ماده 2: مجموع نمره‌ها ارتقا در هر سال برابر 300 است . 50% كل نمره (150) اختصاص به ارزيابي درون دانشگاهي و 50% (150 نمره) اختصاص به امتحان سراسري كتبي دارد.
ماده 3: هر دستيار براي ارتقا به سال بالاتر و يا موفقيت در امتحان گواهينامه تخصصي بايد سه حداقل نمره را كسب نمايد: حداقل نمره درون دانشگاهي، حداقل نمرة كتبي ، سراسري ، حداقل نمرة كل ، و در غير اين صورت مردود مي‌شود.
ماده 4: حداقل نمرات در دوره‌هاي مختلف طبق جداول زير مي‌باشد.ش

نمرات ارتقاء -  گواهينامه براي دوره‌هاي سه ساله

جدول نمرات ارتقا – گواهينامه براي دوره‌هاي چهار ساله

جدول نمرات ارتقا -  گواهينامه براي دوره پنج ساله

• ماده 5: در صورت عدم شركت در امتحان كتبي سراسري ( به دلايل غير موجه ) و يا عدم كسب هر يك از حد نصاب هاي ارزيابي درون دانشگاهي يا آزمون كتبي سراسري، دستيار مردود آن سال شناخته شده و لازم است براساس برنامه‌ آموزشي مدون همان سال با دريافت كمك هزينة تحصيلي تمديد دوره شود.
تبصره: مردودين آزمون گواهينامه تخصصي مي‌توانند فقط براي يكبار به مدت 6 ماه از طول مدت تمديد دوره خود را به منظور ارايه خدمات به شرط موافقت بخش آموزشي مربوطه و با تشخيص معاونت سلامت در مناطق محروم بگذارنند. پرداخت حق‌الزحمه دستياري اين افراد به عهده دانشگاه محل ارايه خدمات درماني خواهد بود .
• ماده 6 : دستياران زير مي‌توانند در آزمون ارتقا به صورت دو ارتقاي همزمان شركت كنند.
الف – دستياراني كه حد نصاب ارزيابي درون دانشگاهي و حدنصاب آزمون كتبي سراسري را كسب نموده‌اند ولي موفق به كسب حدنصاب سوم ( مجموع) نشده‌اند . اين دسته از دستياران به صورت مشروط و طبق برنامه‌ آموزشي سال بالاتر ادامة دوره داده و در سال بعد اجازه شركت در آزمون ارتقا را به صورت دو ارتقاي همزمان خواهند داشت. (‌اين مصوبه از دوره نوزدهم قابل اجرا مي‌باشد)
ب - دستياراني كه حد نصاب لازم ارزيابي درون دانشگاهي را كسب نموده باشند و به دلايل موجه در امتحان كتبي سراسري شركت ننموده باشند.
پ – دستياراني كه به دليل گزينش يا استفاده از مرخصي زايمان يا معرفي ديرتر از موعد مقرر براي شروع دوره از طرف دبيرخانه با كسر دوره روبرو شده و صرفاً به همين دليل به يكي از امتحانات ارتقاي كتبي سراسر معرفي نشوند ، در صورتي كه دورة آنان تا قبل از پايان اسفند ماه سال مربوطه به اتمام برسد مي‌توانند با رعايت ساير مقررات در آزمون ارتقا- گواهينامه به صورت دو ارتقاي همزمان شركت نمايند .
تبصره 1: مواردي كه مي‌تواند به عنوان غيبت موجه تلقي شود از طريق دبيرخانه شوراي آموزش پزشكي و تخصصي به دانشگاه‌ها ابلاغ گرديده است.
تبصره 2: شرط معرفي دستياراني كه مي‌توانند طبق ضوابط مندرج در اين آيين‌نامه در امتحان كتبي سراسري سال بعد به صورت دو ارتقاي همزمان شركت نمايند ، كسب حد نصاب لازم ارزيابي درون دانشگاهي سال بالاتر خواهد بود.
تبصره 3: هر دستيار فقط براي يك بار در طول دوره مي‌تواند با رعايت مقررات اين آيين‌نامه در آزمون ارتقا به صورت دو ارتقاي همزمان شركت نمايد.
ماده الحاقي – دستياراني كه حد نصاب ارزيابي درون دانشگاهي سال آخر ( گواهينامه) و حد نصاب آزمون كتبي سراسري گواهينامه را كسب نموده ولي حد نصاب سوم ( مجموع) گواهينامه را كسب نكنند به ازاي هر 5 نمره كسر نمره از حد نصاب مجموع، دو ماه به طول دوره آنان افزوده مي‌شود. اين دستياران نمي‌توانند در همان سال در آزمون دانشنامه شركت كنند . در صورتي كه با احتساب مدت مذكور اتمام دوره اين دسته از دستياران بعد از پايان اسفند ماه سال مربوطه باشد مردود گواهينامه شناخته مي‌شوند .
• ماده 6: در مدت ميهماني ، ارزيابي درون دانشگاهي و معرفي به امتحان كتبي سراسري به عهده دانشگاه مبدأ مي‌باشد .
• ماده 7: دستياراني كه در طول دوران دستياري سه بار مردود شوند، از سيستم آموزش تخصصي باليني پزشكي خارج خواهند شد.
تبصره 1: دستياراني كه در مقطع تحصيلي سال اول دوبار مردود شوند مجاز به ادامه تحصيل در دورة مربوطه نمي‌باشند و از سيستم آموزشي تخصصي باليني پزشكي خارج خواهند شد.
تبصره 2: دستياراني كه در دوران دستياري بجز مرحلة گواهينامه تخصصي دوبار مردود شوند، حداكثر مي‌توانند در دو دوره متوالي و بدون وقفه تحصيلي، در امتحان گواهينامة تخصصي شركت نمايند.
تبصره 3: دستياراني كه در دو ارتقاي همزمان موفق به كسب حدنصاب سال پايين‌تر يا بالاتر نشوند از نظر تعداد دفعات مردودي، يكبار مردود محسوب مي شوند.
• ماده 8: دستياران سال اول كه تا پايان تيرماه سال مربوطه حداقل 9 ماه از دورة تحصيلي خود را طي كرده باشند ، ملزم خواهند بود در امتحان كتبي سراسري ارتقاي 1 به 2 شركت نمايند .
تبصرة 1: دستياراني كه به دلايلي (‌جايگزيني ، گزينش و .... ) ديرتر از موعد مقرر به دانشگاه معرفي مي‌شوند، با گذراندن حداقل 8 ماه از دوره تحصيلي، ملزم به شركت در امتحان ارتقاي كتبي سراسري يك به دو مي‌باشند .
تبصره 2: دستياران سالهاي بالاتر در صورتي كه در مجموع سنوات تحصيلي حداكثر 3 ماه كسر دوره داشته باشند، مي‌توانند در امتحان ارتقاي كتبي سراسري سال مربوطه شركت نمايند . به عنوان مثال در دوره‌هاي 3 ساله:
براي ارتقاي 1 به 2 ، 9ماه
براي ارتقاي 2 به 3 21 ماه
براي گواهينامه تخصصي 3 به 3 ، 33 ماه
آيين نامه ارزيابي درون دانشگاهي دستياران تخصصي

