۵ عنوان از ترندترین حوزه‌های پژوهش حقوق مالکیت فکری در جهان (AI، داده، زیست‌فناوری، فضای مجازی و اقتصاد دانش‌بنیان) که در دانشگاه‌های ایران و مجامع بین‌المللی قابلیت اجرایی بالایی دارند.
🟩 ۱. چالش‌های حقوقی هوش مصنوعی در نظام مالکیت فکری: نویسنده کیست؟
بیان مسئله:
با گسترش هوش مصنوعی در خلق آثار هنری، ادبی و اختراعات علمی، مرز میان خالق انسانی و خالق مصنوعی در حال از بین رفتن است. در شرایطی که برنامه‌های هوش مصنوعی قادرند نقاشی، موسیقی، مقاله و حتی اختراع تولید کنند، پرسش مهمی مطرح می‌شود: آیا چنین خروجی‌هایی واجد حمایت حقوق مالکیت فکری هستند؟ و اگر بله، صاحب آن چه کسی است — کاربر، طراح نرم‌افزار، یا خود سامانه هوشمند؟
در نظام‌های حقوقی مختلف، دیدگاه‌ها در این خصوص متفاوت است. برخی کشورها تنها انسان را خالق می‌دانند و برخی دیگر در حال بررسی مدل‌های جدید برای ثبت حقوق هوش مصنوعی هستند.
در ایران نیز قوانین مالکیت فکری هنوز تعریفی برای آثار تولیدشده توسط هوش مصنوعی ارائه نداده‌اند و این امر موجب خلأ قانونی شده است. بنابراین، مسئله اصلی پژوهش حاضر، تعیین جایگاه حقوقی خلاقیت هوش مصنوعی در نظام مالکیت فکری و بررسی امکان حمایت قانونی از آن است.
🟩 ۲. تحلیل تطبیقی حمایت از اختراعات زیست‌فناوری در ایران و نظام‌های بین‌المللی
بیان مسئله:
زیست‌فناوری یکی از مهم‌ترین حوزه‌های نوین علمی است که دستاوردهای آن در پزشکی، کشاورزی و صنایع دارویی تأثیرگذار است. اما این پیشرفت‌ها پرسش‌های حقوقی حساسی را درباره مالکیت و ثبت اختراعات مرتبط با مواد ژنتیکی، میکروارگانیسم‌ها و داروهای زیستی مطرح می‌کند.
در سطح بین‌المللی، سازمان تجارت جهانی و موافقت‌نامه تریپس (TRIPS) چارچوب‌هایی را برای حمایت از اختراعات زیست‌فناورانه تعیین کرده‌اند. با این حال، ایران در اجرای این الزامات با چالش‌هایی روبه‌روست؛ از جمله محدودیت‌های شرعی، اخلاقی و فنی در تعریف «موضوع قابل ثبت».
ازاین‌رو، پژوهش حاضر در پی بررسی این سؤال است که نظام حقوقی ایران تا چه اندازه با استانداردهای بین‌المللی حمایت از اختراعات زیست‌فناوری تطبیق دارد و چه اصلاحاتی برای کارآمدسازی نظام ثبت ضروری است؟
🟩 ۳. بررسی نقض حقوق مالکیت فکری در فضای مجازی و چالش‌های اجرایی آن در ایران
بیان مسئله:
رشد سریع اینترنت و شبکه‌های اجتماعی، دسترسی به آثار فکری را تسهیل کرده است، اما در عین حال، زمینه‌ساز نقض گسترده حقوق پدیدآورندگان نیز شده است. کپی، دانلود غیرمجاز و انتشار بدون اجازه آثار علمی، هنری و نرم‌افزاری به پدیده‌ای عادی بدل شده است.
در بسیاری از کشورها، نهادهای نظارتی و قوانین سختگیرانه‌ای برای مقابله با نقض دیجیتال وجود دارد. اما در ایران، با وجود قانون حمایت از حقوق مؤلفان و مصنفان، ضمانت اجرایی در فضای مجازی بسیار ضعیف است.
