معادن سرشار منيزيم، زغال سنگ،‌ مس و آهن هند يكي از دلايل اصلي سيطره انگلستان بر كشور هند بود. دليل هجوم مهاجر نشينان فرانسوي، اسپانيايي،‌ پرتغالي و انگليسي به قاره آمريكا نيز معادن غني طلا،‌ نقره، الماس، مس و زغال سنگ اين قاره بود. سوداگران پرتغالي،‌ هلندي،‌انگليسي و فرانسوي نيز به عشق تصرف معادن طلا و الماس آفريقا به اين قاره روي آوردند و امروزه نيز دانشمندان به اميد دست‌يابي به معادن پربار و فلزات ناياب و گرانبهاي موجود در فضا پروژه‌هاي بسياري را در دست بررسي دارند. اما چرا در گذشته يكي از دغدغه‌هاي اصلي كشورهاي صنعتي،‌ دست‌يابي به معادن غني كشورهاي ديگر بود و چرا امروزه دانشمندان به اميد دست يافتن به ذخاير جديد معدني چشم به فضا دوخته‌اند؟پاسخ اين سؤال را بايد در صنعت جست. چون براي هر فعاليت صنعتي نياز به مواد معدني داريم و به عبارت ديگر مبناي اصلي توليد و توسعه صنعتي، مواد معدني است. موادي كه كشف و استخراج آنها نياز به كارشناساني متخصص دارد و به همين دليل امروزه در بسياري از دانشگاه‌ها و مراكز آموزش عالي جهان، رشته‌اي به نام مهندسي معدن وجود دارد. رشته‌اي كه در كشور ما نيز با دو گرايش اكتشاف و استخراج در دانشگاه‌ها و مراكز آموزش عالي ارائه مي‌شود.

  • گرايش‌ اكتشاف‌ معدن‌:

مهندس‌ معدن‌ در گرايش‌ اكتشاف‌ پس‌ از كشف‌ معدن‌، نوع‌ و شكل‌ مواد معدني‌ را تعيين‌ كرده‌ و به‌ ارزيابي‌ اقتصادي‌، ميزان‌ ذخيره‌ و همچنين‌ چگونگي‌ استخراج‌ منابع‌ معدني‌ مي‌پردازد. در اين‌ گرايش‌ دانشجويان‌ درباره‌ مكانيك‌ سنگ‌، زمان‌شناسي‌ ساختماني‌، ژئوفيزيك‌ و زمين‌شناسي‌ معدني‌ مطالعه‌ مي‌كنند.


درس‌هاي‌ اين‌ رشته‌ در طول‌ تحصيل‌ :

  • دروس‌ مشترك‌ در‌ گرايش‌هاي‌ مختلف‌ مهندسي‌ معدن :

رياضي‌، معادلات‌ ديفرانسيل‌، آمار و احتمالات‌ مهندسي‌، برنامه‌نويسي‌ كامپيوتر، فيزيك‌، محاسبات‌ عددي‌، شيمي‌ عمومي‌، نقشه‌كشي‌ صنعتي‌، اجزاء ماشين‌، استاتيك‌، ديناميك‌، مقاومت‌ مصالح‌، مكانيك‌ سيالات،‌ شيمي‌ فيزيك‌، نقشه‌برداري‌ عمومي‌، عمليات‌ نقشه‌برداري‌، زمين‌شناسي‌ عمومي‌، زمين‌شناسي‌ ساختماني‌، زمين‌شناسي‌ اقتصادي‌، مكانيك‌ سنگ‌، اقتصاد معدني‌، كانه‌آرايي‌.

  • دروس‌ تخصصي‌ گرايش‌ اكتشاف‌ معدن :

اصول‌ استخراج‌ معدن‌، برداشت‌ زمين‌شناسي‌، كاني‌شناسي‌ توصيفي‌، سنگ‌شناسي‌ ، كارتوگرافي‌ و كاربرد عكس‌هاي‌ هوايي‌، كاني‌شناسي‌ نوري‌، مينرالوگرافي‌، زمين‌شناسي‌ ايران‌، تجزيه‌ مواد معدني‌، ژئوفيزيك‌ اكتشافي‌، حفاري‌ اكتشافي‌، چاه‌پيمايي‌، ژئوشيمي‌ اكتشافي‌، ژئوتكنيك‌، آب‌هاي‌ زيرزميني‌، نقشه‌برداري‌ معدني‌، ارزيابي‌ ذخاير معدني‌.

  • گرايش‌ استخراج‌ معدن‌:

گرايش‌ استخراج‌ شامل‌ عمليات‌ حفاري‌ و آتشباري‌ به‌ منظور خردكردن‌ سنگ‌، بارگيري‌ و باربري‌ و در اغلب‌ اوقات‌ سنگ‌شكني‌ به‌ منظور رساندن‌ ابعاد كان‌سنگ‌ به‌ اندازه‌ مناسب‌ است‌. اين‌ عمليات‌ مي‌تواند در معادن‌ روباز، زيرزميني‌ و در موارد محدودي‌ در دريا انجام‌ گيرد.

  • دروس‌ تخصصي‌ گرايش‌ استخراج‌ معدن‌:

مباني‌ مهندسي‌ برق‌، ماشين‌هاي‌ حرارتي‌، كاني‌شناسي‌، سنگ‌شناسي‌، برداشت‌ زمين‌شناسي‌، كارتوگرافي‌ و فتوژئولوژي‌، اصول‌ اكتشاف‌ و ارزيابي‌ ذخاير، بازديد معدن‌، چالزني‌ و آتشباري‌، حفره‌ چاه‌ و تونل‌، ترابري‌ در معادن‌، نگهداري‌ در معادن‌، تهويه‌ در معادن‌، روش‌هاي‌ استخراج‌ روباز، روش‌هاي‌ استخراج‌ زيرزميني‌، نقشه‌برداري‌ معدني‌، آبكشي‌ در معادن‌، كانه‌آرايي‌، خدمات‌ فني‌ در معادن‌، اصول‌ طراحي‌ معادن‌.

توانايي‌هاي‌ لازم‌ :
چون‌ بخشي‌ از كار مهندسي‌ معدن‌ مانند نقشه‌برداري‌ در زيرِزمين‌ انجام‌ مي‌شود، دانشجوي‌ اين‌ رشته‌ بايد از نظر جسمي‌ توانايي‌ خوبي‌ داشته‌ و قدرت‌ كار در معدن‌ را كه‌ بيشتر در خارج‌ از شهر و گاه‌ در نقاط‌ دور افتاده‌ قرار دارد، داشته‌ باشد. به‌ همين‌ دليل‌ بيشتر دانشجويان‌ دختر اين‌ رشته‌ ـ به‌ غير از تعداد معدودي‌ از آنها كه‌ در آزمايشگاه‌ها و مراكز طراحي‌ معدن‌ فعاليت‌ مي‌كنند ـ با مشكلات‌ كاري‌ روبرو مي‌شوند. گفتني‌ است‌ رياضي‌ در اين‌ رشته‌ از اهميت‌ زيادي‌ برخوردار است‌ زيرا بدون‌ استفاده‌ از مدل‌هاي‌ رياضي،‌ محاسبات‌ استخراج‌ و اكتشاف‌ معدن‌ را نمي‌توان‌ انجام‌ داد.

موقعيت‌ شغلي‌ در ايران :
در حال‌ حاضر ما در بخش‌ معدن‌ بطور متوسط‌ داراي‌ رشد 5/6 درصدي‌ هستيم‌ كه‌ بايد در اين‌ زمينه‌ به‌ رشد 15 درصدي‌ برسيم‌ و براي‌ رسيدن‌ به‌ اين‌ رشد به‌ كارشناسان‌ تكنولوژي‌آفرين‌ بخصوص‌ در زمينه‌ فرآوري‌ نياز مبرم‌ داريم‌. چرا كه‌ راه‌ يافتن‌ به‌ بازارهاي‌ جهاني‌ تنها از طريق‌ كنترل‌ كيفيت‌ و استاندارد كردن‌ محصولات‌ معدني‌ مقدور خواهد بود. امروزه‌ ما نيازمند فارغ‌التحصيلان‌ علاقه‌مند و خلاق‌ مهندسي‌ معدن‌ هستيم‌ تا بتوانيم‌ بدون‌ وابستگي‌ به‌ كارشناسان‌ خارجي،‌ شاهد رونق‌ و افزايش‌ صادرات‌ اين‌ بخش‌ باشیم. فارغ‌التحصيلان‌ اين‌ رشته‌ علاوه‌ بر وزارت‌ معادن‌ و فلزات‌ مي‌توانند در وزارت‌ نفت‌ در زمينه‌ حفاري‌، وزارت‌ نيرو در زمينه‌ آب‌هاي‌ زيرزميني‌، كارگاه‌هاي‌ وزارت‌ راه‌ و ترابري‌ براي‌ حفاري‌ راه‌ها و تونل‌ها، شركت‌ مترو و سازمان‌ انرژي‌ اتمي‌ مشغول‌ به‌ كار شوند.


