اين روزها بشر پي برده است كه غذا خوردن تنها براي پاسخ به احساس گرسنگي نيست بلكه رفتاري است كه از طريق آن كمبودهاي جسم تأمين شده و سلامتي تضمين مي‌گردد. براي حفظ اين سلامتي نياز است كه انواع ويتامين‌ها، پروتئين‌ها و مواد مغذي لازم، هميشه در دسترس باشد. طبيعي است كه بسياري از مواد غذايي در همه فصل‌ها يافت نمي‌شود، اين است كه فرهنگ نگهداري از غذا براي زمان طولاني به صورت كنسرو جا افتاده است، كنسروهايي كه در كارخانه‌هاي صنايع غذايي به صورت آماده و نميه‌ آماده (پخته، منجمد، خشك شده،‌ افشره و ...) تهيه مي‌شود.از سوي ديگر ساختار غذاي مصرفي عامه مردم نسبت به گذشته تغيير يافته است،
به عنوان نمونه اگر نان در سبد غذايي مردم 50 سال گذشته، بيشترين مورد استفاده را داشته است، امروزه انواع غذاهاي ديگر از جمله ماكاروني، سوسيس و كالباس و بسياري از غذاهاي آماده گياهي و حيواني، سبد غذايي عموم مردم را تشكيل مي‌دهند. همچنين بعضي از مواد غذايي مثل روغن و چاي كه در گذشته به صورت باز استفاده مي‌شد، امروزه در كارخانه‌هاي صنايع غذايي در بسته‌بندي‌هاي بهداشتي عرضه مي‌شود. كارخانه‌هايي كه در تشكيل و نحوه فعاليت آنها، متخصصان بسياري نقش دارند كه از جمله اين متخصصان مي‌توان به فارغ‌التحصيلان رشته علوم و صنايع غذايي اشاره كرد كه كنترل كيفيت و بهداشت مواد غذايي بر عهده آنهاست.
در توضيح اين رشته مي‌توان گفت كه در هر كارخانه‌اي‌ هدف‌، توليد بهترين‌ محصول‌ است‌. محصولي‌ كه‌ از هر جهت‌ مطلوب‌ و بدون‌ عيب‌ و نقص‌ بوده‌ و در عين‌ حال‌ ضايعات‌ بسيار كمي‌ داشته‌ باشد. براي‌ رسيدن‌ به‌ اين‌ هدف‌ بايد بر روي‌ توليد محصول‌ غذايي‌ نظارت‌ و كنترل‌ داشت‌؛ يعني‌ از همان‌ ابتدا كه‌ ماده‌ خام‌ به‌ كارخانه‌ مي‌آيد تا زماني‌ كه‌ پس‌ از تغييرات‌ و تبديلات‌ لازم‌، بسته‌بندي‌ شده‌ و براي‌ عرضه‌ آماده‌ مي‌شود، بايد محصول‌ مورد نظر كنترل‌ و آزمايش‌ گردد. براي‌ مثال‌ هنگام‌ تهيه‌ بيسكويت‌ يا كلوچه‌ از زماني‌ كه‌ آرد وارد كارخانه‌ مي‌شود تا زماني‌ كه‌ مواد مورد نياز مثل‌ رنگ‌ و طعم‌دهنده‌ها به‌ آن‌ اضافه‌ مي‌گردد و در نهايت‌ ماده‌ مورد نظر پخته‌ مي‌شود،
بايد مرحله‌ به‌ مرحله‌ توسط‌ مسؤولين‌ آزمايشگاه‌ نمونه‌برداري‌ و آزمايش‌ گردد. كه‌ اين‌ كار توسط‌ متخصصان‌ علوم‌ و صنايع‌ غذايي‌ شاخه‌ كنترل‌ كيفي‌ انجام‌ مي‌گيرد.در واقع‌ در رشته‌ علوم‌ و صنايع‌ غذايي‌، دانشجويان‌، تكنولوژي‌ صنايع‌ غذايي‌ مختلف‌ از قبيل‌ صنايع‌ لبنيات‌، غلات‌، گوشت‌، روغن‌، قند، سبزيجات‌ و ميوه‌جات‌ را فرا مي‌گيرند. همچنين‌ درباره‌ صنايع‌ نگهداري‌ مواد غذايي‌، بسته‌بندي‌ و كنترل‌ كيفي‌ مواد غذايي‌ آموزش‌ مي‌بينند؛ يعني‌ دانشجو ياد مي‌گيرد كه‌ چگونه‌ طي‌ فرآيندهايي‌، عمر مواد غذايي‌ را ضمن‌ حفظ‌ كيفيت‌ و ارزش‌ غذايي‌ آن‌، طولاني‌تر كند.