بنابراین، مسئله اصلی این پژوهش، بررسی چالش‌های اجرایی حمایت از حقوق مالکیت فکری در محیط دیجیتال ایران و ارائه راهکارهای اصلاحی در نظام حقوقی و قضایی کشور است.
🟩 ۴. بررسی نقش نظام مالکیت فکری در توسعه اقتصاد دانش‌بنیان ایران
بیان مسئله:
اقتصاد دانش‌بنیان بر پایه نوآوری، خلاقیت و بهره‌برداری از دارایی‌های فکری استوار است. اما توسعه واقعی این اقتصاد بدون نظام کارآمد مالکیت فکری ممکن نیست. ثبت اختراعات، علائم تجاری و طرح‌های صنعتی ابزارهای کلیدی در حمایت از نوآوران و مخترعان هستند.
در ایران، با وجود پیشرفت در حوزه شرکت‌های دانش‌بنیان، مشکلاتی مانند ضعف آگاهی حقوقی، فرآیند طولانی ثبت، و نبود حمایت مالی از صاحبان ایده، مانع رشد این بخش شده است.
پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به این پرسش است که نظام مالکیت فکری ایران تا چه میزان در خدمت توسعه اقتصاد دانش‌بنیان قرار دارد و چه اصلاحات حقوقی می‌تواند به تقویت آن کمک کند.
🟩 ۵. تحلیل حقوقی حمایت از داده‌ها و اطلاعات در نظام مالکیت فکری
بیان مسئله:
در دنیای امروز، داده‌ها (Data) به یکی از ارزشمندترین دارایی‌های اقتصادی تبدیل شده‌اند. شرکت‌ها، مؤسسات و پژوهشگران حجم عظیمی از داده‌های علمی، تجاری و شخصی را جمع‌آوری و تحلیل می‌کنند. اما پرسش کلیدی این است که آیا داده‌ها به‌عنوان دارایی فکری قابل حمایت هستند؟
در نظام‌های حقوقی پیشرفته، داده‌ها تحت نظام‌های مختلفی از جمله اسرار تجاری، حقوق پایگاه داده‌ها و مقررات حفاظت از داده‌ها حمایت می‌شوند. اما در ایران، قانون مشخص و جامعی برای حمایت از داده‌ها وجود ندارد.
بنابراین، هدف این پژوهش، تحلیل جایگاه حقوقی داده‌ها در چارچوب مالکیت فکری و ارائه پیشنهادهایی برای تدوین قانون جامع حمایت از داده و اطلاعات در ایران است.
🟩 ۱. چالش‌های حقوقی حفاظت از آثار تولیدشده توسط هوش مصنوعی در نظام مالکیت فکری
🔹 بیان مسئله:
با گسترش استفاده از هوش مصنوعی در تولید محتوا، آثار خلاقانه‌ای مانند نقاشی، موسیقی، فیلم و متن به‌طور فزاینده‌ای توسط ماشین‌ها تولید می‌شوند. این تحول موجب شده است که مفهوم سنتی «مؤلف» و «خالق اثر» در نظام حقوق مالکیت فکری مورد چالش قرار گیرد. پرسش اصلی این است که آیا آثار تولیدشده توسط هوش مصنوعی قابلیت حمایت قانونی دارند و اگر بله، چه کسی مالک حقوق آن است؟
در بسیاری از نظام‌های حقوقی، حق مؤلف به شخص انسانی تعلق می‌گیرد. اما در شرایطی که اثر بدون مداخله انسانی خلق می‌شود، چارچوب‌های موجود پاسخگوی مناسبی برای تعیین مالکیت نیستند. این مسئله نه تنها در بعد نظری، بلکه در عرصه اقتصادی و تجاری نیز پیامدهای جدی دارد، زیرا شرکت‌ها و نهادهای فناورانه به دنبال انحصار حقوقی بر محصولات هوش مصنوعی خود هستند.
در نتیجه، نیاز به بازنگری در مفاهیم سنتی «خلاقیت»، «مالکیت» و «مسئولیت حقوقی» بیش از پیش احساس می‌شود. پژوهش حاضر در پی بررسی تطبیقی قوانین ملی و بین‌المللی در زمینه آثار هوش مصنوعی و پیشنهاد مدل حقوقی جدید برای حمایت از این نوع تولیدات است.
