‌ و احتياج‌ به‌ كفش‌ طبي‌ دارند و‌ كساني‌ كه‌ دچار قطع‌ عضو هستند، خدمات‌ خود را ارائه‌ دهد.در ضمن‌ اگر دانشجويي‌ اهل‌ تحقيق‌ و مطالعه‌ باشد، در اين‌ رشته‌ زمينه‌ نوآوري‌ بسيار زياد است‌. بخصوص‌ در زمينه‌ پروتزهاي‌ زيبايي؛‌ يعني‌ ساخت‌ چشم‌، گوش‌ و بيني‌ مصنوعي‌ كه‌ نيروي‌ كار متخصص‌ در ايران‌ بسيار كم‌ است‌.

  • درس‌هاي‌ اين‌ رشته‌ در طول‌ تحصيل :

آناتومي‌ انساني‌ ، رسم‌ فني‌ ، كمك‌هاي‌ اوليه‌ ، ايمني‌ و پيشگيري‌ از سوانح‌ در كارگاه‌، رياضيات‌ پايه‌ و مقدمات‌ آمار، تكنيك‌هاي‌ فلزكاري‌ ، تكنيك‌ ارتوپدي‌ فني‌ ، اصول‌ توانبخشي‌ ، خواص‌ مواد (علوم‌ فلزات‌)، خواص‌ مواد (مواد مصنوعي‌)، بهداشت‌ عمومي‌ ، ارتوپدي‌ ، مكانيك‌، تكنولوژي‌ چوب‌ ، تكنيك‌ قطعه‌سازي‌، تئوري‌ پروتز ، تئوري‌ ارتز ، مديريت‌ صنعتي‌، روانشناسي‌ معلولين‌، آناتومي‌ و فيزيولوژي‌

 

هدف اين رشته تربيت متخصصان موردنياز لابراتوارهاي دندانپزشكي مراكز آموزشي، درماني دولتي و خصوصي است. افرادي كه با ساختن عضو مصنوعي براي كار ثابت مانند دندان مصنوعي (دندانپزشك، قالب دندان را تهيه مي‌كند و متخصص پروتزهاي دنداني براساس قالب، دندان را مي‌سازد) و عضو مصنوعي براي كار متحرك مانند پلاك‌هاي ارتودنسي در لابراتورهاي دندانسازي و كلينيك‌هاي دندانپزشكي حضوري فعال دارند.


توانايي‌هاي لازم :
تكنسين‌ پروتزهاي دنداني كاري حساس ودقيق است و نياز به دستاني توانمند و ماهر دارد. در اين رشته دروس فيزيك، شيمي و زيست‌شناسي داراي اهميت است و در نهايت داوطلبان بايد توجه داشته باشند كه هدف اين رشته تربيت تكنسين متخصص و كارآمد است و از همين رو، اين رشته تنها در مقطع كارداني ارائه مي‌شود.


موقعيت شغلي در ايران :
با توجه به توانمندي‌هايي كه دانشجوي اين رشته در طي تحصيل كسب مي‌كند، براحتي مي‌تواند جذب بازار كار شده و شغل مناسبي به دست بياورد.فارغ‌التحصيلان اين رشته مي‌توانند هم به صورت مستقل اقدام به تأسيس لابراتور كنند و هم در كلينيك‌هاي دندانپزشكي فعاليت نمايند زيرا هر دندانپزشك عمومي يا ارتودنتسيت بري ساخت دندان مصنوعي يا قالب‌هاي ارتودنسي بايد با يك تكنسين پروتزهاي دنداني فعاليت كند.

  • درس‌هاي اين رشته در طول تحصيل :

بيوشيمي نظري، آناتومي دندان نظري و عملي، آسيب‌شناسي، ميكروب‌شناسي نظري و عملي، بافت‌شناسي نظري و عملي، آناتومي عمومي نظري و عملي، بهداشت خانواده، فيزيك، پروتز كامل نظري و عملي، پروتز پارسيل، ارتودنسي نظري و عملي، استاتيك نظري و عملي، اوكلوژن نظري و عملي، لابراتوار اختصاصي، پروتزهاي اطفال و ارتودنسي نظري و عملي، مواد دندان نظري و عملي.

دانشگاه های پذیرنده : دانشگاه های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی – درمانی تهران، شهید بهشتی- تهران
مقاطع تحصیلی : کاردانی
دوره ها : روزانه
دانشگاه : دولتی
گرایشها :