توانايي‌هاي‌ لازم :
راز موفقيت‌ دانشجوي‌ اين‌ رشته‌ در دست‌يابي‌ به‌ فرآورده‌هاي‌ جديد و عرضه‌ آن‌ به‌ بازار و قابليت‌ توافق‌ و سازش‌ با تقاضاي‌ مشتريان‌ است و چنين‌ كاري‌ نياز به‌ تلاش‌ و كوشش‌ بسيار دارد. از سوي‌ ديگر دانشجوي‌ اين‌ رشته‌ بايد آمادگي‌ كار در شهرهاي‌ كوچك‌ يا حومه‌ شهرهاي‌ بزرگ‌ را داشته‌ باشد چون‌ بيشتر كارخانه‌هاي‌ صنايع‌ غذايي‌ خارج‌ از شهرهاي‌ بزرگ‌ يا در شهرهاي‌ كوچك‌ مستقر هستند.دروس‌ مهم‌ و پايه‌ در اين‌ رشته‌ نيز شامل‌ شيمي‌، زيست‌شناسي‌ (شاخه‌ ميكروبيولوژي‌) و آمار و احتمالات‌ مي‌شود.


موقعيت‌ شغلي‌ در ايران :
در كشوري‌ كه‌ بايد مواد غذايي‌ را براي‌ بيش‌ از 60 ميليون‌ جمعيت‌ تأمين‌ كرد، صنايع‌ غذايي‌ هيچ‌وقت‌ در انزوا قرار نخواهد گرفت‌ براي‌ همين‌ فارغ‌التحصيل‌ اين‌ رشته‌ اگر آمادگي‌ كار در كارخانه‌ يا كارگاه‌ را داشته‌ باشد ـ كارخانه‌هايي‌ كه‌ بيشتر در حومه‌ شهر يا شهرهاي‌ كوچك‌ واقع‌ شده‌ است‌ ـ فرصت‌ شغلي‌ مناسبي‌ به‌ دست‌ خواهد آورد. در ضمن‌ فارغ‌التحصيل‌ علوم‌ و صنايع‌ غذايي‌ مي‌تواند با استفاده‌ از سرمايه‌ شخصي‌ يا مشاركت‌ با فردي‌ كه‌ سرمايه‌ مورد نياز را دارد، واحد توليدي خصوصي‌ ايجادكند.كاري‌كه‌ تعدادي‌ از فارغ‌التحصيلان‌ اين‌ رشته‌ انجام‌ داده‌‌اند و موفق‌ نيز شده‌اند.


درس‌هاي‌ اين‌ رشته‌ در طول‌ تحصيل :

  • دروس‌ پايه‌:

رياضيات‌، فيزيك‌، شيمی‌ عمومی‌، شيمی‌ آلی، شيمی‌ تجزيه‌، شيمی‌ فيزيك‌، بيوشيمی‌ مقدماتی‌، فيزيولوژی‌، ميكروب‌شناسی‌ عمومی‌، آمار، اصول‌ كامپيوتر، انگل‌شناسی‌.

  • دروس‌ اصلي‌:

بهداشت‌ عمومی‌، ميكروب‌شناسي‌ مواد غذايی‌، شيمي‌ موادغذاييی ، زبان‌ اختصاصی‌، روش‌هايی بررسی و پژوهش‌، اصول‌ مهندسی‌ و ماشين‌آلات‌ صنايع‌ غذايی‌، بهداشت‌ كارگاه‌ها و كارخانجات‌ مواد غذايی‌، اصول‌ تغذيه‌، آب‌ و فاضلاب‌ كارخانجات‌ مواد غذايی‌، اصول‌ مديريت‌، تجزيه‌ مواد غذايی‌ ، مسموميت‌هاي‌ غذايی‌، اصول‌ و روش‌هايی نگهداريی مواد غذايی،اصول کنترل کیفی و قوانین .