ترموديناميك عمومي، علم مواد،‌ تكنولوژي و روش‌هاي جوشكاري، كارگاه جوشكاري، طراحي اجزاء ماشين، ايمني در محيط كار، انتقال حرارت عمومي،‌ نقشه‌كشي صنعتي،‌ اصول مديريت، آئروديناميك، كارگاه ماشين‌ابزار،‌ پروسه‌هاي ساخت و مواد، مباني و كنترل خوردگي، تست‌هاي غيرمخرب، ساختمان هواپيما،‌ مكانيك پرواز، موتورهاي پيستوني، كارگاه موتورهاي پيستوني، موتور جت،‌ نقشه‌كشي تخصصي،‌ كارگاه تعمير بال و بدنه،‌ سيستم‌هاي الكتريكي هواپيما، سيستم‌هاي اندازه‌گيري و آلات دقيق هوايي، آناليز سيستم‌هاي هواپيما، كارگاه سيستم‌هاي هواپيما، زبان تخصصي سيستم‌هاي مكانيكي هواپيما مقرارت هواپيمايي، كارآموزي، پروژه تخصصي.(بسياري از درس‌هاي اين رشته همراه با آزمايشگاه است.)

مهندسی معدن – اکتشاف معدن

1- تعریف و هدف:

این مجموعه یکی از مجموعه های آموزش عالی در زمینه مهندسی معدن است و هدف آن تربیت کارشناسان برای بکارگیری تکنیکهای اکتشافی گوناگون بمنظور کشف انومالی ها، تعیین نوع و شکل توده و کانسار، میزان ذخیره ارزیابی اقتصادی و بررسی مسایل استخراج و کانه آرایی ماده معدنی است و دروس آن ترکیبی از دروس عمومی دروس علوم پایه، فنون مهندسی و دروس تخصصی اکتشاف معدن است.

1-     طول دوره:

طول این دوره 4 سال است و برنامه ریزیهای درسی آن در 8 ترم برنامه ریزی شده است. علاوه بر دروس و کارگاه و پروژه دو دوره کارآموزی یک واحدی هر یک بمدت 5/1 ماه نیز دارد. طول هر ترم 17 هفته آموزش کامل است مدت هر واحد نظری 17 ساعت و هر واحد عملی و آزمایشگاهی 34 ساعت و کارگاهی 51 ساعت در ترم است. کارآموزی در واحدهای ذیربط انجام میگیرد.

2-     واحدهای درسی:

تعداد واحدهای درسی جمعا 140 واحد بشرح زیر است.

3-1- دروس عمومی                  20 واحد

3-2- دروس علوم پایه                32 واحد

3-3- دروس اصلی                   52 واحد

3-4- دروس تخصصی               25 واحد

3-5- کارگاه و پروژه                 4 واحد

3-6- دروس اختیاری                 5 واحد

                                          ----------

جمع                                     138 واحد

3-     نقش و توانائی:

فارغ التحصیلان این دوره دارای قابلیتها و مهارتهای زیر خواهند بود:

1-4- بهره برداری از اطلاعات زمین شناسی (نقشه ها، مقاطع)

2-4- تعیین مناسبترین روش اکتشافی با استفاده از اطلاعات فنی و علمی مربوط به ناحیه مورد اکتشاف

3-4- طرح شبکه بهینه اکتشاف مقدماتی (ژئوفیزیکی، ژئوشیمیائی و حفاری)

4-4- انتخاب مناسبترین آنومالی باتوجه به اهمیت آنها و عوامل اقتصادی (امکانات معدنکاری کانه آرائی دسترسی به خدمات صنعتی، محورهای اصلی حمل و نقل و بازار مصرف)

5-4- طراحی شبکه اکتشاف تفصلی آنومالی های انتخاب شده و شرکت در اجرای عملیات مختلف اکتشافی.

6-4- محاسبه پارامترهای مبنا، عیار، ذخیره کانسار و ارزیابی اقتصادی آن.

7-4- بهره گیری از اطلاعات بدست آمده در خلال عملیات استخراجی در جهت مشخص کردن بیشتر پارامترهای مبنا، عیار و ذخیره کانسار، فارغ التحصیلان این دوره می توانند در وزارت معادن و فلزات (بخش اکتشاف)، وزارت نیرو (در رابطه با آبهای زیرزمینی ) وزارت نفت و سازمان انرژی اتمی مشغول به کار شوند.

4-     ضرورت و اهمیت:

اطلاعات ناقصی که در مورد منابع معدنی ایران در دست است عمدتا توسط کارشناسان خارجی بدست آمده است. بنابراین آموزش این مجموعه می توانند کشور را در برآورد امکانات معدنی و گسترش صنایع مربوط به این مواد خام یاری دهد و وجود منابع معدنی در ایران و لزوم بی نیازی تدریجی از واردات مواد معدنی، کشف و شناسایی معادن کشور را ایجاد می کند.


علوم پایه

ردیف نام درس واحد

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

13

ریاضی 1

ریاضی 2

معادلات دیفرانسیل

آمار و احتمالات مهندسی

برنامه نویسی کامپیوتر

فیزیک 1

فیزیک 2

فیزیک 3

آزمایشگاه فیزیک 1

آزمایشگاه فیزیک 2

محاسبات عددی

شیمی عمومی

آزمایشگاه شیمی عمومی

3

3

3

3

3

3

3

3

1

1

2

3

1

جمع 32

دروس اصلی

ردیف نام درس واحد

452221

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

41

42

43

44

45

46

نقشه کشی صنعتی

اجزاء ماشین

استاتیک

دینامیک

مقاومت مصالح

مکانیک سیالات

شیمی فیزیک

اصول استخراج معدن

نقشه برداری عمومی

عملیات نقشه برداری

زمین شناسی عمومی

بازدید زمین شناسی عمومی

زمین شناسی ساختمانی

برداشت زمین شناسی 1

برداشت زمین شناسی 2

کانی شناسی توصیفی 1

کانی شناسی توصیفی 2

سثنگ شناسی 1

سنگ شناسی 2

کارتوگرافی و کاربرد عکسهای هوایی

کانی شناسی نوری

زمین شناسی اقتصادی

مینرالوگرافی

زمین شناسی ایران

مکانیک سنگ

تجزیه مواد معدنی

2

1

3

3

2

3

2

3

2

1

2

1

2

1

1

3

2

2

2

2

2

3

1

2

2

2

جمع 52

دروس تخصصی

ردیف نام درس واحد

451261

62

63

64

65

66

67

68

69

71

72

ژئوفیزیک اکتشافی 1

ژئوفیزیک اکتشافی 2

حفاری اکتشافی

چاه پیمایی

ژئوشیمی اکتشافی 1

ژئوشیمی اکتشافی 2

ژئوتکنیک

آبهای زیرزمینی

بهره برداری معادن

مبانی کانه آرایی

ارزیابی ذخایر معدنی

2

2

2

2

2

2

2

2

4

3

2

جمع 25

دروس انتخابی (5 واحد از 30 واحد)