ماده 1: اجزاي ارزيابي درون دانشگاهي
ارزيابي درون دانشگاهي در دو بخص ارزيابي دانش نظري و ارزيابي درون بخشي انجام مي‌پذيرد.
الف ) ارزيابي دانش نظري
ارزيابي دانش نظري 50 نمره از 150 نمرة ارزيابي درون دانشگاهي را شامل شده و در طول سال از طريق آزمون‌هاي كتبي يا شفاهي ‌، توسط گروه آموزشي صورت مي‌گيرد.
ب) ارزيابي درون بخشي
ارزيابي درون بخشي 100 نمره از 150 نمرة ارزيابي درون دانشگاهي را شامل شده و در طول سال از طريق تكميل كارنامه‌هاي ارزيابي درون بخشي صورت مي‌پذيرد.
ب- 1) كارنامة ارزيابي درون بخشي شامل 4 قسمت است: مهارتهاي باليني، قضاوت باليني، خصوصيات فردي و حرفه‌اي، صلاحيت باليني در كل.
ب-2) ميزان نمرة اختصاص يافته به هر محور و نيز اجزاي هر محور در فرم كارنامه، بر حسب رشتة آموزشي مشخص شده است.
ب – 3) كارنامة ارزيابي درون بخشيس براي هر دستيار بايد بطور متوسط حداقل هر 2 ماه يكبار تكميل گردد . در صورتيكه مدت چرخش (Rotation) دستيار كمتر از 2 ماه باشد، لازم است فرم كارنامه در پايان هر چرخش (Rotation) تكميل گردد.

ماده 2: نگهداري و گزارش نتايج ارزيابي
براي هر دستيار در گروه آموزشي مربوطه، فرم چكيده ارزيابي درون بخشي تكميل مي‌گردد. همچنين ميانگين نمرات ارزيابي درون دانشگاهي در هر حيطه جهت پيگيري ارزيابي و معرفي به آزمون كتبي سراسري ارتقا تنها در يك نوبت – مطابق ماده نهم مقررات آزمون ارتقا و گواهينامه تخصصي ، مصوبة چهل و هشتمين نشست شوراي آموزش پزشكي و تخصصي – از طريق معاونت آموزشي دانشگاه به دبير خانه شوراي آموزش پزشكي وتخصصي ارسال مي‌گردد.

ماده 3: بازخورد به دستياران
گروه‌هاي آموزشي موظف هستند به گونه‌اي عمل نمايند كه دستياران امكان دستيابي سريع و آسان به نتايج ارزيابي خود اعم از آزمون كتبي يا شفاهي و يا ارزيابي‌هاي درون بخشي را موظف است نمرات درون دانشگاهي دستياران را با فاصله زماني مناسب، پيش از ارسال به دبيرخانه شوراي آموزش پزشكي و تخصصي به اطلاع دستياران برساند.

ماده 4: حد نصاب
حد نصاب قبولي در ارزيابي درون دانشگاهي براي دستياران در تمامي مقاطع ارتقاء 90 از 150 است.

ماده 5: موارد استثنا
الف) در مورد دستياران رشته‌هاي پزشكي اجتماعي و طب كار ، ونيز دستياران رشتة عفوني كه دوره MPH را مي‌گذارنند، ارزيابي درون دانشگاهي به عهدة گروه آموزشي مربوطه مي‌باشد.
ب ) در صورتيكه دستياري به دليل اتمام دوره آموزشي، مورد ارزيابي درون دانشگاهي قرار نگرفته باشد گروه آموزشي موظف است با در نظر گرفتن ميانگين نمرات يك سال پاياني آموزش دستياري آن دستيار، نمرة نهايي ارزيابي درون دانشگاهي وي را اعلام نمايد.

ماده 6: اعتراضات
رسيدگي به اعتراضات در مورد ارزيابي درون دانشگاهي به عهدة كميته‌اي مركب از معاون آموزشي دانشگاه، رييس دانشكدة پزشكي ، معاون آموزش باليني دانشكده پزشكي، مدير گروه مربوطه، يك نفر از اعضاي هيأت علمي گروه به انتخاب گروه آموزشي – و نماينده دستياران تحت آموزش آن گروه مي‌باشد. مهلت تحويل اعتراض از سوي دستيار به گروه آموزشي تشيكل جلسة رسيدگي به اعتراض و اعلام نتيجه تا قبل از زمان ارسال اين نمرات به دبيرخانه شوراي آموزش پزشكي و تخصصي مي‌باشد.

ماده 7: نظارت برحسن اجراي آيين‌نامه
معاون آموزشي دانشگاه و مدير گروه آموزش مسؤول نظارت و حصول اطمينان از اجراي صحيح اين آيين نامه ( به ويژه بند 3 – ب ماده يكم و ماده سوم ) مي‌باشد.

گروه آسيب شناسي

پزشكي فيزيكي و توانبخشي

         

گروه پرتو شناسي تشخيصي

الف ) مهارتهاي باليني

در مورد كارنامه‌هاي دستياري گروههاي مختلف آموزشي تخصصي ، نكات ذيل قابل ذكر مي‌باشند .

1 – حيطه « صلاحيت باليني در كل » كه به عنوان بند «ت» در كارنامه‌هاي درون بخشي كليه رشته‌ها ذكر شده است. به دليل محتواي يكسان از متن كارنامه‌ها حذف گرديده است. تعريف اين حيطه، «‌ميزان مطابقت فرد با دستيار ايده‌آل در آن رشته» و به عبارت ديگر، جمع بندي استاد از عملكرد دستيار در ساير محورها مي‌باشد. اين حيطه 10 نمره دارد كه نمرة 10 نمايانگر دستيار ممتاز مي‌باشد.

2 – در كل، كارنامه ارزيابي درون بخشي براي 21 رشته تخصصي ( بجز رشته‌هاي طب كار و پزشكي اجتماعي) طراحي شده است. لازم به ذكر است كه فرم كارنامه براي رشته‌هاي گروه داخلي – شامل بيماريهاي داخلي ، بيماريهاي اعصاب ، بيماريهاي پوست، بيماريهاي عفوني و گرمسيري، بيماريهاي قلب و عروق ، بيماريهاي كودكان ورشته‌هاي گروه جراحي – شامل جراحي عمومي ، جراحي استخوان و مفاصل ، جراحي كليه و مجاري ادراري ، جراحي مغز واعصاب، چشم پزشكي ، زنان و زايمان وگوش ، گلو و بيني – يكسان است. به عبارت ديگر در مجموع براي 21 رشته، 10 فرم كارنامه طراحي شده است.

3 – نحوه نمره دهي در رشته‌هاي مختلف آموزشي تخصصي بصورت زير مي‌باشد.