  • دروس تخصصی :

بیوتکنولوژی در صنایع غذایی ، کنترل کیفی مواد غذایی ، صنایع روغن ، صنایع محصولات قنادی و نوشابه ، صنایع شیر و لبنیات ، صنایع غلات ، صنایع سبزی و میوه ، صنایع گوشت و مرغ و شیلات ، صنایع قند ، صنایع بسته بندی ، سمینار ، تأثیر فرآیند بر ارزش غذا ، شناخت و کاربرد دستگاه های آزمایشگاهی ، کار آموزی .


دانشگاه های پذیرنده : دانشگاه های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی – درمانی شهید بهشتی – تهران .
مقاطع تحصیلی : کارشناسی
دوره ها : روزانه ، شبانه
دانشگاه : دولتی
گرایشها :

امروزه با توجه به نرخ رشد جمعيت، ضروري است كه قسمت عظيمي از كمبود پروتئين را از بخش شيلات تأمين نمود؛ يعني بايد از منابع آبي داخلي و آب‌هاي آزاد استفاده مطلوب كرد و به پرورش و صيد آبزيان و عمل‌آوري فرآورده‌هاي ماهي پرداخت. اين كار نياز به متخصصان كارآزموده‌اي دارد كه با علوم مختلف بيولوژي جانوري، گياهي و اكولوژي دريايي به عنوان منابع اصلي و زيربنايي شيلات آشنا باشند و نحوه تكثير و پرورش آبزيان و مسائل مربوط به صيد و صيادي و فرآورده‌هاي آبزيان را بدانند.رشته تكنولوژي شيلات به منظور اجراي همين امر مهم ايجاد شده است.


موقعيت شغلي در ايران :
اگر بخواهيم پرورش و صيد آبزيان از نظر كمي و كيفي داراي وضعيت مطلوبي باشد و اكوسيستم‌هاي آبي احياء گردد و توسعه يابد بايد از افرادي فني و كاردان براي پياده كردن طرح‌هاي شيلات و آبزيان ياري بگيريم.افرادي كه مي‌توانند در بخش اجرايي اداره تالاب‌ها، سازمان شيلات جهاد كشاورزي و به عنوان كاردان در ماهي سراها فعاليت نمايند.


درس‌هاي اين رشته در طول تحصيل :

  • دروس پايه :

رياضيات عمومي، شيمي عمومي، فيزيك و هواشناسي، گياه‌شناسي عمومي، جانورشناسي، اكولوژي، آمار و احتمالات، بهداشت و ايمني در كار

  • دروس اصلي :

جامعه‌شناسي روستايي، شناخت و حمايت محيط‌زيست، قوانين و مديريت محيط‌زيست و شيلات آبزيان، ميكروبيولوژي عمومي، آلودگي محيط‌زيست، هيدروبيولوژي عمومي، اصول ناوبری

  • دروس تخصصي :

ماهي‌شناسي عمومي، ليمنولوژي، اصول تكثير و پرورش آبزيان، بيماري‌ها و انگل‌هاي آبزيان،‌ روش‌هاي صد آبزيان، تغذيه ماهي، بهداشت و تكنولوژي فرآورده‌هاي شيلاتي،کارورزی


دانشگاه های پذیرنده : زابل ، علوم کشاورزی و منابع گرگان ، غرانتفاعی قشم ، غیر انتفاعی خزر محمود آباد

مقاطع تحصیلی :
دوره ها : روزانه , شبانه
دانشگاه : دولتی ، غیر انتفاعی
گرایشها :