ردیف نام درس واحد

451281

82

83

84

85

86

87

88

89

90

91

92

93

94

95

مبانی مهندسی برق

حفریات معدنی

راه و ساختمان

زبان تخصصی

منابع و تکنولوژی زغالسنگ

مدیریت معدنی

آزمایشگاه مکانیک سنگ

منابع نفت و گاز

کاربرد مواد معدنی

کاربرد کامپیوتر در معادن

تحقیق در عملیات

بهداشت معدنی

متالوژی عمومی

مصالح ساختمانی

فسیل شناسی

3

2

3

2

2

2

1

2

2

2

2

1

2

2

2

جمع 30



بشر در ابتدا براي تهيه لباس و پوشاك و محافظت از خود در مقابل سرما و گرما صنعت نساجي را به وجود آورد. سپس زيرانداز و روانداز خود را به ياري اين صنعت تهيه كرد و امروزه نه تنها انواع پوشاك و فرش و موكت را به ياري صنعت نساجي تهيه مي‌كند بلكه براي ساخت ترمز ماشين،‌ شريانهاي مصنوعي، جاده‌ها، هواپيما‌ها و سايت‌هاي فضايي به منسوجات نياز است.براي مثال بيش از 50% قلب مصنوعي از الياف نساجي درست شده است. همچنين بيش از 75% استحكام تايرها از منسوجات است و در جاده‌سازي نيز قبل از اين كه آسفالت ريخته شود،‌ منسوجات ويژه‌اي را روي سطح جاده مي‌خوابانند كه عمر جاده‌ها را افزايش مي‌دهد. به همين دليل امروزه نمي‌توان همچون گذشته صنعت نساجي را به روش استاد و شاگردي از نسلي به نسل ديگر انتقال داد. چرا كه نساجي در حال حاضر صنعتي بسيار گسترده و پيچيده است كه اداره آن نياز به تخصص و تحصيلات دانشگاهي دارد، تخصصي كه در رشته مهندسي نساجي مي‌توان به آن دست يافت. اين‌ صنعت‌ شامل‌ بخش‌هاي‌ مختلفي‌ مي‌شود كه‌ از آن‌ جمله‌ مي‌توان‌ به‌ كارخانه‌هاي‌ ريسندگي‌ (توليد نخ‌هاي‌ مختلف‌)، بافندگي‌ (توليد انواع‌ پارچه‌)، توليد فرش‌ ماشيني‌ و موكت‌ و همچنين‌ كارخانه‌هاي‌ تكميل‌كننده‌ اين‌ كالاها مثل‌ رنگرزي‌، چاپ‌ و كارخانه‌هاي‌ توليد الياف‌ مصنوعي‌ مثل‌ نايلون‌ و پلي‌پروپيلن‌ اشاره‌ كرد. مهندسي‌ نساجي‌ رشته‌اي‌ است‌ كه‌ دانش‌ و توانايي‌ لازم‌ را براي‌ اداره‌ بخش‌هاي‌ مختلف‌ اين‌ صنعت‌ به‌ دانشجويان‌ مي‌دهد. اين‌ رشته‌ داراي‌ سه گرايش‌ تكنولوژي‌ نساجي‌ و شيمي‌ نساجي‌ و علوم‌ الياف‌ و پوشاك است‌.

  • گرايش‌ تكنولوژي‌ نساجي:

‌دانشجوي‌ تكنولوژي‌ نساجي‌ نحوه‌ توليد نخ‌، پارچه‌، قالي‌ و موكت‌ را مطالعه‌ كرده‌ و آموزش‌ مي‌بيند و تا حدودي‌ با طراحي‌ ماشين‌آلات‌ نساجي‌ و قطعات‌ مختلف‌ آنها آشنا مي‌گردد. همچنين با شيوه‌هاي‌ ريسندگي‌ نخ‌ها، مقدمات‌ بافندگي‌ و بافندگي‌ آشنا مي‌شود و براي‌ شناخت‌ دستگاه‌هاي‌ نساجي‌ دروسي‌ درارتباط‌ با علم‌ مكانيك‌ مي‌گذراند.


درس‌هاي‌ اين‌ رشته‌ در طول‌ تحصيل‌ :

  • دروس‌ مشترك‌ در‌ گرايش‌هاي‌ مختلف‌ مهندسي‌ نساجي‌:

رياضي‌ عمومي‌، فيزيك‌ عمومي‌، شيمي‌ عمومي‌، برنامه‌نويسي‌ كامپيوتر، معادلات‌ ديفرانسيل‌، آمار و احتمالات‌ مهندسي‌، محاسبات عددي.

  • دروس‌ تخصصي‌ گرايش‌ تكنولوژي‌ نساجي‌:

كارگاه‌ جوشكاري‌، اصول‌ ساختماني‌ مواد پليمري‌، استاتيك‌، نقشه‌كشي‌ صنعتي‌، ترموديناميك‌ عمومي‌، كارگاه‌ ماشين‌ابزار، علوم‌ الياف‌، مقاومت‌ مصالح‌، ديناميك‌ عمومي‌، كارگاه‌ ريخته‌گري‌، فيزيك‌ الياف‌، بافندگي‌ حلقوي‌، ريسندگي‌، طراحي‌ماشين‌ ، مباني‌ مهندسي‌ برق‌، كفپوش‌هاي‌ ماشيني‌، مقدمات‌ بافندگي‌، ريسندگي‌ نخ‌هاي‌ يكسره‌، تكنيك‌ بافت‌ پارچه‌، ريسندگي‌ الياف‌ بلند، كارگاه‌ ريسندگي‌ الياف‌ بلند، ريسندگي‌ مدرن‌، كنترل‌ كيفيت‌ آماري‌، تجزيه‌ فني‌ بافت‌ پارچه‌، طرح‌ و محاسبه‌ كارخانه‌، رنگرزي‌، چاپ‌ و تكميل‌، (بسياري‌ از درس‌هاي‌ اين‌ رشته‌ همراه‌ با آزمايشگاه‌ است‌)

  • گرايش‌ شيمي‌ نساجي‌ و علوم‌ الياف‌:

دانشجوي‌ گرايش‌ شيمي‌ نساجي‌ و علوم‌ الياف‌ در زمينه‌ توليد الياف‌، خواص‌ الياف‌، مواد رنگزا، خصوصيات‌ مواد رنگزا و نحوه‌ تكميل‌ مواد نساجي‌ مطالعه‌ مي‌كند. به‌ عبارت‌ ديگر با طرز تهيه‌ الياف‌ و نحوه‌ كاربرد مواد شيميايي‌ در صنايع‌ نساجي‌ آشنا مي‌گردد.

  • دروس‌ تخصصي‌ گرايش‌ نساجي‌ و علوم‌ الياف‌:

نقشه‌كشي‌ صنعتي‌ ، ترموديناميك‌ كاربردي‌، استاتيك‌ و مقاومت‌ مصالح‌، شيمي‌ پليمر، كارگاه‌ جوشكاري‌، شيمي‌ تجزيه‌، علوم‌ الياف‌، مباني‌ مهندسي‌ برق‌ ، كارگاه‌ ماشين‌ابزار، اصول‌ مهندسي‌ شيمي‌، مكانيك‌ سيالات‌، آزمايشگاه‌ شناسائي‌ الياف‌ و مواد نساجي‌، كاربرد رياضيات‌ در مهندسي‌ شيمي‌، تكميل‌ كالاي‌ نساجي‌، ساختمان‌ فيزيكي‌ الياف‌، رنگرزي‌ الياف‌ طبيعي‌، منسوجات‌ بي‌بافت‌، اصول‌ شيمي‌ رنگ‌ و مواد واسطه‌، رنگرزي‌ الياف‌ مصنوعي‌، شيمي‌ الياف‌ طبيعي‌، فيزيك‌ الياف‌، مباني‌ برق‌ و الكترونيك‌، اصول‌ تكنولوژي‌ رنگ‌، تكنيك‌هاي‌ رنگرزي‌ چاپ‌ و تكميل‌، تكسچرايزينگ‌، تكنولوژي‌ توليد الياف‌، آزمايشگاه‌ كنترل‌ كيفيت‌ كالاي‌ تكميل‌شده‌. (بسياري‌ از درس‌هاي‌ اين‌ رشته‌ همراه‌ با آزمايشگاه‌ است‌)

  • گرايش‌ پوشاك :