الف – گروه داخلي
( بيماريهاي داخلي ، بيماريهاي اعصاب ، بيماريهاي پوست، بيماريهاي عفوني و گرمسيري، بيماريهاي قلب و عروق و بيماريهاي كودكان)

نمرة صلاحيت باليني در كل + نمره خصوصيات فردي و حرفه‌اي + نمره قضاوت باليني + نمره مهارتهاي باليني = نمرة نهايي

ب – گروه جراحي
( جراحي عمومي ، جراحي استخوان و مفاصل ، جراحي كليه و مجاري ادراري ، جراحي مغز و اعصاب، چشم پزشكي ، زنان و زايمان وگوش ، گلو، بيني )

نمره صلاحيت باليني در كل + نمره خصوصيات فردي و حرفه‌اي + نمرة قضاوت باليني + نمره مهارتهاي باليني = نمره نهايي

پ – آسيب شناسي، بيهوشي ، پرتودرماني، پرتوشناسي تشخيصي، پزشكي فيزيكي و توانبخشي، پزشكي قانوني و پزشكي هسته‌اي

نمره صلاحيت باليني در كل + نمره خصوصيات فردي و حرفه‌اي + نمرة قضاوت باليني + نمره مهارتهاي باليني = نمره نهايي

ت – روانپزشكي

نمرة صلاحيت باليني در كل + نمره خصوصيات فردي و حرفه‌اي + نمره قضاوت باليني + نمره مهارتهاي باليني = نمره نهايي

پ – طول دوره آموزش

ضروری است طول مدت برنامه دستیاری رشته چشم پزشکی چهار سال تمام باشد.

II – تشکیلات سازمانی

الف – دانشکده پزشکی

1 – هر برنامه دستیاری رشته چشم پزشکی باید تحت سرپرستی دانشکده پزشکی یکی از دانشگاههای علوم پزشکی کشور باشد . موارد استثنا از این بند توسط کمیسیون برنامه ریزی و ارزشیابی به صورت موردی بررسی و برای تصویب به شورای آموزش پزشکی و تخصصی ارایه خواهد شد . هر دانشکده پزشکی می تواند یک یا چند برنامه دستیاری را در این رشته تخصصی تحت پوشش قرار دهد.

2 – ضروری است دانشکده مذکور :

الف – برنامه ( های ) دستیاری را تحت پوشش گروه آموزشی رشته چشم پزشکی اجرا نماید .

ب – هیأت علمی ، امکانات و منابع مالی مورد نیاز برای امور آموزشی ، درمانی و پژوهشی و تسهیلات رفاهی دستیاران را که برای اخذ مجوز هر برنامه دستیاری لازم می باشند تأمین نماید .

3 – لازم است مدیر گروه در هر یک از برنامه های دستیاری یک نفر را به پیشنهاد اعضای هیأت علمی هیأت مذکور و به عنوان مدیر برنامه دستیاری منصوب نماید . فرد مذکور در برابر مدیر گروه پاسخگو است . مدیر گروه می تواند در برنامه دستیاری که خود در آن حضور دارد ، خود را به عنوان مدیر برنامه دستیاری معرفی کند . مدیر برنامه وظایف خود را در بخش های تحت پوشش برنامه دستیاری ، از طریق رئیس این بخش ها به انجام می رساند .

4 – لازم است دانشکده پزشکی ، در صورت تغییر هر یک از مدیران برنامه های دستیاری ، از طریق معونت آموزشی دانشگاه ، کمیته تدوین و ارزشیابی برنامه های دستیاری رشته مربوطه را حداکثر ظرف یک ماه مطلع نماید .

ب – مراکز آموزشی

1 – برنامه دستیاری می تواند به طور کامل در یک یا چند مرکز آموزشی اجرا شود در صورت کافی نبودن امکانات مراکز آموزشی دانشگاهی دانشکده پزشکی می تواند با کسب موافقت شورای آموزشی دانشگاه از امکانات مراکز دولتی و غیر دولتی غیر دانشگاهی استفاده نماید .

2 – لازم است در مورد هر یک از مراکز آموزشی ، موافقت گروه آموزشی مربوطه، شورای آموزشی دانشکده پزشکی و شورای آموزشی دانشگاه در این زمینه موجود باشد . در مورد مراکز غیر دانشگاهی موافقت رسمی بالاترین مسوول مرکز ضروری است .

3 – لازم است در مورد هر یک از مراکز موضوع بند 2 ،‌موارد زیر مشخص باشد :

الف ) عنوان و نوع مرکز آموزشی ( بیمارستان ، مرکز تحقیقات ، مرکز خدماتی – درمانی )

ب – مدت زمان حضور دستیاران در مرکز آموزشی مزبور

پ – مسوول آموزش دستیاران در مرکز آموزشی

ت – اهداف آموزشی در نظر گرفته شده برای طی دوره در آن مرکز

ث – وظایف و مسوولیت های دستیاران در مرکز آموزشی

ج – در صورتی که در مرکز آموزشی مزبور ، دستیاران برنامه های دستیاری دیگری نیز به طور همزمان آموزش می بینند ، لازم است نوع رابطه دستیاران با یکدیگر در ارتباط با فعالیت های آموزشی و مراقبت از بیماران دقیقاً مشخص باشد.

لازم است موارد فوق به اطلاع دستیاران و اعضای هیأت علمی مربوطه برسد .

4 – لازم است نیروی انسانی و امکانات به کار گرفته شده در هر یک از مراکز آموزشی مشارکت کننده در برنامه دستیاری برای تامین اهداف آموزشی در نظر گرفته شده برای آن مرکز ، براساس ضوابط برنامه دستیاری مربوطه کافی باشد .

5 – لازم است در مورد چرخش های دستیاران در گروه های آموزشی دیگر نیز موارد بند 2 ، 3 و 4 رعایت شوند .

6 – مجموع چرخش های دستیاران در مراکز آموزشی غیر وابسته به دانشگاه علوم پزشکی ارایه دهنده برنامه دستیاری نباید بیش از 6 ماه باشد .

III – کارکنان برنامه

مدیر برنامه دستیاری و اعضای هیأت علمی ، مسوول اجرای برنامه می باشند . این مسوولیت ها شامل امور مربوط به آموزش نظارت ، ارزیابی و ارتقای دستیاران ، مرافبت از بیماران ، فعالیت های دانش پژوهی و ثبت و نگهداری مدارک مربوط به مجوز برنامه می باشد .

الف ) مدیر برنامه دستیاری

1 – لازم است یک نفر از اعضای هیأت علمی هر برنامه به عنوان مدیر برنامه دستیاری زیر نظر گروه آموزشی رشته چشم پزشکی ، مسوولیت برنامه را بر عهده داشته باشد . این فرد به پیشنهاد اعضای هیأت علمی برنامه و توسط مدیر گروه منصوب می گردد .

2 – دوره فعالیت مدیر برنامه دو سال است و انتخاب مجدد وی بلامانع می باشد .

1 – شرایط :

لازم است مدیر برنامه :

الف – دارای دانشنامه تخصصی معتبر در ایران ، در رشته چشم پزشکی باشد .

ب- عضو هیأت علمی آموزشی یکی از مراکز آموزشی مشارکت کننده در برنامه دستیاری باشد .

پ – از توانایی و تجربه بالینی ، آموزشی و پژوهشی و اجرایی لازم و مستند برخوردار باشد .

مفتضی است مدیر برنامه دستیاری :

1 – حداقل دارای 5 سال سابقه فعالیت آموزشی – پژوهشی باشد .