رشته‌ بهداشت‌ محيط‌ به‌ مطالعه‌ مسائل‌ زيست‌ محيطي‌ از قبيل‌ آب‌، فاضلاب‌، زباله‌، هوا و كنترل‌ بهداشت‌ مواد غذايي‌ مي‌پردازد تا دانشجويان‌ پس‌ از فارغ‌التحصيلي‌ بتوانند در اجتماعات‌ كوچك‌ مستقر شده‌ و پس‌ از مطالعه‌ و بررسي‌ مشكلات‌ بهداشت‌ منطقه‌ در جهت‌ رفع‌ اين‌ مشكلات‌ قدم‌ بردارند؛ يعني‌ دانشجويان‌ بايد بتوانند با دادن‌ طرح‌هايي‌ مفيد و عملي‌ در زمينه‌ تأمين‌ آب‌ آشاميدني‌ سالم‌ كمي‌ و كيفي‌، دفع‌ صحيح‌ زباله‌، بهسازي‌ اماكن‌ عمومي‌، مبارزه‌ با حشرات‌ و ناقلين‌ بيماري‌، مردم‌ را در رفع‌ اين‌ مشكلات‌ راهنمايي‌ و كمك‌ كرده‌ و اطلاعات‌ و آمارهاي‌ لازم‌ را در موارد فوق‌ جمع‌آوري‌ و طبقه‌بندي‌ نمايند.اين‌ رشته‌ در مقطع‌ كارداني‌ مسائل‌ زيست‌محيطي‌ را به‌ صورت‌ ساده‌تري‌ مطرح‌ مي‌كند چون‌ كاردان‌ها در اجتماعات‌ كوچكتري‌ مثل‌ روستاها به‌ مردم‌ خدمت‌ مي‌كنند و به‌ مسائل‌ بهداشتي‌ اوليه‌ آنها از قبيل‌ پاكيزه‌ كردن‌ آب‌ (گندزدايي‌ آب‌)، مبارزه‌ با حشرات‌، تصفيه‌ فاضلاب‌ و بهداشت‌ مسكن‌ و اماكن‌ عمومي‌ مي‌پردازند. اما در مقطع‌ كارشناسي‌ تخصصي‌تر و فني‌تر مي‌شود، چون‌ فارغ‌التحصيلان‌ بايد بتوانند براي‌ اجتماعات‌ بزرگتر از قبيل‌ شهرها برنامه‌ريزي‌ بهداشتي‌ كنند. براي‌ مثال‌ طراحي‌ تصفيه‌خانه‌ آب‌ يا فاضلاب‌ شهرها، نحوه‌ جمع‌آوري‌ فاضلاب‌، نحوه‌ توزيع‌ و انتقال‌ آب‌، شناخت‌ آلاينده‌هاي‌ هوا و كنترل‌ آنها در حيطه‌ فعاليت‌ فارغ‌التحصيلان‌ كارشناسي‌ بهداشت‌ محيط‌ مي‌باشد.


توانايي‌هاي‌ لازم :
رشته‌ بهداشت‌ محيط‌ داراي‌ سه‌ جنبه‌ بيولوژي‌، شيمي‌، فيزيك‌ و رياضي‌ است‌ و دانشجوي‌ بهداشت‌ محيط‌ در صورت‌ علاقه‌مندي‌ به‌ هر يك‌ از زمينه‌هاي‌ فوق‌ مي‌تواند در اين‌ رشته‌ موفق‌ گردد.براي‌ مثال‌ كارشناس‌ بهداشت‌ محيط‌ كه‌ به‌ دروس‌ فني‌ به‌ ويژه‌ مكانيك‌ سيالات‌ علاقه‌مند است‌، مي‌تواند در زمينه‌ طراحي‌ تصفيه‌ خانه‌ها فعاليت‌ كند. كارشناس‌ علاقه‌مند به‌ بيولوژي‌ نيز مي‌تواند در زمينه‌ انتقال‌ بيماري‌ها به‌ انسان‌ توسط‌ فاكتورهاي‌ زيست‌ محيطي‌ مطالعه‌ و تحقيق‌ كند و فردي‌ كه‌ به‌ شيمي‌ علاقه‌مند است‌ مي‌تواند در زمينه‌ فرآيندهاي‌ مختلف‌ اعم‌ از فرآيند تصفيه‌ آب‌ يا فاضلاب‌ فعاليت‌ نمايد. درواقع‌ اين‌ رشته‌ مي‌تواند طيف‌ گسترده‌اي‌ از داوطلبان‌ را كه‌ داراي‌ علايق‌ و توانمندي‌هاي‌ متفاوتي‌ هستند، جذب‌ خود كند. قابل‌ ذكر است‌ كه‌ زمينه‌هاي‌ فوق‌ بيشتر در كارشناسي‌ و مقاطع‌ بالاتر مطرح‌ مي‌شود و در مقطع‌ كارداني‌ كه‌ جنبه‌ كاربردي‌ دارد، آنچه‌ مهم‌ است‌ علاقه‌مندي‌ به‌ حفظ‌ بهداشت‌ محيط‌ و آموزش‌ اين‌ مسأله‌ به‌ عموم‌ مردم‌ است.گفتني‌ است‌ كه‌ رشته‌ بهداشت‌ محيط‌ ابتدا در مقطع‌ كارداني‌ دانشجو مي‌پذيرد‌ اما دانشجويان‌ مي‌توانند تا مقطع‌ دكترا در كشور ادامه‌ تحصيل‌ دهند.