امروزه بخش پوشاك صنعت نساجي به سوي ايجاد واحدهاي بزرگ صنعتي متمايل شده است، اما متأسفانه نيروي كار متخصص براي فعاليت در اين واحدهاي صنعتي وجود ندارد تا جايي كه برخي از صنايع پوشاك، فارغ‌التحصيلان مهندسي نساجي ـ گرايش‌هاي تكنولوژي نساجي و شيمي نساجي و علوم الياف يا فارغ‌التحصيلان طراحي لباس را استخدام مي‌كنند و پس از برگزاري دوره‌هاي كوتاه مدت آنها را براي كار در صنايع پوشاك آماده مي‌كنند. اما در عمل ديده مي‌شود كه همين افراد نيز پاسخگوي نياز صنايع پوشاك نيستند.براي مثال، يك طراح لباس بيشتر در زمينه مدل و طرح لباس و سايز‌بندي آن آموزش ديده است؛ در حالي كه در اِشل صنعتي، طراحي لباس، مرحله اول كار است و در مرحله دوم يك متخصص بايد بتواند طراحي يك خط پوشاك را ارائه دهد.براي مثال، در يك واحد خياطي، الگوي قطعات يك پيراهن مردانه را كه در حدود 10 تا 15 عدد است، با شابلون در مي‌آورند و بر روي پارچه برش مي‌زنند و در نهايت قطعات را به هم وصل مي‌كنند. اما در اشل صنعتي كه در يك روز 1000 تا 2000 دست لباس آماده مي‌شود، نياز به يك مهندس نساجي گرايش پوشاك است تا با طراحي خط توليد، نحوه دوخت و اتصال قطعات را تعيين نمايد. در ضمن يك مهندس نساجي بايد نحوه زمان‌بندي و طراحي خط توليد را به گونه‌اي انجام دهد كه اگر برش و چرخ يك قطعه 20 ثانيه طول مي‌كشد و قطعه‌اي ديگر 3 دقيقه زمان مي‌برد، دستگاهي كه قطعه‌اي را در زمان كمتر توليد مي‌كند، بيكار نماند. اين مسأله زماني اهميت بيشتر پيدا مي‌كند كه بدانيم با توجه به طرح و مدل يك لباس، طراحي خط توليد فرق مي‌كند. براي مثال، يك شلوار جين معمولي حدود 15 قطعه دارد، اما يك شلوار جين تزئيني امكان دارد 50 قطعه داشته باشد؛ قطعاتي كه زمان دوخت آنها متفاوت است. در اين ميان، مهندس نساجي گرايش پوشاك حتي تعداد دستگاه‌هاي موجود براي دوخت هر قطعه را تعيين مي‌كند تا كارخانه از هر دستگاه حداكثر استفاده را بكند.از سوي ديگر، مسأله لايه‌چيني را مي‌توان مطرح كرد؛ چون در كارخانه براي صرفه‌جويي در وقت و هزينه، قطعات هر دست لباس را به صورت مجزا برش نمي‌دهند، بلكه براي هر قطعه 50 يا 70 لايه مي‌چينند و سپس الگو را گذاشته و برش مي‌دهند. حال مسأله اينجاست كه لايه‌چيني بايد با توجه به جنس پارچه انجام گيرد.براي مثال، در پارچه آستري يا ساتن نمي‌توان تعداد لايه‌ها را خيلي زياد كرد؛ چون لايه‌هاي پارچه روي هم ليز مي‌خورند و نمي‌توان آنها را بخوبي برش داد.

توانايي‌هاي‌ لازم‌ :

دانشجوي‌ نساجي‌ براي‌ رسيدن‌ به‌ كارايي‌ لازم‌ بايد پايه‌ رياضي‌ خوبي‌ داشته‌ باشد تا بتواند مشكلات‌ موجود را تجزيه‌ و تحليل‌ كرده‌ و محاسبات‌ لازم‌ را انجام‌ دهد. همچنين‌ لازم‌ است‌ كه‌ به‌ كارهاي‌ مديريتي‌ علاقه‌مند باشد چون‌ بيشتر فارغ‌التحصيلان‌ اين‌ رشته‌ مسؤوليت‌ بخشي‌ از كارخانه‌هاي‌ نساجي‌ يا پوشاك مثل‌ سالن‌ توليد يا بخش‌ كنترل‌ كيفيت‌ را بر عهده‌ دارند. در گرايش‌ تكنولوژي‌ نساجي‌ بحث‌ شناخت‌ قطعات‌ ماشين‌ و روش‌ ساخت‌ آنها مطرح‌ است‌. به‌ همين‌ دليل‌ دانشجوي‌ اين‌ رشته‌ بايد در دروس‌ فيزيك‌ و مكانيك‌ قوي‌ باشد. دانشجوي‌ گرايش‌ شيمي‌ نساجي‌ نيز بايد در درس‌ شيمي‌ قوي‌ باشد. گفتني است كه در كل فارغ‌التحصيل‌ اين‌ رشته‌ بايد توانايي‌ كار با نيروي‌ زياد را داشته‌ و به‌ كار با ماشين‌آلات‌ صنعتي‌ نيز علاقه‌مند باشد.محاسبات بالانس خط در خط توليد پوشاك مسأله مهم و پيچيده‌اي است؛ چون با توجه به نوع و مدل پوشاك بايد تغيير و تحول زيادي در خط توليد پوشاك ايجاد نمود. از همين رو دانشجوي مهندسي نساجي گرايش پوشاك نسبت به ساير گرايش‌هاي اين رشته بايد از دانش مهندسي صنايع و دانش مديريت بهتر و بيشتري برخوردار باشد.


موقعيت‌ شغلي‌ در ايران :
صنعت‌ نساجي‌ بعد از نفت‌، بزرگترين‌ صنعت‌ كشور است‌. از سوي‌ ديگر بايد توجه‌ داشت‌ كه‌ صنعت‌ نساجي‌ به‌ دليل‌ تنوع‌ خود، بازار جذب‌ وسيعي‌ دارد. يك‌ مهندس‌ نساجي‌ مي‌تواند در كارخانجات‌ نساجي‌ به‌ عنوان‌ مدير عامل‌، رئيس‌ كارخانه‌، مدير توليد (مسؤول‌ سالن‌هاي‌ مختلف‌ ريسندگي‌ ، بافندگي‌، رنگرزي‌، چاپ‌ و تكميل‌ زير نظر اين‌ مدير كار مي‌كنند)، مدير بازرگاني‌ (مسؤول‌ بازاريابي‌، مسؤول‌ فروش‌ و مسؤول‌ تداركات‌ در اين‌ بخش‌ فعاليت‌ دارند)، مدير مهندسي‌ صنعتي‌ (مسؤولان‌ آزمايشگاه‌هاي‌ مختلف‌ و كارشناسان‌ كنترل‌ كيفيت‌ بخش‌هاي‌ مختلف‌ در اين‌ حيطه‌كاري‌ فعاليت‌ مي‌كنند) و مشاور كارخانه‌ (مشاور در امور مختلف‌ مانند خريد خط‌ توليد، طراحي‌ خط‌ توليد، توليد جنس‌ جديد، رفع‌ اشكالات‌ پيش‌آمده‌ در خط‌ توليد، خريد ماشين‌آلات‌ و بررسي‌ افزايش‌ انعطاف‌پذيري‌ آنها) فعاليت‌ كند يا با بخش‌ نساجي‌ مؤسسه‌ استاندارد، اداره‌ نساجي‌ و پوشاك‌ وزارت‌ صنايع‌، بخش‌ نساجي‌ وزارت‌ كار (براي‌ بررسي‌ مسائل‌ كارگري‌، كم‌ كردن‌ ضايعات‌ و افزايش‌ توليد و بهره‌وري‌)، بخش‌ نساجي‌ وزارت‌ دادگستري‌ (براي‌ تعيين‌ قيمت‌ كارخانجات‌ ورشكسته‌ و برآورد كردن‌ قيمت‌ كالاهاي‌ نساجي‌)، سازمان‌ پژوهش‌هاي‌ علمي‌ و صنعتي‌ و مراكز تحقيقاتي‌ مانند مركز تحقيقات‌ جهاد كشاورزي‌ همكاري‌ نمايد.فارغ‌التحصيل گرايش پوشاك نيز مي‌تواند در يك واحد صنعتي به ياري دانش و توانايي‌هايش، كالايي استاندارد و با كيفيت خوب توليد كند؛ كالايي كه در بازار داخلي و حتي خارجي توان رقابت با مدل‌هاي مشابه را داشته باشد. به همين خاطر بسياري از واحدهاي صنعتي معروف توليد پوشاك ايران از ايجاد اين گرايشاستقبال كرده‌اند.از سوي ديگر، مي‌تواند با يك سرمايه نسبتاً كم، يك واحد توليدي كوچك داير كند و براي خودش فعاليت نمايد؛ كاري كه با توجه به اينكه در ابتداي كار سرمايه نسبتاً كمي مي‌خواهد، ارزش افزوده بسياري دارد.