🔹 Abstract (English):
Artificial intelligence has become a creator of artworks, music, and texts, raising fundamental challenges for intellectual property law. Traditional legal systems recognize authorship as a human attribute, but AI-generated works question this principle. This study explores the legal status of AI-generated creations, analyzing comparative approaches across jurisdictions, and proposes a legal framework to define authorship and ownership in the era of autonomous creativity.
🔹 کلیدواژه‌های فارسی:
مالکیت فکری، هوش مصنوعی، حق مؤلف، آثار خودکار، خلاقیت دیجیتال، حقوق فناوری، مسئولیت حقوقی
🔹 Keywords (English):
Intellectual Property, Artificial Intelligence, Authorship, Automated Works, Digital Creativity, Technology Law, Legal Responsibility
🟩 ۲. بررسی حقوق علائم تجاری در فضای متاورس و چالش‌های اجرای آن
🔹 بیان مسئله:
پیدایش متاورس، به‌عنوان دنیایی مجازی و مبتنی بر بلاکچین، عرصه‌ای نو برای تعاملات اقتصادی و اجتماعی فراهم کرده است. در این فضا، برندها و شرکت‌ها از علائم تجاری خود برای تبلیغات، فروش و برندسازی مجدد استفاده می‌کنند. اما فقدان چارچوب حقوقی روشن در متاورس موجب بروز اختلافات گسترده‌ای در زمینه نقض علائم تجاری شده است.
یکی از چالش‌های اساسی در این حوزه، تعیین صلاحیت قضایی و مرجع رسیدگی به دعاوی مرتبط با نقض علامت تجاری در فضای مجازی غیرمتمرکز است. همچنین، تشخیص مصادیق نقض، با توجه به ویژگی‌های فنی متاورس، نیازمند تفسیر جدیدی از مفهوم «استفاده تجاری» است.
پژوهش حاضر تلاش می‌کند تا از طریق مطالعه تطبیقی نظام‌های حقوقی پیشرفته و تحلیل تحولات بین‌المللی، چارچوبی پیشنهادی برای حمایت مؤثر از علائم تجاری در متاورس ارائه دهد.
🔹 Abstract (English):
The Metaverse presents new opportunities and challenges for trademark protection. As brands expand into virtual worlds, legal frameworks struggle to address issues of infringement, jurisdiction, and enforcement. This study examines the legal implications of trademark use in the Metaverse and proposes a harmonized approach to protect brand identity in digital environments.
🔹 کلیدواژه‌های فارسی:
علامت تجاری، متاورس، مالکیت معنوی، فضای مجازی، نقض علامت، صلاحیت قضایی، بلاکچین
🔹 Keywords (English):
Trademark Law, Metaverse, Intellectual Property, Virtual Space, Trademark Infringement, Jurisdiction, Blockchain
🟩 ۳. نقش بلاکچین در ثبت و اثبات حقوق مالکیت فکری آثار دیجیتال
🔹 بیان مسئله:
یکی از مشکلات دیرینه در نظام مالکیت فکری، اثبات اصالت اثر و تاریخ خلق آن است. فناوری بلاکچین با ویژگی‌هایی مانند شفافیت، غیرقابل‌تغییر بودن و تمرکززدایی، ظرفیت بالایی برای تحول در نظام ثبت آثار فکری دارد. ثبت آثار هنری و علمی بر بستر بلاکچین می‌تواند هزینه‌ها را کاهش داده و سرعت و اطمینان حقوقی را افزایش دهد.
با این حال، استفاده از بلاکچین در این زمینه با چالش‌های متعددی روبه‌روست، از جمله نبود قوانین صریح در بسیاری از کشورها، مسائل مربوط به حریم خصوصی، و دشواری پذیرش داده‌های دیجیتال در محاکم قضایی.
هدف پژوهش حاضر تحلیل کارکرد بلاکچین در مستندسازی حقوق مالکیت فکری، بررسی موانع قانونی آن در نظام ایران و ارائه راهکارهای سیاستی برای پذیرش حقوقی این فناوری نوظهور است.