2 – حداقل دارای رتبه داشنگاهی استاد یار رسمی ( رسمی آزمایشی یا رسمی قطعی ) باشد .

2 – مسوولیت ها و وظایف :

الف – اختصاص دادن وقت کافی جهت انجام وظایف محوله و حصول اطمینان از تحقق اهداف آموزشی برنامه دستیاری

ب – ننظارت و سازماندهی برنامه آموزشی و پژوهشی ، از جمله این موارد عبارتند از :

- مشخص کردن اهداف آموزشی برای هر یک از سالهای آموزشی ، چرخش های اصلی با دیگر دوره های برنامه دستیاری ( بر اساس اهداف آموزشی اصلی تهیه شده توسط کمیته تدوین و ارزشیابی ) ضروری است متن مذکور در اختیار کلیه دستیاران و اعضای هیأت علمی قرار گیرد .

- هدایت و نظارت ، بر تمامی فعالیت های آموزشی در کلیه مراکز آموزشی مشارکت کننده در برنامه دستیاری ، از جمله تنظیم جدول زمان بندی چرخش دستیاران ، سخنرانی ها و کنفرانس های آموزشی مراکز آموزشی مختلف .

تهیه شرح وظایف و مسوولیت های دستیاران و سلسله مراتب نظارتی ایشان در فعالیت های آموزشی و پژوهشی مختلف به شکل واضح و روشن با همکاری اعضای هیأت علمی براساس این متن به نظارت بر عملکرد دستیاران بپردازند .

- ارزیابی دستیاران و برنامه دستیاری در کلیه مراکز آموزشی مشارکت کننده در برنامه دستیاری .

- مشارکت در ارزیابی اعضای هیأت علمی برنامه دستیاری در کلیه مراکز آموزشی مشارکت کننده در برنامه دستیاری .

مناسب است مدیر برنامه با راه اندازی کمیته های مربوطه که با شرکت اعضای هیأت علمی و دستیاران تشکیل می شود نسبت به نظارت و سازمان دهی برنامه آموزشی اقدام نماید .

پ – پیشنهاد و پیگیری استخدام اعضای هیأت علمی جدید متناسب با نیاز برنامه دستیاری با موافقت گروه آموزشی

ت – شرکت درفعالیت های آموزشی ، بالینی و دانش پژوهی

ث – فراهم کردن امکانات لازم برای دستیاران شرکت کننده در فعالیت های دانش پژوهی

ج – حصول اطمینان از اجرای صحیح مقررات آموزشی پژوهشی و انظباطی

چ – تهیه گزارش از برنامه دستیاری به درخواست کمیته تدوین و ارزشیابی ، که لازم است قبلاً به تأیید مدیر گروه برسد .

ح – مطلع ساختن کمیته تدوین و ارزشیابی از تغییرات عمده در برنامه دستیاری ، به ویژه هر گونه تغییر در تعداد اعضای هیأت علمی ، تعداد و تنوع بیماران و مراکز آموزشی ، تعداد دستیاران ( ناشی از تمدید دوره یا انصراف دستیاران ) ، و هر گونه تغییر در برنامه چرخش های دستیاران .

ب ) اعضای هیأت علمی

1 ـ تعداد مورد نیاز

ضروری است به منظور آموزش و نظارت مناسب بر عملکرد دستیاران ، حداقل 5 نفر عضو هیأت علمی واجد صلاحیت در برنامه حضور داشته باشند .

این اعضا باید 5 نفر عضو تمام وقت دارای مدرک فلوشیپ یا معادل آن در زمینه های زیر باشند :

1- سگمان قدامی چشم

2- سگمان خلفی چشم

3 – چشم پزشکی اطفال و استرابیسم

4 – گلوکرم و یا نور وافتالمولوژی

5- اکولوپلاستیک

همچنین در صورتی که تعداد کل دستیاران بیش از 10 نفر باشد . لازم است به ازای هر دو دستیار بیشتر ، یک نفر عضو هیأت علمی تمام وقت به برنامه اضافه شود .

2 – شرایط

لازم است اعضای هیأت علمی :

الف – دارای دانشنامه تخصصی معتبر در ایران در رشته رادیولوژی ، یا مدرک معتبر در ایران در رشته های دیگر مرتبط و مورد نیاز برنامه دستیاری باشند .

ب – عضو هیأت علمی آموزشی یکی زا مراکز آموزشی مشارکت کننده در برنامه باشند .

پ – از توانایی های آموزشی ، بالینی و دانش پژوهی لازم برخوردار باشند .

بدین منظور لازم است :

1 – حداقل دارای دو مقاله تحقیقاتی چاپ شده در یکی از مجلات داخلی یا خارجی به عنوان نویسنده اول مقاله باشد .

2 – حداقل دو سخنرانی علمی – تخصصی در جمع اعضای هیأت علمی و مدیر برنامه و با تایید ایشان داشته باشد.

3 – وظایف

الف – در زمینه تدوین و اجرای برنامه آموزشی ، نظارت بر دستیاران ، ارزیابی و ارتقای ایشان ، فعالیت های دانش پژوهی و مراقبت از بیماران با مدیر برنامه دستیاری همکاری نمایند .

ب – از اهداف آموزشی برنامه پیروی کنند .

پ – مدت زمان کافی برای آموزش و نظارت بر عملکرد دستیاران اختصاص دهند .

ت – در آموزش دستیاران و نظارت بر عملکرد ایشان مشارکت فعال داشته باشند .

ث – در جهت ارتقای توانایی های آموزش بالینی و تدریسی خود تلاش نمایند ، ازجمله در برنامه های آموزشی که توسط مراجع ذی ربط به این منظور برگزار می گردد ، شرکت کنند .

ج – در جهت ارتقای دانش تخصصی خود و به روز نگهداشتن آن تلاش کنند .

چ – در فعالیت های دانش پژوهی شرکت نمایند .

در مورد فعالیتهای آموزشی – پژوهشی ( بند پ به بعد ) هر یک از اعضای هیأت علمی تمام وقت باید حداقل :

1 – دوازده ساعت تدریس دروس نظری برای دستیاران در سال داشته باشد .

2 – چهار روز آموزش بالینی در هفته داشته باشد .

3 – در هر دو سال ، یک مقاله تحقیقاتی به عنوان نویسنده اول ارایه دهد .

4 – در هر سال یک مورد سخنرانی در کنفرانس های داخلی یا خارجی ارایه دهد .

پ – سایر کارکنان برنامه دستیاری

ضروری است برنامه دستیاری ، افراد متخصص ، فنی و کارکنان دیگری را ، که برای امور اداری – اجرایی و هدایت آموزش برنامه دستیاری مورد نیاز است ، در چارچوب ضوابط و مقررات در اختیار داشته باشد .

علاوه بر کارکنان یاد شده در قسمت های فنی و اداری – اجرایی :

1 – ضروری است مدیر برنامه ، فردی را به عنوان منشی در اختیار داشته باشد . مناسب است فرد مذکور با کامپیوتر و زبان انگلیسی آشنایی داشته باشد . لازم است منشی مدیر برنامه ، اطلاعات مربوط به برنامه دستیاری را جمع آوری ، طبقه بندی ، روز آمد و بایگانی نموده ، همواره آماده ارایه داشته باشد .