  • دروس اصلي و تخصصي گرايش پوشاك:

شيمي آلي، نقشه‌كشي صنعتي، رياضيات مهندسي، انواع پارچه، مباني مهندسي برق، فيزيك الياف، تكنولوژي نساجي، تكنيك و تجزيه فني بافت، مكاترونيك، تكميل كالاي نساجي، فرآيندهاي رنگرزي و چاپ، كنترل كيفيت آماري، كنترل كيفيت پوشاك، كاربرد كامپيوتر در پوشاك، اصول حسابداري و هزينه‌يابي، كنترل رنگ در پوشاك، صنعت پوشاك در جهان، مكانيك ساختماني نخ و پارچه، اصول طراحي پوشاك، كارگاه اصول طراحي پوشاك، اصول برش و دوخت، مديريت توليد پوشاك، طرح و محاسبه كارخانه پوشاك، تكنولوژي دوزندگي، ايجاد مشاغل كوچك، ديناميك پارچه / ماشين، منسوجات بي‌بافت، تاريخ لباس در ايران، قوانين كار و روابط صنعتي( بسياري از درس‎هاي اين رشته همراه با آزمايشگاه يا كارگاه است.)


دانشگاه های پذیرنده : صنعتی اصفهان ، صنعتی امیر کبیر- تهران ،گیلان – رشت ،یزد ، غیر انتفاعی کار .
مقاطع تحصیلی : کارشناسی
دوره ها : روزانه ، شبانه
دانشگاه : دولتی ، غیر انتفاعی
گرایشها : شیمی نساجی و علوم الیاف ، تکنولوژی نساجی ، پوشاک

 

مهندسی نساجی – تکنولوژی نساجی

1-     تعریف و هدف:

هدف از تدریس این دوره تربیت افراد متخصص به منظور بهره برداری صنایع نساجی در زمینه های: تبدیل الیاف به نخ، نخ به منسوجات و روشهای تهیه شده در صنعت نساجی و نیز تهیه سایر محصولات نساجی است که مصارف فنی و صنعتی دارند.

2-     طول دوره و شکل نظام:

متوسط طول این دوره 5/4 سال تحصیلی است. کلیه دروس آن در 9 ترم برنامه ریزی میشود و یک ترم کامل به کارآموزی اختصاص می یابد. طول هر ترم 17 هفته میباشد. هر واحد درسی به صورت نظری به مدت 17 ساعت و بصورت آزمایشگاهی 34 ساعت و کارگاهی به مدت 51 ساعت و کارآموزی حداقل 72 ساعت در طول نیمسال (17 هفته) تدریس میشود. کارآموزیها در واحدهای تولیدی ذیربط انجام میشود.

3-     تعداد واحدهای درسی:

واحدهای درسی این دوره 150 واحد درسی و 7 واحد کارآموزی (کارآموزی – کارگاه و پروژه) به شرح زیر است:

1-3- دروس عمومی                  20 واحد

2-3- دروس پایه                      30 واحد

3-3- دروس اصلی                   36 واحد

4-3- دروس تخصصی               51 واحد

5-3- دروس انتخابی                  6 واحد

6-3- کارآموزی                       7 واحد

4-     نقش و توانائی:

فارغ التحصیلان این دوره میتوانند در صنایع نساجی بعنوان سرپرست خطی تولید، نظارت بر امور مدیریت و کنترل کیفیت به کار بپردازند و دارای توانائی و قابلیت های زیرند:

1-4- رفع اشکالات و معایب در محدوده خود، حفاظت از امکانات موجود و بهره برداری در شرایط مطلوب فنی و اقتصادی.

2-4- تطبیق شرایط کیفی و کمی مواد اولیه نساجی با محصولات مورد تقاضا.

بهره برداری از واحدهای تولیدی صنایع ریسندگی، بافندگی، تریکو بافی، موکت، قالی بافی و کارخانجات تبدیل الیاف و سنتیک.

3-4- برنامه ریزی تولید در صنایع مربوطه از نظر کیفی و کمی.

3-4- برنامه ریزی برای ایجاد واحدهای تولیدی در زمینه های ذکر شده

5-4- قابلیت شناخت سایر قسمتهای نساجی از قبیل علوم الیاف و رنگرزی چاپ و تکمیل و تطبیق محصولات تهیه شده در صنایع ذکر شده با این قسمتها.

6-4- قابلیت شناخت سایر قسمتهای کارخانجات نساجی: واحد تولید آب و برق و بخار، سیستمهای تهویه کارخانجات نساجیف انبارداری.

7-4- قابلیت توسعه و تحقق به منظور به کارگیری مواد اولیه جدید در رابطه با ماشین آلات تولیدی و تطبیق آنها با فرآیندهای بعدی.

8-4- توانائی شناخت در زمینه طرح ساخت قطعات و ماشین آلات نساجی و مدرنیزه کردن ماشین های قدیم نساجی.

5-     ضرورت و اهمیت:

صنعت نساجی یکی از قدیمی ترین صنایع ایران است و از لحاظ تعداد شاغلین و سطح زیربنای کارخانه ها و تعداد واحدهای تولید بزرگترین صنعت این کشور میباشد. علاوه بر این، این صنعت در تامین پوشاک اهالی کشور نقش اساسی دارد.

دروس پایه

ردیف نام درس واحد

01

02

03

06

08

09

10

1-10

11

1-11

12

13

1-13

ریاضی 1

ریاضی 2

معادلات دیفرانسیل

برنامه نویسی کامپیوتر

آمار و احتمالات مهندسی

فیزیک مکانیک

فیزیک حرارت

آزمایشگاه فیزیک حرارت

فیزیک الکتریسته و مغناطیس

آز فیزیک الکتریسته و مغناطیس

فیزیک موج و ارتعاش

شیمی عمومی

آزمایشگاه شیمی عمومی

4

4

3

2

3

2

2

1

2

1

2

3

1

جمع 30

     

دروس اصلی

ردیف نام درس واحد

23

24

1-24

28

29

31

32

33

35

43

44

1-44

45

1-45

46

47

48

49

ریاضی مهندسی

مبانی مهندسی برق 2

آز مبانی مهندسی برق 2

نقشه کشی صنعتی 1

نقشه کشی صنعتی 2

استاتیک

دینامیک

مقاومت مصالح

ترمودینامیک عمومی

اصول ساختمانی مواد پلیمری

علوم الیاف

آز علوم الیاف

فیزیک الیاف

آز فیزیک الیاف

گرمایش و تهویه تبرید در نساجی

کارگاه جوشکاری و ورقکاری

کارگاه ماشین ابزار

کارگاه ریخته گری و آهنگری

3

3

1

2

2

2

3

3

3

2

2

1

3

1

2

1

1

1

جمع 36

دروس تخصصی

ردیف نام درس واحد

65

66

67

68

69

70

72

73

74

75

76

77

78

79

81

83

85

ریسندگی 1 و کارگاه

ریسندگی 2 و کارگاه

ریسندگی الیاف بلند و کارگاه

ریسندگی نخهای یکسره

ریسندگی مدرن

طراحی ماشین 1

مقدمات بافندگی و کارگاه

بافندگی 1 و کارگاه

بافندگی 2 و کارگاه

تکنیک بافت پارچه 1

تکنیک بافت پارچه 2

تجزیه فنی بافت پارچه

بافندگی حلقه ای 1 و کارگاه

بافندگی حلقه ای 2 و کارگاه

رنگرزی – چاپ و تکمیل و کارگاه

کنترل کیفیت آماری و کارگاه

طرح و محاسبه کارخانه

3

3

3

2

2

3

3

3

3

2

2

3

4

4

4

4

3

جمع 51

دروس اختیاری (6 واحد)