🔹 Abstract (English):
Blockchain technology offers a transformative tool for verifying and registering intellectual property rights. This study investigates how blockchain can authenticate digital creations, addresses legal barriers to its adoption, and proposes a policy framework to integrate blockchain registration into existing IP protection systems.
🔹 کلیدواژه‌های فارسی:
بلاکچین، مالکیت فکری، ثبت دیجیتال، اثبات اصالت اثر، حقوق فناوری، نوآوری حقوقی
🔹 Keywords (English):
Blockchain, Intellectual Property, Digital Registration, Proof of Authorship, Technology Law, Legal Innovation
🟩 ۴. بررسی تطبیقی حقوق پتنت در حوزه فناوری‌های زیستی و اخلاق زیستی
🔹 بیان مسئله:
توسعه فناوری‌های زیستی، مانند مهندسی ژنتیک و تولید ارگانیسم‌های دستکاری‌شده، مسائل پیچیده‌ای را در حوزه حقوق مالکیت فکری به‌وجود آورده است. اعطای حق اختراع (پتنت) برای اختراعاتی که با حیات و ژنوم انسان مرتبط‌اند، پرسش‌های اخلاقی عمیقی ایجاد کرده است.
برخی نظام‌های حقوقی اعطای حق انحصاری برای موجودات زنده یا توالی‌های ژنی را مجاز نمی‌دانند، در حالی که برخی دیگر با شرایط خاص اجازه ثبت چنین پتنت‌هایی را می‌دهند. این تنوع رویکردها سبب سردرگمی پژوهشگران و شرکت‌های دارویی در سطح بین‌المللی شده است.
پژوهش حاضر با رویکرد تطبیقی میان نظام حقوقی اتحادیه اروپا، آمریکا و ایران، تلاش می‌کند چارچوبی متوازن میان حمایت از نوآوری علمی و رعایت ملاحظات اخلاق زیستی ارائه دهد.
🔹 Abstract (English):
Biotechnological inventions raise complex legal and ethical issues regarding patent eligibility. This study conducts a comparative analysis of patent laws in the EU, the US, and Iran, examining how ethical considerations intersect with innovation policies in biotechnology and genetics.
🔹 کلیدواژه‌های فارسی:
پتنت، فناوری زیستی، اخلاق زیستی، مهندسی ژنتیک، اختراع، حقوق تطبیقی
🔹 Keywords (English):
Patent Law, Biotechnology, Bioethics, Genetic Engineering, Invention, Comparative Law
🟩 ۵. بررسی حقوق نرم‌افزارها و آثار دیجیتال در نظام مالکیت فکری ایران و تطبیق با حقوق اتحادیه اروپا
🔹 بیان مسئله:
نرم‌افزارها به عنوان ترکیبی از علم، خلاقیت و فناوری، جایگاهی دوگانه در نظام حقوقی دارند؛ از یک سو آثار ادبی محسوب می‌شوند و از سوی دیگر، دارای ویژگی‌های صنعتی‌اند. در ایران، حمایت از نرم‌افزارها در قالب «حق مؤلف» انجام می‌شود، در حالی‌که در اتحادیه اروپا و ایالات متحده، مقررات دقیق‌تری برای حقوق نرم‌افزارها تدوین شده است.
ابهام در مرز میان حقوق مؤلف و حقوق اختراع در خصوص نرم‌افزارها، موجب چالش‌های فراوانی در دادگاه‌ها و میان شرکت‌های فناوری شده است. این پژوهش با هدف مقایسه تطبیقی نظام‌های ایران و اروپا، به دنبال شناسایی خلأهای قانونی و ارائه پیشنهادهای اصلاحی برای حمایت بهتر از حقوق توسعه‌دهندگان است.
🔹 Abstract (English):
Software occupies a hybrid legal position between copyright and patent protection. This study compares Iran’s intellectual property framework with that of the European Union, identifying legal gaps and proposing reforms to ensure balanced protection for software developers and innovation ecosystems.