2- مناسب است که در هر واحد درمانگاهی حداقل یک نفر بهیار یا پرستار برای کمک به کادر پزشکی جهت ارایه خدمات حضور داشته باشد .

IV – مقررات مربوط به دستیاران

الف – پذیرش دستیار :

1- انتخاب دستیاران

پذیرش دستیار در هر برنامه دستیاری رشته چشم پزشکی از طریق آزمون پذیرش دستیار ، که توسط دبیر خانه شورای آموزش پزشکی ، و تخصصی و بر اساس مقررات و روش های مصوب برگزار می شود ، صورت می گیرد .

2 – ظرفیت پذیرش دستیار

الف – حداکثر ظرفیت پذیرش دستیار در هر برنامه رشته چشم پزشکی توسط کمیته تدوین و ارزشیابی تعیین وبه تصویب کمیسیون می رسد . حداکثر ظرفیت پذیرش دستیار براساس تعداد و توانایی های علمی وحرفه ای اعضای هیأت علمی ، تعداد و تنوع بیماران ،و منابع و امکانات مراکز آموزشی مربوطه تعیین می گردد.

ب – با هدف تأمین محیط بحث و گفتگو و تبادل اطلاعات و تجربیات در بین دستیاران لازم است حداقل ظرفیت پذیرش سالانه دستیار در هر یک از برنامه های دستیاری رشته چشم پزشکی 2 نفر باشد .

پ – تعیین و توزیع ظرفیت پذیرش دستیار رشته چشم پزشکی در هر سال تحصیلی توسط دبیرخانه شورای آموزش پزشکی و تخصصی ، بر اساس درخواست دانشگاه بررسی های انجام شده در زمینه نیاز کشوربه متخصصان این رشته و با نظر خواهی از کمیته تدوین و ارزشیابی برنامه های دستیاری این رشته انجام می شود . ضروری است ظرفیت پذیرش اعلام شده برای هر یک از برنامه های دستیاری از حداکثر تعداد ظرفیت مصوب کمیسیون برنامه ریزی و ارزشیابی برای آن برنامه تجاوز ننماید .

ب – نظارت

1- ضروری است کلیه خدمات ارایه شده به بیماران ، تحت نظارت اعضای هیأت علمی ( برحسب نوع خدمات ارایه شده و توانایی های دستیار ) باشد .

2 – دستیاران باید امکان دسترسی سریع به پزشکان ناظر خود ( اعم از اعضای هیأت علمی یا داستیاران مافوق ) را داشته باشند .

پ – ساعات و شرایط کار

1 – مقتضی است ساعات کار و کشیک های موظف دستیاران به نحوی تنظیم شود که در آموزش دستیاران و ارایه مراقبت و خدمات پزشکی مناسب به بیماران اختلال ایجاد ننماید .

2 – مقتضی است تعداد کشیک موظف دستیاران به نحوی تنظیم گردد که به طور معمول از دوازده کشیک در ماه تجاوز ننماید .

3 – ضروری است امکانات لازم برای استراحت و تغذیه دستیاران در ساعات کار فراهم باشد .

ت – واگذاری تدریجی مسوولیت به دستیاران

1 – ضروری است برنامه دستیاری شرایطی فراهم کند تا دستیاران به موازات کسب تجربه وپیشرفت در دوره آموزشی ، مسوولیت بیشتری در مورد مراقبت از بیماران و ارایه خدمات پزشکی بر عهده گیرند .

2 – روند واگذاری تدریجی مسوولیت باید به گونه ای باشد که دستیاران در پایان دوره تحصیل بتواند مستقلاً به طبابت در حیطه تخصصی رشته چشم پزشکی بپردازند .

ث – مقررات مربوط به حضور دستیاران دیگر ( میهمان ، رشته های دیگر ، تکمیلی تخصصی و فوق تخصصی )

چنانچه برنامه آموزش دستیاری رشته چشم پزشکی همراه با سایر برنامه های آموزشی ارایه شود ، برنامه های مذکور نباید تأثیر سویی بر کیفیت آموزش دستیاران دوره تخصصی داشته باشند .

ج – آموزش به دانشجویان پزشکی و سایر دستیاران

مقتضی است دستیاران در آموزش دانشجویان گروه پزشکی و سایر دستیاران شرکت داشته باشند .

چ – ارتقا ، گواهی نامه و دانش نامه

1 – لازم است هر یک از دستیاران در طول دوره دستیاری نسبت به اجرای یک پروژه تحقیقاتی به عنوان پایان نامه دوره تخصصی ، تحت نظارت اعضای هیأت علمی برنامه اقدام نمایند .

2 – دستیاران جهت ارتقاء و دریافت گواهی نامه ویا دانشنامه تخصصی ملزم به شرکت در آزمون ارتقای سالانه و آزمون دانشنامه تخصصی که توسط دبیرخانه شورای آموزش پزشکی و تخصصی و براساس مقررات و روش های مصوب برگزار می گردد ، هستند .

V – امکانات ومنابع

الف – فضا و تجهیزات آموزشی

- ضروری است برنامه دستیاری فضاها و تجهیزات آموزشی زیر دسترسی داشته باشد :

1- واحد سمعی – بصری جهت انجام کارهای آموزشی و پژوهشی شامل تهیه و نگهداری اسلاید و فیلم های آموزشی .

2 – واحد کامپیوتر ، شامل حداقل دو دستگاه کامپیوتر ، نرم افزارها و CD های آموزشی لازم جهت آموزش و پژوهش .

- ضروری است مکانی مناسب با امکانات کافی در اختیار مدیر برنامه قرار گیرد . همچنین لازم است برای اعضای هیأت علمی نیز متناسب با تعداد آنها ، مکان هایی مناسب و با امکانات کافی ترجیحاً در کنار محل آموزش در نظر گرفته شود .

- مقتضی است فضا ها و امکانات لازم جهت آموزش جراحی برروی مدل های غیر انسانی و یا کاداور ( جسد ) وجود داشته باشد .

ب – امکانات بخش ها ، درمانگاه ها ، اتاق عمل و سایر تسهیلات بالینی

1 – درمانگاه

در هر یک از مراکز آموزشی شرکت کننده در برنامه دستیاری چشم پزشکی ، مجموعه درمانگاه ها شامل درمانگاه چشم پزشکی عمومی ، درمانگاه تخصصی ، درمانگاه اورژانس ، واحد های تشخیصی ، و واحد اپتیک و رفراکشن می باشد .

الف – درمانگاه چشم پزشکی عمومی

- لازم است در مجموعه درمانگاه های هر برنامه دستیاری حداقل یک درمانگاه یا مجموعه درمانگاهی عمومی وجود داشته باشد .

- هر درمانگاه یا مجموعه درمانگاهی از یک یا تعدادی واحد درمانگاهی تشکیل شده است .

- ضروری است هر واحد درمانگاهی حداقل شامل فضاهایی مناسب جهت پذیرش ع انتظار و معاینه بیماران باشد فضاهای لازم برای معینه بیمارن شامل مکانی برای تعیین میزان دید ، انجام رفراکشن و معاینه فسمت های قدامی و خلفی چشم است .