ردیف نام درس واحد

483261

71

82

86

91

92

93

94

84

96

97

95

98

481211

481292

99

زبان تخصصی 1

طراحی ماشین 2

مکانیک ساختمانی نخ و پارچه

نساجی سنتی و قالی بافی

منسوجات بی بافت

پوشاک

قوانین عمومی بازرگانی در صنایع نساجی

اصول تکنولوژی رنگ

ایمنی و بهداشت صنعتی

کنترل اتوماتیک

ارزیابی کار و زمان

کاربرد صنعتی کامپیوتر در نساجی

مدیریت تولید

قوانین کار و روابط صنعتی

اصول حسابداری صنعتی و هزینه یابی

تاریخ علم نساجی

2

2

2

2

3

2

3

2

2

2

3

2

3

2

2

2

جمع


پروژه – کارآموزی – کارگاهی عمومی

ردیف نام درس واحد

100

101

102

103

104

پروژه

کارآموزی 1 و 2

کارگاه جوشکاری و ورقکاری

کارگاه ماشین ابزار

کارگاه ریخته گری و آهنگری

3

4

1

1

1

جمع 10



رشته‌ هوانوردي‌ داراي‌ سه‌ شاخه‌ خلباني‌، مراقبت‌ پرواز و ناوبري‌ هوايي‌ است‌ كه‌ در اين‌ ميان‌ دو شاخه‌ خلباني‌ و مراقبت‌ پرواز از بين‌ داوطلبان‌ گروه‌هاي‌ آزمايشي‌ رياضي‌ و فني‌ و علوم‌ تجربي‌ دانشجو مي‌پذيرند كه‌ ما در اينجا به‌ معرفي‌ اين‌ دو شاخه مي‌پردازيم‌ :
شاخه‌ خلباني‌ تنها شاخه‌ خلباني‌ كه‌ از طريق‌ آزمون‌ سراسري‌ دانشگاه‌ها و مراكز آموزش‌ عالي‌ دانشجو مي‌پذيرد، شاخه‌ خلباني‌ نظامي‌ است‌ كه‌ دانشجويان‌ آن‌ در دانشگاه‌ علوم و فنون هوايي شهيد ستاري‌ آموزش‌ مي‌بينند. هدف‌ از پذيرش‌ دانشجوي‌ هوانوردي‌ (خلباني‌) در دانشگاه‌ هوايي‌ شهيد ستاري‌، تربيت‌ خلبان‌هاي‌ مورد نياز نيروي‌ هوايي‌ جمهوري‌ اسلامي‌ است. نيروي‌ هوايي‌ تعيين‌ مي‌كند كه‌ دانشجويان‌ خلباني‌ در كدام‌ رشته‌ تخصصي‌ (خلبان‌ جنگي‌ ، آموزشي‌ يا مسافربري‌) آموزش‌ ببينند. آنچه‌ مهم‌ است‌ اين‌ است‌ كه‌ رشته‌ هوانوردي‌ (خلباني‌) دانشگاه‌ علوم و فنون هوايي‌ شهيد ستاري‌ وابسته‌ به‌ نيروي‌ هوايي‌ ارتش‌ جمهوري‌ اسلامي‌ است‌ و دانشجويان‌ اين‌ دانشگاه‌ از بدو ورود به‌ دانشگاه‌ يك‌ دانشجوي‌ نظامي‌ خواهند بود و در نهايت‌ به‌ عنوان‌ يك‌ افسر مهندس‌ يا كارشناس‌ فارغ‌التحصيل‌ مي‌شوند.


توانايي‌هاي‌ لازم :
يك‌ خلبان‌ به‌ عنوان‌ فرمانده‌ هواپيمايي‌ كه‌ ميليون‌ها دلار ارزش‌ دارد، حرف‌ اول‌ را در هواپيما مي‌زند. به‌ همين‌ دليل‌ بايد آمادگي‌ كامل‌ را براي‌ احراز اين‌ مسؤوليت‌ داشته‌ باشد كه‌ اين‌ آمادگي‌ در سه‌ مرحله‌ سنجيده‌ مي‌شود. در مرحله‌ اول‌ داوطلب‌ شركت‌ در آزمون‌ سراسري‌ آمادگي‌ علمي‌ خود را ثابت‌ مي‌كند و همچنين‌ لازم‌ است‌ كه‌ رشته‌ هوانوردي‌ (خلباني‌) را جزو يكي‌ از 9 انتخاب‌ اول‌ فرم‌ انتخاب‌ رشته‌ خود درج‌ كرده‌ باشد. در مرحله‌ بعد بايد از لحاظ‌ جسمي‌ در معاينات‌ پذيرفته‌ شود كه‌ در اين‌ مرحله‌ يك‌ داوطلب‌ علاوه‌ بر خصوصيات‌ ظاهري‌ كه‌ عبارتند از:
حداكثر سن‌ 20 سال‌ تمام‌ (حتي‌ اگر خدمت‌ سربازي‌ را انجام‌ داده‌ باشد نبايد بيشتر از 20 سال‌ داشته‌ باشد)، حداقل‌ قد 165 سانتي‌متر، داشتن‌ وزني‌ متعارف‌ بايد از سلامت‌ جسماني‌ كامل برخوردار باشد‌. مثلاً بايد ديد چشم‌ او بوده‌ و كوررنگي‌ نداشته‌ باشد به‌ همين‌ دليل‌ چشم‌ داوطلب‌ در سه‌ مرحله‌ معاينه‌ مي‌شود همچنين‌ گوش‌ و حلق‌ و بيني‌ و قلب‌ يك‌ داوطلب‌ در سه‌ مرحله‌ معاينه‌ شده‌ و نهايتاً نوار مغزي‌ او برداشته‌ و دندان‌هايش‌ معاينه‌ مي‌شود. چون‌ براي‌ مثال‌ اگر داوطلبي‌ چند عدد از دندان‌هاي‌ جلو را نداشته‌ باشد در فشار جوّ بالا دچار حالت‌ تهوع‌ مي‌شود يا اگر بيش‌ از 3 يا 4 دندانش‌ ترميم‌ شده‌ باشد، در حين‌ پرواز مشكل‌ خواهد داشت‌ در نهايت‌ در صورت‌ سلامت‌ جسماني‌ كامل‌، از داوطلب‌ مصاحبه‌ عقيدتي‌ و حفاظتي‌ مي‌شود. يك‌ دانشجوي‌ خلباني‌ بايد جسور، نترس‌ و شجاع‌ باشد و همچنين‌ لازم‌ است‌ كه‌ عاشق‌ اين‌ رشته‌ بوده‌ و فردي‌ منضبط‌ و منظم‌ باشد.

درس‌هاي‌ اين‌ رشته‌ در طول‌ تحصيل :

  • دروس‌ پايه‌:

رياضي‌ ، فيزيك‌ پايه‌، آمار و احتمالات‌، معادلات‌ ديفرانسيل‌.

  • دروس‌ اصلي‌:

كامپيوتر و برنامه‌نويسي‌، ارتعاشات‌ عمومي‌، استاتيك‌، مباني‌ مهندسي‌ برق‌، ديناميك‌ عمومي‌، اصول‌ ايمني‌ پرواز، الكترونيك‌ عمومي‌، آئروديناميك‌ عمومي‌، اصول‌ هوانوردي‌، موتورهاي‌ هواپيما، سيستم‌هاي‌ الكتريكي‌ و الكترونيكي‌ هواپيما، ناوبري‌ هوائي‌ ، هواشناسي‌، فيزيولوژي‌ هوائي‌، قوانين‌ و مقررات‌ هوانوردي‌.

  • دروس‌ تخصصي‌:

مقاومت‌ مصالح‌، مباني‌ مديريت‌ و تحقيق‌ در عمليات‌، ايروديناميك‌ سيالات‌ تراكم‌پذير، انتقال‌ حرارت‌ عمومي‌، مكانيك‌ پرواز كاربردي‌، زبان‌ تخصصي‌، پرواز اوليه‌، پرواز پايه‌ ، پرواز پيشرفته‌ نظامي‌ ، پرواز تخصصي‌ نظامي‌.