موقعيت‌ شغلي‌ در ايران‌ :
اگر جامعه‌ و حكومت‌ به‌ بهداشت‌ و سلامتي‌ اهميت‌ دهد، فرصت‌هاي‌ شغلي‌ اين‌ رشته‌ بسيار زياد خواهد بود چون‌ هر جا انسان‌ وجود داشته‌ باشد، براي‌ حفظ‌ سلامت‌ او، متخصصان‌ اين‌ رشته‌ بايد حضور داشته‌ باشند، اما متأسفانه‌ در كشور ما توانمندي‌هاي‌ متخصصان‌ بهداشت‌ محيط‌ ناشناخته‌ مانده‌ و از همين‌رو فرصت‌هاي‌ شغلي‌ فارغ‌التحصيلان‌ اين‌ رشته‌ به‌ طور كاذب‌ كم‌ شده‌ است‌.با اين‌ وجود يك‌ فارغ‌التحصيل‌ توانمند بهداشت‌ محيط‌ در مقطع‌ كارداني‌ مي‌تواند در وزارت‌ بهداشت‌ - درمان‌ و آموزش‌ پزشكي‌ و در مقطع‌ كارشناسي‌ در شهرداري‌ها، سازمان‌ آب‌ و فاضلاب‌، شركت‌هاي‌ خصوصي‌ طراحي‌ تصفيه‌خانه‌ آب‌ و فاضلاب‌ و سازمان‌ حفظ‌ محيط‌زيست‌ فرصت‌هاي‌ شغلي‌ مناسبي‌ داشته‌ باشد.


درس‌هاي‌ اين‌ رشته‌ در طول‌ تحصيل :

  • دروس‌ پايه‌ و اصلي‌ :

فيزيك‌ عمومي‌، شيمي‌ عمومي‌، آمار حياتي‌ مقدماتي‌، اصول‌ هيدروليك‌، نقشه‌برداري‌، آموزش‌ بهداشت‌، پاتوبيولوژي‌، اپيدميولوژي‌ بيماري‌هاي‌ واگير، جامعه‌شناسي‌ شهري‌ و روستايي‌، نظام‌ عرضه‌ خدمات‌ بهداشتي‌ و درماني‌.

  • دروس‌ تخصصي‌ :

شيمي‌ و ميكروبيولوژي‌ آب‌ و فاضلاب‌ ، كارگاه‌ لوله‌كشي‌ آب‌ و فاضلاب‌، اصول‌ تصفيه‌ و بهسازي‌ منابع‌ آب‌، دفع‌ فاضلاب‌ در اجتماعات‌ كوچك‌، كاربرد موتور تلمبه‌ در تأسيسات‌ آب‌ و فاضلاب‌، كارگاه‌ نصب‌ و راه‌اندازي‌ و تعمير موتور تلمبه‌ها، حفاري‌ و بهره‌برداري‌ از چاه‌ ، اصول‌ بهداشت‌ هوا، بهداشت‌ مواد غذايي‌، بهداشت‌ مسكن‌ و اماكن‌ عمومي‌، گندزداها، آشنايي‌ با پرتوهاو پرتوزاها، كاربرد سموم‌ و ناقلين‌ ، بهداشت‌ حرفه‌اي‌ ، اقدامات‌ بهداشتي‌ در شرايط‌ اضطراري‌ ، بهره‌برداري‌ و نگهداري‌ تأسيسات‌ آب‌ و فاضلاب‌ ، كارآموزي‌ در عرصه‌.

دانشگاه های پذیرنده : دانشکده حفاظت و بهداشت کار – وابسته به وزارت کار ، دانشگاه های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی – درمانی اردبیل ، ارومیه ، اهواز ، ایلام ، بندر عباس ، بوشهر ، بیرجند ، زاهدان ، زنجان ، سمنان ، شهر کرد ، شیراز ، قزوین ، کاشان ، کردستان – سنندج ، کرمانشاه ، گلستان ، گیلان – رشت ، لرستان – خرم آباد ، مازندران – ساری ، مشهد ، همدان ، یاسوج ، یزد ، سبزوار ، شاهرود ، قم ، گناباد ، بابل ، شهید بهشتی – تهران .
مقاطع تحصیلی : کاردانی
دوره ها : روزانه ، شبانه
دانشگاه : دولتی
گرایشها :