- ضروری است در هر یک از واحد های درمانگاهی ، حداقل یک ست مجهز معاینه برای حداکثر دو دستیار وجود داشته باشد . هر ست معینه باید دارای اجزای زیر باشد :

تابلوی دید استاندارد یا چارت پروژکتور تنظیم شده ، چراغ قوه مناسب افتالموسکوپ مستقیم ، رتینوسکوپ ، جعبه عینک و ضمایم آن ، اسلیت لامپ همراه با تونومتر اپلاناسیون ، لنزهای تری میرور ، کونیولنز ، لنزهای D 90+ و D 78+، دستگاه افتالموسکوپ غیر مستقیم ، لنزهای D 30+ ( یا D 28+ ) و D 20+ جعبه منشور لوز و بار ، کراتومتر ، لنزومتر ، اکلودر، تونومتر ، شیوتس ، و Multiple Pinhole .

- ضروری است در مجموعه درمانگاهی عمومی وسایل پلاسیدودیسک ، اپتوکینتیک درام وجود داشته باشد .

- ضروری است در هر واحد درمانگاهی حداقل یک تخت معاینه و یک ست جراحی کوچک برای برداشتن بخیه و شستشوی مجرای اشکی وجود داشته باشد .

- مناسب است هر واحد درمانگاهی یک بایگانی برای بیماران سرپایی در اختیار داشته باشد .

ب – درمانگاه تخصصی

- مناسب است در مجموعه درمانگاهی ، درمانگاههای تخصصی وجود داشته باشد . این درمانگاهها شامل موارد زیر می باشد :

1 – سگمان قدامی

2- سگمان خلفی

3- چشم پزشکی اطفال و استرابیسم

4- گلوکرم ویا نوروافتالمولوژی

5 – اکولوپلاستیک

پ – درمانگاه اورژانس

- لازم است در هر برنامه دستیاری یک درمانگاه اورژانس وجود داشته باشد .

- ضروری است هر درمانگاه اورژانس حداقل شامل فضاهای مناسب جهت پذیرش ، انتظار و معاینه ( تعیین میزان دید ، انجام رفراکشن ، معاینه قسمت های قدامی و خلفی چشم ) باشد .

- لازم است در هر درمانگاه اورژانس حداقل یک ست کامل معاینه موجود باشد . این ست حداقل باید شامل اجزای زیر باشد :

تابلوی دید استاندارد یا چارت پروژکتور تنظیم شده ، چراغ قوه مناسب ، افتالموسکوپ مستقیم ، رتینوسکوپ ، جعبه عینک و ضمائم آن ، اسلیت لامپ همراه با تونومتر اپلاناسیون ، لنزهای تری میرور ، گونیو لنز گلدمن ، لنزهای D 90+ و D 78+ دستگاه افتالموسکوپ غیر مستقیم لنزهای D30+ ( یاD28+ ) و D 20+ ، اکلودر و تونومتر شیوتس .

- ضروری است در هر درمانگاه اورژانس حداقل : یک تخت معاینه ، یک ست کوچک جراحی برای برداشتن بخیه و شستشوی مجرای اشکی و برداشتن اجسام خارجی وجود داشته باشد .

- ضروری است دستیاران در هر درمانگاه اورژانس به یک لابراتوار که دارای وسایل رنگ آمیزی و کشت ، میکروسکوپ و انکوباتور باشد دسترسی آسان داشته باشند .

ـ لازم است لوازم احیای قلبی ـ ریوی در درمانگاه اورژانس در دسترس باشد .

ت ـ واحد ( های ) تشخیصی لازم

ـ ضروری است تجهیزات ذیل در واحد ( های ) تشخیص و یا مجموعه درمانگاهی وجود داشته باشد :

پری متری گلدمن ، پری متری اتوماتیک ، اولتراسونوگرافی A و B ، فلورستین آنژیوگرافی ، پاکی متر ، اگزوفتالمومترهرتل ، اتورفراکتومتر ، تونومتر الکترونیک یا اپلاناسیون دستی ، ابزارهای تست حسی ( ورث ، باگولینی After Image ) ، Deviometer ، تست دید عمق ( شامل Titmus و Random dot ) ، تست اختلال دید ، رنگ ( شامل Ishihara 100 Hue Test ) تست کم بینایی ، آمسلر چارت ، تست هس اسکرین یا لانکاستر و دستگاه توپوگرافی قرنیه .

ـ مناسب است تجهزیات ذیل در واحد ( های ) تشخیصی و یا مجموعه درمانگاهی وجود داشته باشد :

تستهای الکتروفیزیولوژی ، دستگاه ICU ، ( دستگاه آنژیوگرافی ایندوسیانین سبز) دستگاه اندازه گیری استریوپسیس دور و کنتراست سنسیتیویتی ( Contrast Sensitevity ) ، آمیلیوسکوپ بزرگ ، اکلودرترانسپارنت و Red Filtdr Ladder .

ـ ضروری است وسایل اولیه احیای قلبی ـ ریوی در اتاق آنژیوگرافی موجود باشد.

ث ـ واحد اپتیک و رفراکشن

ـ لازم است در مجموعه درمانگاههای هر برنامه دستیاری واحد اپتیک و رفراکشن برای آموزش رفراکشن و Management بیماران دارای مشکل اپتیکی ( مثل کنترل کیفی C.L. و نیز کنترل کیفی عینک و بینایی ، آموزش Coating و ضد انعکاس) وجود داشته باشد .

ـ ضروری است تجهیزات ذیل در واحد اپتیک ورفراکشن وجود داشته باشد :

1 ـ چارت های استاندارد بینایی برای دید دور و نزدیک ، 2 ـ جعبه عینک ، 3 ـ Astigmatig Dial 4 ـ Cross Cylinders ، شامل 25/0 ، 5/0 و ا ، 5 ـ لنزومتر ، 6 ـ رتینوسکوپ ، 7 ـ کراتومتر ، 8 ـ وسایل اندازه گیری کیفی Contrast Sensitivity ، 9 ـ وسیله Glare Test ، 10 ـ Multiple Pinhole ، 11 ـ ست کم بینایی شامل انواع تلسکوپها ، 12 ـ ست های آزمون لنزهای تماسی ، 13 ـ انواع منشورها به خصوص روتاری پرسیم ، 14 ـ Trial Set Fresnel Prism ، 15 ـ فریم کودکان و بزرگسالان ، 16 ـ شیشه های Maddox Rod قرمز و سفید .

ـ مناسب است تجهیزات ذیل در واحد اپتیک و رفراکشن وجود داشته باشد :

1 ـ دستگاه رادیومتر ، 2 ـ دستگاه ارزیابی Abberation های نور و آشنایی با فیزیک نور و لیزر ، 3 ـ فوروپتر ، 4 ـ (Dosometer) Vertex Meter ، 5 ـ Potential Acuity Meter .

2 ـ اتاق عمل

ـ ضروری است تسهیلات جراحی در هر یک از مراکز آموزشی که دستیاران در آنها آموزش جراحی می بینند به شرح زیر موجود باشد .