🔹 کلیدواژه‌های فارسی:
حقوق نرم‌افزار، مالکیت فکری، کپی‌رایت، پتنت، توسعه‌دهنده، حقوق تطبیقی
🔹 Keywords (English):Software Law, Intellectual Property, Copyright, Patent, Developer Rights, Comparative Legal Study
۵ عنوان برتر رشته حقوق مالکیت فکری
🟩 ۱. چالش‌های حقوقی حفاظت از آثار تولیدشده توسط هوش مصنوعی
🔸 عنوان انگلیسی:
Legal Challenges of Protecting AI-Generated Works in Intellectual Property Law
ai-generated-intellectual-property-rights
این مقاله به بررسی چالش‌های حقوقی حمایت از آثار تولیدشده توسط هوش مصنوعی در نظام مالکیت فکری می‌پردازد و با تحلیل تطبیقی نظام‌های حقوقی بین‌المللی، چارچوبی نو برای شناسایی حقوق خالقان دیجیتال ارائه می‌دهد.
🔸 کلیدواژه‌های فارسی:
هوش مصنوعی، مالکیت فکری، حق مؤلف، خلاقیت دیجیتال، آثار خودکار، حقوق فناوری، آثار هنری هوش مصنوعی
🔸 English Keywords:
Artificial Intelligence, Intellectual Property, Authorship, Digital Creativity, Automated Works, AI Law, Copyright
🔸 برچسب‌ها:
#حقوق_مالکیت_فکری #هوش_مصنوعی #حق_مؤلف #آثار_دیجیتال #حقوق_فناوری
🟩 ۲. علائم تجاری در فضای متاورس و چالش‌های اجرای آن
🔸 عنوان انگلیسی:
Trademark Protection in the Metaverse: Legal Challenges and Perspectives
metaverse-trademark-law
این پژوهش به تحلیل حقوقی علائم تجاری در فضای متاورس می‌پردازد و چالش‌های مرتبط با نقض علامت، صلاحیت قضایی و اجرای حقوق در محیط‌های دیجیتال غیرمتمرکز را بررسی می‌کند.
🔸 کلیدواژه‌های فارسی:
علائم تجاری، متاورس، مالکیت معنوی، نقض علامت، فضای مجازی، بلاکچین، اجرای حقوق
🔸 English Keywords:
Trademark Law, Metaverse, Intellectual Property, Infringement, Virtual Space, Blockchain, Digital Commerce
🔸 برچسب‌ها:
#متاورس #حقوق_مالکیت_فکری #علامت_تجاری #حقوق_دیجیتال #بلاکچین
🟩 ۳. نقش بلاکچین در ثبت و اثبات حقوق مالکیت فکری آثار دیجیتال
🔸 عنوان انگلیسی:
Blockchain Applications in Intellectual Property Registration and Protection
blockchain-intellectual-property
در این مقاله نقش فناوری بلاکچین در ثبت، احراز و حفاظت از حقوق مالکیت فکری آثار دیجیتال بررسی می‌شود و پیشنهادهایی برای پذیرش حقوقی این فناوری در نظام ایران ارائه می‌گردد.
🔸 کلیدواژه‌های فارسی:
بلاکچین، ثبت مالکیت فکری، اصالت اثر، ثبت دیجیتال، فناوری حقوقی، نوآوری حقوقی
🔸 English Keywords:
Blockchain, Intellectual Property, Digital Registration, Proof of Authorship, Legal Innovation, Copyright Protection
🔸 برچسب‌ها:
#بلاکچین #مالکیت_فکری #نوآوری_حقوقی #حقوق_دیجیتال #ثبت_آثار
🟩 ۴. بررسی تطبیقی حقوق پتنت در فناوری‌های زیستی و اخلاق زیستی
🔸 عنوان انگلیسی:
Comparative Study of Patent Law in Biotechnology and Bioethics
biotech-patent-law
این پژوهش به بررسی تطبیقی حقوق پتنت در حوزه فناوری‌های زیستی با تأکید بر مسائل اخلاق زیستی می‌پردازد و راهکارهایی برای تعادل میان نوآوری علمی و ملاحظات اخلاقی ارائه می‌دهد.