  • شاخه‌ مراقبت‌ پرواز :

آن‌گاه كه روي صندلي يك هواپيماي در حال پرواز بر فراز يكي از شهرهاي بزرگ و پرجمعيت جهان نشسته‌ايد، آسمان را خالي و آرام و بي‌سر و صدا و به رنگ اقيانوس آبي‌رنگ مي‌بيند. اما اگر به صفحه رادار مراقبت پرواز فرودگاه آن شهر نگاه كنيد، آن را همانند بزرگراهي مملو از اتومبيل مشاهده مي‌كنيد كه با سرعتي بسيار در حال حركت هستند. اتاق عمليات (كنترل راداري فرودگاه هواپيما) در فرودگاه هر شهر، اداره آسمان پر ترافيك آن شهر را به عهده دارد. در اين اتاق، مسؤولان مراقبت پرواز با چشماني دقيق و مراقب، تغييرات لحظه‌اي و كامپيوتري صفحات سبزرنگ رادار را زير نظر دارند و با استفاده از رادار و راديو، هواپيماها را در آسمان هدايت مي‌كنند وبه خلبان‌ها دستور مي‌دهند كه به كدام سمت گردش كنند،‌ اوج بگيرند، فرود آيند و سرعتشان را زياد يا كم كنند تا تداخلي پيش نيايد و از ايمني كامل برخوردار گردند. شاخه‌ مراقبت‌ پرواز به‌ آموزش‌ و پرورش‌ متخصصان‌ برج‌ مراقبت‌ پرواز مي‌پردازد. افرادي‌ كه‌ در برج‌ مراقبت‌، كنترل‌ هواپيماهاي‌ مسافربري‌ و شكاري‌ را برعهده‌ دارند تا هنگام‌ پرواز، بلند شدن‌ و نشستن‌، تداخلي‌ به‌ وجود نيايد و هواپيما فرود يا پروازي‌ ايمن‌ داشته‌ باشد. يك‌ متخصص‌ مراقبت‌ پرواز اطلاعات‌ لازم‌ را در زمينه‌ نحوه‌ وزش‌ باد، نوع‌ هوا و سمت‌ باند پروازي‌ از برج‌ مراقبت‌ پرواز گرفته‌ و براساس‌ آن‌، هواپيما را هدايت‌ مي‌كند. در ضمن‌ كاركنان‌ مراقبت‌ پرواز، اولين‌ كساني‌ هستند كه‌ از وقوع‌ سانحه‌ آگاه‌ مي‌شوند بنابراين‌ ضمن‌ رعايت‌ دستورالعمل‌ مربوط‌، بايد با سريعترين‌ وسيله‌ ممكن‌ براي‌ نجات‌ سرنشينان‌ هواپيماي‌ سانحه‌ ديده‌ و از بين‌ نرفتن‌ آثار و شواهد و مدارك‌ مؤثر در بروز سانحه‌ اقدام‌ نمايند.

توانايي‌هاي‌ لازم :
پاي‌ ميكروفون‌ صحبت‌ كردن‌، يك‌ توانايي‌ است‌ و مراقب‌ پرواز بايد از اين‌ توانايي‌ برخوردار باشد؛ يعني‌ بايد بتواند در هر شرايطي‌ اطلاعات‌ لازم‌ را در اختيار خلبان‌ها قرار دهد. براي‌ مثال‌ اگر هوا خراب‌ باشد و خلبان‌ هم‌ دچار اضطراب‌ و هيجان‌ شده‌ باشد، اين‌ مسؤول‌ مراقبت‌ پرواز است‌ كه‌ مي‌تواند به‌ خلبان‌ آرامش‌ دهد و باعث‌ شود كه‌ هواپيما ايمن‌ بر زمين‌ بنشيند. همچنين‌ يك‌ مراقب‌ پرواز بايد به‌ زبان‌ انگليسي‌ مسلط‌ باشد. چون‌ بايد با خلبان‌ها انگليسي‌ صحبت‌ كند و خلبان‌ها نيز به‌ زبان‌ انگليسي‌ پاسخ‌ بدهند.

درس‌هاي اين رشته در طول تحصيل :

  • دروس‌ پايه‌:

رياضي‌ عمومي‌، فيزيك‌، مباني‌ و برنامه‌ريزي‌ كامپيوتر، معادلات‌ ديفرانسيل‌.

  • دروس‌ اصلي‌:

مباني‌ مهندسي‌ برق‌، مكانيك‌، نقشه‌كشي‌ و نقشه‌خواني‌ هوانوردي‌، الكترونيك‌ عمومي‌، سيستم‌هاي‌ كمك‌ ناوبري‌، ناوبري‌، هواشناسي‌ عمومي‌، سرويس‌ هواشناسي،‌ هوانوردي‌، مكانيك‌ پرواز، زبان‌ تخصصي‌، فرودگاه‌ها، حقوق‌ هواپيمايي‌، مباني‌ مديريت‌، اصول‌ مخابرات‌، اصول‌ رادار، كاربرد كامپيوتر و اتوماسيون‌ در مراقبت‌ پرواز، آمار و احتمالات‌ مهندسي‌.
دروس‌ تخصصي‌:
مراقبت‌ هوانوردي‌ و طرح‌ پرواز، سرويس‌هاي‌ ترافيك‌ هوايي‌، سرويس‌هاي‌ اطلاعاتي‌ هوانوردي‌، دستورالعمل‌هاي‌ ناوبري‌ و مراقبت‌ پرواز (كنترل‌ منطقه‌اي‌، كنترل‌ تقرب‌ و ارتفاع‌سنجي‌، برج‌ كنترل‌) ، دستورالعمل‌هاي‌ كنترل‌ هواپيما به‌ وسيله‌ رادار، آموزش‌ عملي‌ رادار، تجسس‌ و نجات‌، بررسي‌ سوانح‌، طراحي‌ دستورالعمل‌هاي ‌پرواز، عمليات‌ هواپيمايي‌، صلاحيت‌ پرواز، سيستم‌ ناوبري‌، ارتباطات‌ و نظارت‌ ماهواره‌اي‌، روش‌ تدريس‌ هواپيمايي‌، سيمولاتور برج‌ كنترل‌، سيمولاتور كنترل‌ منطقه‌اي‌، سيمولاتور تقرب‌ پرواز.

موقعيت‌ شغلي‌ در ايران :
شاخه خلباني‌ تنها در دانشگاه‌ علوم‌ و فنون‌ هوايي‌ شهيد ستاري‌ ارائه‌ مي‌شود و تمامي‌ دانشجويان‌ اين‌ دانشگاه‌ از بدو ورود بورسيه‌ مي‌شوند و با درجه‌ ستوان‌ دومي‌ فارغ‌التحصيل‌ مي‌گردند و در طول‌ خدمت‌ در نيروي‌ هوايي،‌ مسكني‌ مناسب‌ و مطابق‌ ضوابط‌ نيروي‌ هوايي‌ دريافت‌ مي‌كنند. شاخه‌ مراقبت‌ پرواز نيز در دانشگاه‌ علوم‌ و فنون‌ هوايي‌ شهيد ستاري‌ و دانشكده‌ صنعت‌ هواپيمايي‌ كشوري‌ ارائه‌ مي‌شود. گفتني‌ است‌ تعدادي‌ از دانشجويان‌ دانشكده‌ صنعت‌ هواپيمايي‌ كشوري‌ از ترم‌ دوم‌ تحصيلي‌ ، در صورت‌ احراز شرايط‌ با توجه‌ به‌ نياز شركت‌هاي‌ هواپيمايي‌ بورسيه‌ خواهند شد و در صورت‌ سپردن‌ تعهد خدمت‌ از انجام‌ خدمت‌ وظيفه‌ معاف‌ مي‌شوند.


دانشگاه های پذیرنده : علوم و فنون شهید ستاری
مقاطع تحصیلی : کارشناسی
دوره ها : روزانه
دانشگاه : دولتی
گرایشها : خلبانی ، مراقبت پرواز

*این رشته بصورت نیمه متمرکز دانشجو می پذیرد .

هوانوردی (خلبانی)

1-     تعریف و هدف:

الف – تربیت متخصصین پرواز (خلبان) در مقطع کارشناسی با توانائی در زمینه شناخت، بهره برداری، مدیریت و پرواز با هواپیماهای مختلف.

ب – تامین کارشناس پرواز در جهت بررسی، تجزیه و تحلیل، طراحی عملیات، راه اندازی و کاربرد تجهیزات پروازی موجود در سازمانهای کشوری و لشگری که مورد استفاده هواپیماها، سیستمهای آفندی و پدافندی (رادارها و موشکهای هدایت شونده....) سیستمهای ناوبری هوائی و کامپیوترها می باشد.