یک مجموعه اتاق عمل که حداقل شامل دو واحد اتاق عمل که کاملاً مجهز به تجهیزات بیهوشی و جراحی چشم باشد هر واحد اتاق عمل باید دارای یک تخت جراحی و یک میکروسکوپ جراحی دارای Teaching Tube باشد . ضروری است در هر مجموعه اتاق عمل دستگاه فاکتتوامولسیفیکاسیون ، دستگاه ویترکتومی خلفی و قدامی ، دستگاه افتالموسکو پ غیر مستقیم به همراه لنزهای ضروری دستگاه لیزر ( با افتالموسکوپ غیر مستقیم و پروپ های داخل چشمی) ، دستگاه کرایو ، لوپ های جراحی ، دستگاه کوتر بای پلار ، ست جراحی در هر یک از زمینه های مختلف جراحی و ست معاینه زیر بیهوشی به تعداد کافی موجود باشد . در صورتی که تعداد واحد های اتاق عمل یک مجموعه بیش از پنج واحد باشد ، باید به ازای هر دو تخت ، یک دستگاه ویترکتومی قدامی و به ازای هر پنج تخت یک دستگاه فاکوامولسیفیکاسیون اضافه گردد.

مناسب است در هر مرکز آموزشی یک اتاق عمل سرپایی در مجاورت اتاق عمل وجود داشته باشد که باید دارای تجهیزات لازم برای عمل های سرپایی مجاز باشد.

نسبت اتاق عمل به وزیرنت : هر مرکز آموزشی دستیاری باید به ازای پذیرش هر دستیار در سال معادل چهار دستیار در یک دوره آموزشی یک واحد اتاق عمل داشته باشد ، مقتضی است مدیر برنامه دستیاری در مواردی همچون حضور دستیاران میهمان مردودین سال های قبل ، دستیاران دوره تکمیلی و .... پیش بینی های لازم جهت افزایش تعداد امکانات اتاق عمل را بنماید .

3 ـ واحد لیزر

ضروری است هر برنامه دستیاری یک واحد لیزر در اختیار داشته باشد لازم است لیزر آرگون ، لیزر کربیتون ، لیزر YAG و لیزر دایود در واحد لیزر وجود داشته باشد.

4 ـ امکانات بستری

لازم است در برنامه دستیاری بخش های بستری با تعداد کافی تخت موجود باشد .

لازم است در مجاورت محل بستری بیماران یک اتاق معاینه چشم موجود باشد .

ضروری است که اتاق معاینه چشم مذکور مجهز به اسلیت لامپ با تونومتر اپلاناسیون ، دستگاه شیوتس ، چارت سنجش بینایی ، افتالموسکوپ غیر مستقیم و مستقیم و ست جراحی کوچک باشد .

5 ـ امکانات جراحی روزانه ( Day – Service)

با توجه به عدم نیاز بستری تعداد کثیری از بیماران چشم به منظور کاهش هزینه‌های درمان و آموزش دستیاران ، ضروری است امکانات جراحی روزانه دایر گردد.

مناسب است محل آماده سازی ، مراقبت های قبل و بعد از عمل در مجاورت اتاق عمل چشم باشد .

پ ـ تعداد و تنوع بیماران

ضروری است تعداد و تنوع مراجعین چشم پزشکی در گروههای سنی اطفال و بزرگسالان در زمینه های مختلف به اندازه ای باشد که برای هر یک از دستیاران امکان کسب تجربه در طیف وسیعی از بیماری های چشم را تحت نظر اعضای هیأت علمی فراهم آورد . این زمینه ها عبارتند از :

1 ـ اپتیک و رفراکشن 5 ـ استرابیسم

2 ـ پلک و ضمایم خارجی چشم و اربیت 6 ـ سگمان خلفی

3 ـ قرنیه و سگمان قدامی 7 ـ نور و افتالمولوژی

4 ـ گلوکرم 8 ـ تروما و اورژانس های چشم

به این ترتیب دستیار چشم پزشکی می تواند مهارت های تشخیصی ، درمانی و عملی لازم به همراه دوازده کاربرد آنها را کسب نماید .

ت ـ امکانات جنبی

1 ـ کتابخانه

الف ـ لازم است دستیاران به کتابخانه دانشکده پزشکی مطابق با ضوابط موسسات آموزش تخصصی دسترسی داشته باشند .

ب ـ ضروری است دستیاران در هر بیمارستان یا مجتمع بیمارستانی آموزشی به کتابخانه ای که دارای کتب و مجلات تخصصی روز آمد لازم برای آموزش آنان می‌باشد ، به آسانی دسترسی داشته باشند . ضروری است این کتابخانه دارای سیستم بازیابی الکترونیک اطلاعات از قبیل مدلاین یا اینترنت باشد .

پ ـ ضروری است کتابخانه یا مجموعه ای از کتاب های مرجع و تخصصی پزشکی لازم در کشیک ها و ایام تعطیل در اختیار دستیاران باشد .

2 ـ مدارک پزشکی

الف ـ لازم است مراکز آموزشی مجری برنامه های دستیاری دارای سیستم بایگانی برای کلیه بیماران سرپایی و بستری باشند . ضروری است بایگانی بیماران بستری دارای سیستم کدبندی براساس یکی از سیستم های بین المللی باشد .

ب ـ لازم است سیستم بایگانی پرونده های بیماران به گونه ای سازمان دهی شود که امکان دسترسی سریع و آسان به پرونده ها وجود داشته باشد .

پ ـ مناسب است سیستم مدارک پزشکی رایانه ای در مراکز آموزشی مجری برنامه‌های دستیاری اجرا شود .

ت ـ ضروری است اطلاعات بیماران شامل برگه پذیرش ( شرح حال ) ، نتیجه معاینات ،نحوه درمان انجام شده ، خلاصه پرونده و پیگیری بیماران بایگانی شود (فرم های پیشنهادی تخصصی چشم پزشکی شامل برگه معاینه اولیه و خلاصه سیر بیماری ، پیوست این متن می باشد . )

VI ـ برنامه آموزشی

الف ـ اهداف و طرح برنامه

1 ـ هر برنامه دستیاری می تواند براساس شرایط و امکانات آموزشی خاص خود ، علاوه بر اهداف آموزشی اصلی که توسط کمیته تدوین و ارزشیابی برنامه های دستیاری رشته چشم پزشکی با همکاری اعضای هیأت علمی برنامه های دستیاری مربوطه تهیه می شود .

اهداف آموزشی دیگری را در برنامه بگنجاند . این اهداف آموزشی اضافی باید به گونه ای باشد که از نظر محتوا و اهداف آموزشی اصلی برنامه ، به آموزش دستیاران لطمه نزند .

2 – ضروری است مدیر و اعضای هیأت علمی برنامه دستیاری به اهداف آموزشی برنامه خود پایبند باشند .

3 ـ ضروری است تمام اجزای آموزشی برنامه دستیاری بر اساس اهداف برنامه سازمان دهی شوند .

محتوای آموزشی

I ـ در حیطه تخصصی چشم پزشکی :

برای آموزش دستیاران در برنامه دستیاری چشم پزشکی ،‌باید از جنبه های مختلف و در زمینه های زیر آموزش لازم وجود داشته باشد .