🔸 کلیدواژه‌های فارسی:
پتنت، فناوری زیستی، اخلاق زیستی، حقوق اختراع، مهندسی ژنتیک، نوآوری
🔸 English Keywords:
Patent Law, Biotechnology, Bioethics, Genetic Engineering, Invention Rights, Comparative Legal Study
🔸 برچسب‌ها:
#پتنت #حقوق_زیستی #اخلاق_زیستی #مالکیت_فکری #مهندسی_ژنتیک
🟩 ۵. حقوق نرم‌افزارها و آثار دیجیتال در نظام مالکیت فکری ایران و اروپا
🔸 عنوان انگلیسی:
Software and Digital Works in Intellectual Property Law: Iran and EU Comparative Analysis
software-copyright-law
این تحقیق به بررسی حقوق نرم‌افزارها و آثار دیجیتال در نظام مالکیت فکری ایران و اتحادیه اروپا می‌پردازد و تفاوت‌های حقوقی و راهکارهای اصلاحی برای حمایت از توسعه‌دهندگان را تحلیل می‌کند.
🔸 کلیدواژه‌های فارسی:
حقوق نرم‌افزار، کپی‌رایت، پتنت، توسعه‌دهنده، آثار دیجیتال، تطبیق حقوقی، فناوری اطلاعات
🔸 English Keywords:
Software Law, Intellectual Property, Copyright, Patent, Developer Rights, Comparative Study, IT Law
🔸 برچسب‌ها:
#حقوق_نرم‌افزار #مالکیت_فکری #کپی‌رایت #فناوری_اطلاعات #آثار_دیجیتال
🟩 ۱. چالش‌های حقوقی حمایت از آثار تولیدشده توسط هوش مصنوعی در نظام مالکیت فکری
🔸 سؤال پژوهش:
آیا آثار تولیدشده توسط هوش مصنوعی می‌توانند مشمول حمایت‌های قانونی در نظام مالکیت فکری قرار گیرند، و در این صورت، چه کسی باید مالک حقوق آن شناخته شود؟
🔸 اهداف تحقیق:
-
تحلیل مبانی نظری مالکیت اثر در آثار غیرانسانی
-
بررسی تطبیقی قوانین بین‌المللی درباره آثار تولیدشده توسط هوش مصنوعی
-
ارائه پیشنهاد برای اصلاح چارچوب حقوقی ایران
🔸 فرضیه‌ها:
-
آثار تولیدشده توسط هوش مصنوعی در نظام فعلی ایران فاقد جایگاه حقوقی مشخص هستند.
-
امکان شناسایی «مالکیت مشارکتی انسان–ماشین» می‌تواند راه‌حل مناسب‌تری برای نظام‌های آینده باشد.
🔸 روش تحقیق:
تحلیلی–تطبیقی (Comparative–Analytical) با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و بررسی پرونده‌های قضایی خارجی
🔸 مدل مفهومی:
انسان ↔ الگوریتم خلاق ↔ اثر تولیدی ↔ نظام حقوقی → شناسایی مالکیت / خلأ قانونی
🟩 ۲. علائم تجاری در فضای متاورس و چالش‌های اجرای حقوق آن
🔸 سؤال پژوهش:
چه چالش‌های حقوقی و قضایی در اجرای حقوق علائم تجاری در محیط‌های مجازی مانند متاورس وجود دارد و چگونه می‌توان بر آنها فائق آمد؟
🔸 اهداف تحقیق:
-
شناسایی مصادیق نقض علامت تجاری در متاورس
-
تحلیل صلاحیت قضایی در دعاوی متاورسی
-
ارائه چارچوب حقوقی هماهنگ برای حفاظت از برندها
🔸 فرضیه‌ها:
-
قوانین سنتی علائم تجاری پاسخگوی واقعیت‌های فضای متاورس نیستند.
-
تدوین مقررات بین‌المللی یکپارچه می‌تواند از سوءاستفاده‌های مجازی جلوگیری کند.