2-     نقش و توانائی:

الف – اعمال مدیریت و انجام سرپرستی در کلیه فعالیتهای مربوطه در زمینه عملیات پروازف مشاوره در طراحی و ساخت، گسترش، بهسازی و نوسازی سیستمهای پروازی.

ب – تهیه و تدوین طرحها، خط مشی و دستورالعملهای مورد نیاز در جهت توسعه و جایگزینی سیستمهای پروازی در سازمانهای ذیربط.

فارغ التحصیلان این دوره جذب سازمانهای مختلفی از قبیل سازمان هواپیمایی کشوری، هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران، ارتش جمهوری اسلامی ایران، هواپیمایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، وزارت جهاد کشاورزی و.... خواهند شد.

3-     ضرورت و اهمیت:

پیشرفت سریع تکنولوژی هوافضائی و تجهیزات و وسائل پرنده و زمینی وابسته به سیستمهای مکانیکی، الکترونیکی و کامپیوتری مدرن و همچنین ضرورت تامین ایمنی لازم برای حفظ جان صدها انسان در حال پرواز آسیب پذیری اشخاص در روی زمین به هنگام وقوع سوانح هوائی از یک سو و دفاع موثر از آسمان کشور اسلامی ایران از سوی دیگر ضرورت و اهمیت ویژه آموزش عالی را در تربیت خلبانانی در سطح بالا در این دوره از زمان بیش از پیش عیان میسازد. مجموعه کارشناسی فنی هوانوردی (خلبانی) بمنظور پاسخ لازم به ضرورت فوق و برآورده نمودن نیاز به قطع وابستگی و رسیدن به خودکفائی در این زمینه تهیه گردیده است.

4-     آموزش:

  1. طول دوره: زمان متوسط آموزش این مجموعه 4 سال و کلیه دروس آن در 8 ترم برنامه ریزی میشود.

       دانشجویان در فرصتهای پیش بینی شده در طول دوره، در یگانهای عملیاتی، فنی و آموزشی سازمانهای فوق الذکر     کارورزی انجام خواهند داد.

  1. تعداد واحدها: تعداد کل واحدهای این مجموعه 143 واحد میباشد. حداقل میزان تدریس هر واحد نظری یکساعت و هر واحد عملی 3 ساعت در هفته است.

 دروس عمومی                                          20 واحد

دروس پایه                                               20 واحد

دروس اصلی                                             50 واحد

دروس تخصصی الزامی                               23 واحد

دروس پروازی الزامی                                  23 واحد

دروس تخصصی اختیاری و پروازی اختیاری       16 واحد     

5-     این برنامه مشتمل بر سه گرایش می باشد که عبارتند از:

کارشناسی خلبانی در هواپیمای نظامی، هواپیمای غیرنظامی و هلیکوپتر. تا مرحله دروس تخصصی الزامی (یعنی مجموعا 16 واحد) کلیه دروس مشترک است و 30 واحد باقیمانده باضافه کارورزی صرف دادن تخصص به دانشجو در هر گرایش می شود.


دروس پایه

ردیف نام درس واحد

14

15

16

17

18

19

20

21

ریاضی عمومی 1

فیزیک مکانیک

فیزیک حرارتا

ریاضی عمومی 2

فیزیک الکتریسته و مغناطیس

آمار و احتمالات

معادلات دیفرانسیل

آزمایشگاه فیزیک الکتریسته و مغناطیس

4

2

2

4

2

3

2

1

جمع 20

                       

دروس اصلی

ردیف نام درس واحد

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

41

42

43

مبانی کامپیوتر

ارتعاشات عمومی

استاتیک

مبانی مهندسی برق عمومی

دینامیک عمومی

مقاومت مصالح 1

مکانیک سیالات عمومی

نجوم

ترمودینامیک عمومی

نقشه کشی صنعتی

مبانی مدیریت و تحقیق در عملیات

الکترونیک عمومی

آزمایشگاه مقاومت مصالح

آئرودینامیک

آئرودینامیک سیالات تراکم پذیر

آزمایشگاه آترودینامیک

مقدمه ای بر اصول پرواز

موتورهای هواپیما

کارگاه موتور

زبان تخصصی 1

ساختمان هواپیما

انتقال حرارت عمومی

2

2

3

3

3

3

3

1

3

1

2

3

1

3

3

1

3

3

1

2

2

2

جمع 50

دروس تخصصی الزامی

ردیف نام درس واحد

44

45

46

47

48

49

50

51

52

53

54

سیستمهای الکترونیکی هواپیما

سرویس اطلاعات هوانوردی و عملیات هواپیما

آلات دقیق هوائی

سیستمهای الکترونیکی هواپیما

ناوبری هوائی 1

ناوبری هوائی 2

هواشناسی 1

هواشناسی 2 (عملی)

فیزیولوژی هوائی

قوانین و مقررات هوانوردی

مکانیک پرواز کاربردی

2

2

2

2

2

2

3

1

2

2

3

جمع 23

دروس پروازی الزامی

ردیف نام درس واحد

55

56

57

58

59

60

61

پرواز اولیه 1 (نظری)

پرواز اولیه 2 (عملی)

پرواز اولیه 3 (نظری)

پرواز اولیه 4 (عملی)

پرواز پایه 1 (نظری)

پرواز پایه 2 (عملی)

پرواز پایه 3 (عملی)

1

1

1

2

3

3

3

جمع 14

دروس تخصصی الزامی

ردیف نام درس واحد

62

63

64

65

66

67

68

پرواز اولیه هلیکوپتر 1 (نظری)

پرواز اولیه هلیکوپتر 2 (عملی)

پرواز اولیه هلیکوپتر 3 (نظری)

پرواز اولیه هلیکوپتر 4 (عملی)

پرواز پایه هلیکوپتر 1 (نظری)

پرواز پایه هلیکوپتر 2 (عملی)

پرواز پایه هلیکوپتر 3 (عملی)

1

2

2

3

2

2

2

جمع 14

دروس تخصصی اختیاری و پروازی اختیاری

ردیف نام درس واحد

69

70

71

72

73

74

75

76

77

ویژگیهای فرودگاهها

ایمنی پرواز

تسهیلات فروگاهی

جنگ الکترونیک

آشنایی با اصول رادار

آئرودینامیک هلیکوپتر

سرویس ناوبری 1

سرویس ناوبری 2

زبان تخصصی 2 (نظری)

2

1

1

2

2

3

2

2

2

جمع 18

الف: دانشجویان با نظر گروه آموزشی باید 16 واحد از دروس تخصصی اختیاری و پروازی را در یک زمینه خاص انتخاب نموده و با موفقیت بگذرانند.

ب: دانشجویان با نظر گروه آموزشی می توانند تا 6 واحد از دروس مهندسی مکانیک، هوافضا و الکترونیک را بعنوان دروس اختیاری انتخاب نمایند.

دروس گرایشهای نظامی و غیرنظامی

ردیف نام درس واحد

78

79

80

81

82

83

84

85

86

87

پرواز پیشرفته نظامی 1 (نظری)

پرواز پیشرفته نظامی 2 (عملی)

پرواز پیشرفته نظامی 3 (عملی)

پرواز تخصصی نظامی 1 (نظری)

پرواز تخصصی نظامی 2 (عملی)

پرواز پیشرفته غیرنظامی 1 (نظری)

پرواز پیشرفته غیرنظامی 2 (عملی)

پرواز تخصصی غیرنظامی 1 (نظری)

پرواز تخصصی غیرنظامی 2 (عملی)

پرواز تخصصی غیرنظامی 3 (عملی)

3

4

3

3

3

2

2

3

1

3

جمع 27

دروس پروازی اختیاری (هلیکوپتر)

ردیف نام درس واحد

88

89

90

91

92

93

94

95

پرواز پیشرفته 2 (نظری)

پرواز پیشرفته هلیکوپتر 2 (عملی)

پرواز تخصصی هلیکوپتر 1 (نظری)

پرواز تخصصی هلیکوپتر 2 (عملی)

پرواز تخصی هلیکوپتر 3 (نظری)

پرواز تخصصی هلیکوپتر 4 (عملی)

پرواز تخصصی نظامی هلیکوپتر

شکاری 1 (نظری)

پرواز تخصصی نظامی هلیکوپتر

شکاری 2 (عملی)

2

2

2

2

2

3

2

3

جمع 18