🔸 روش تحقیق:
تحقیق حقوقی–مقایسه‌ای بر مبنای مطالعات بین‌المللی و رویه قضایی
🔸 مدل مفهومی:
مالک برند → استفاده مجازی → نقض در متاورس → چالش صلاحیت → چارچوب بین‌المللی پیشنهادی
🟩 ۳. نقش فناوری بلاکچین در ثبت و اثبات حقوق مالکیت فکری آثار دیجیتال
🔸 سؤال پژوهش:
آیا فناوری بلاکچین می‌تواند به عنوان ابزار حقوقی معتبر برای ثبت و اثبات مالکیت فکری آثار دیجیتال مورد پذیرش قرار گیرد؟
🔸 اهداف تحقیق:
-
تبیین مزایای بلاکچین در نظام ثبت مالکیت فکری
-
شناسایی موانع حقوقی پذیرش داده‌های زنجیره‌ای
-
ارائه مدل اجرایی پیشنهادی برای ایران
🔸 فرضیه‌ها:
-
بلاکچین توان اثبات اصالت آثار را افزایش می‌دهد، اما هنوز در قوانین ایران به رسمیت شناخته نشده است.
-
پذیرش رسمی این فناوری مستلزم اصلاح در نظام اثبات دعوی و مقررات ثبتی است.
🔸 روش تحقیق:
توصیفی–تحلیلی با بهره‌گیری از مطالعات حقوق فناوری و داده‌کاوی قضایی
🔸 مدل مفهومی:
اثر دیجیتال → ثبت بر بلاکچین → اثبات اصالت → پذیرش قضایی → نظام حقوقی جدید
🟩 ۴. حقوق پتنت در فناوری‌های زیستی و چالش‌های اخلاق زیستی
🔸 سؤال پژوهش:
چگونه می‌توان میان ضرورت حمایت از نوآوری‌های زیستی و رعایت ملاحظات اخلاق زیستی در اعطای پتنت تعادل برقرار کرد؟
🔸 اهداف تحقیق:
-
بررسی اصول اخلاقی در اعطای پتنت به اختراعات زیستی
-
تحلیل تطبیقی میان نظام حقوقی ایران، اتحادیه اروپا و ایالات متحده
-
ارائه پیشنهاد اصلاحی برای سیاست‌گذاری پتنت‌های زیستی
🔸 فرضیه‌ها:
-
اعطای پتنت در حوزه زیستی بدون ارزیابی اخلاقی، مخاطرات انسانی و زیست‌محیطی به همراه دارد.
-
نظام حقوقی ایران نیازمند الحاق ضوابط اخلاق زیستی در فرآیند ثبت اختراعات است.
🔸 روش تحقیق:
تحلیل تطبیقی–مستند بر متون بین‌المللی و قوانین ملی
🔸 مدل مفهومی:
اختراع زیستی → ارزیابی اخلاقی → ثبت پتنت → کنترل پیامدها → تعادل میان علم و اخلاق
🟩 ۵. بررسی تطبیقی حقوق نرم‌افزارها و آثار دیجیتال در ایران و اتحادیه اروپا
🔸 سؤال پژوهش:
چه تفاوت‌ها و خلأهایی میان نظام حقوق نرم‌افزار در ایران و اتحادیه اروپا وجود دارد و چگونه می‌توان از تجربه اروپا برای اصلاح قوانین ایران بهره گرفت؟
🔸 اهداف تحقیق:
-
تحلیل وضعیت حقوقی نرم‌افزارها در نظام مالکیت فکری ایران
-
بررسی رویکرد اتحادیه اروپا نسبت به حمایت از توسعه‌دهندگان
-
ارائه پیشنهادهایی برای تقویت حمایت قانونی از آثار دیجیتال
🔸 فرضیه‌ها:
-
نظام حقوقی ایران نسبت به نرم‌افزارها دیدگاه سنتی مبتنی بر حق مؤلف دارد.
-
استفاده از مدل ترکیبی (کپی‌رایت + پتنت) در اروپا می‌تواند الگویی مؤثر برای ایران باشد.
🔸 روش تحقیق:
تحقیق تطبیقی–تحلیلی بر مبنای اسناد رسمی اتحادیه اروپا و قوانین ملی ایران
🔸 مدل مفهومی:
نرم‌افزار → نظام حقوقی ایران ↔ نظام اروپا → نقاط قوت و ضعف → الگوی اصلاحی پیشنهادی