الف ) دانش و مهارت لازم برای تشخیص و درمان مناسب و متناسب با اخلاق پزشکی

1 ـ دانش نظری

ـ ژنتیک ، جنین شناسی ، تشریح ، بافت شناسی ،‌فیزیولوژی ، آسیب شناسی ، میکروب شناسی ، ایمونولوژی چشم و ضمایم آن راههای بینایی و سیستم بینایی .

ـ اصول اپیدمیولوژی وروش تحقیق درچشم پزشکی

ـ فیزیک نور ، اپتیک ، عیوب انکساری ، ونحوه تصحیح آنها .

ـ فارماکولوژی چشم

ـ تصویر بردای تشخیصی در حیطه چشم پزشکی

اصول ( eye Banking ) ( نگهداری چشم )‌

- چشم پزشکی طبی شامل تظاهرات جشمی بیماری های سیستمیک ، متابولیک و ژنتیک ، اختلالات راه های بینایی و بیماری های نورولوژیک همراه آن از جمله تفسیر میدان بینایی ، بررسی حرکات چشم و فلج آنها ، بیماری های رتین و ویتره ، گلوکرم و بیماری های مربوط به تغییرات فشار چشم ، بیماری های یو آ (Uvea) ، و تمام بیماریهای خارجی چشمی (extraocular) و ضمایم آن .

ـ ارزیابی کم بینایی (Low Vision) و نحوه تصحیح آن .

ـ چشم پزشکی جراحی شامل دانش تشریح جراحی ، ترمیم زخم ،‌درمان جراحی بیماریها یا اشکالات ساختاری پلک ، اربیت ، سیستم اشکی ، ملتحمه ، قرنیه ، استرابیسم ، گلوکرم ، کاتاراکت ، تومورها ، بیماری های شبکیه ، اختلالات مادرزادی از جمله افتادگی پلک و درمان آسیب های وارده به چشم .

ـ اصول اصلاح جراحی عیوب انکساری چشم

ـ اصول و کاربردهای درمان با کرایو و لیزر

ـ استفاده از بیهوشی عمومی و بی حسی موضعی ودردبری ( آنالجزی ) در چشم پزشکی و عوارض آنها .

ـ تشخیص و درمان عوارض ناشی از درمان های طبی و جراحی قبلی

ـ اصول درمان عفونت ها

ـ درمان بیماری های نئوپلاستیک چشم و ضمایم آن

ـ اصول ژنتیک پزشکی و دانش مبانی ژنتیکی بیماریها و ناهنجاریهای چشم .

2 ـ مهارت های علمی

انتخاب استفاده مراقبت و نگهداری از وسایل تشخیصی ـ درمانی چشم پزشکی .

انجام رفراکشن ،‌تجویز و کنترل وسایل توانبخشی بینایی از جمله لنز تماسی و عینک .

توانبخشی بیماران با دید کم ( Low Vision )

انتخاب روش صحیح جراحی ، متناسب با شرایط بالینی بیمار

انجام بی حسی موضعی

انجام اعمال جراحی پایه در چشم پزشکی شامل جراحی پلک و سیستم اشکی ، درمان جراحی استرابیسم ، درمان جراحی گلوکرم ، کاتاراکت و ناهنجاریهای مادرزادی ، جراحی جداشدگی ساده شبکیه ، و درمان جراحی آسیب های وارده به چشم ، اربیت . ...( مطابق فهرست اعمال جراحی در بند V ـ ب ـ 3 ) .

آشنایی با اصول جراحی های مجدد یا پیچیده و همچنین موارد کاربرد ، عدم کاربرد و عوارض ناشی از آنها در زمینه بیماریهای اربیت ، قرنیه ، ویتره و رتین و گلوکرم که در موارد فوق دستیار باید به عنوان کمک جراح شرکت نماید .

نحوه برداشت صحیح نمونه به منظور تهیه لازم ، رنگ آمیزی ، کشت و آنتی بیوگرام ، چگونگی برداشت نمونه های بیوپسی و انتقال صحیح آنها به آزمایشگاه و آشنایی با تشخیص میکروسکوپیک و آزمایشگاهی آنها .

ب – نحوه برخورد سیستماتیک با بیمار از طریق گرفتن شرح حال مناسب ، معاینات بالینی و جستجو در منابع علمی چشم پزشکی به منظور رسیدن به قضاوت و اتخاذ تصمیم صحیح برای بیمار .

پ ـ ارائه خدمات مشاوره ای در رابطه با مراقبت از بیماران ، آموزش و جنبه های قانونی .

ت ـ شناخت مرزهای تخصصی رشته چشم پزشکی .

ث ـ ارائه دانش ، نگرش و مهارت چشم پزشکی متناسب با سن ، جنس ،‌فرهنگ و قومیت بیماران .

II ـ از نظر نحوه برقراری ارتباط با بیمار

الف ـ برقراری ارتباط با بیمار و خانواده وی در زمینه درمان ، شامل توانایی شناخت عواقب روانی ، شغلی و اجتماعی اختلالات بینایی یا نابینایی و همچنین توانایی ارئه خدمات مشاوره ای مفید به بیماران نابینا .

ب ـ گرفتن تاریخچه مناسب از بیماران و خانواده آنها شامل کسب توانایی بررسی اعتقادات ، علایق و انتظارات بیمار راجع به منشأ ماهیت و درمان بیماری و همچنین کسب توانایی در ارزیابی تأثیر عواملی مانند سن ، جنس ، زمینه قومی ـ فرهنگی ، حمایت های اجتماعی و مسائل روحی بربیماری شخص .

پ ـ ارائه اطلاعات مناسب به بیماران و خانواده آنها و تیم های بهداشتی .

ت ـ تهیه پرونده پزشکی بیماران به طور دقیق صحیح و گویا .

III ـ از نظر مشارکت و مشاوره حرفه ای

الف ـ نحوه انجام مشاوره با سایر پزشکان و گروه های بهداشتی .

ب ـ نحوه مشارکت مؤثر در فعالیت های گروهی شامل تحقیق ، آموزش و یادگیری.

IV ـ درحیطه مدیریت

هدایت بیماران در زمینه مراقبتهای بهداشتی ، مسائل مالی و راهنمایی بیماران دچار اختلال دید به منظور دستیابی به منابع حمایتی و همچنین توانایی در مدیریت تشکیلات بهداشتی و به کارگیری فن آوری پیشرفته در زمینه های فوق .

V ـ از نظر فعالیت های بهداشتی و پیشگیری

کسب شناخت از مهمترین شاخص های بهداشتی مؤثر در بیماران و توانایی در زمینه غربالگری جمعیت هایی که در معرض بیماری های معین چشمی قرار دارند ، ارایه راههای کاهش میزان آسیب های چشمی و تسهیل دستیابی بیماران به مراکز ارایه دهنده خدمات کم بینایی و سایر مراکز حمایتی . به طور کلی دستیار باید بیاموزد هرکجا که نیاز به انجام اقدامات پیش گیرانه وجود دارد چه در سطح فردی و چه اجتماعی دخالت فعال داشته باشد در این راستا باید توصیه های لازم بهداشتی از جمله بهداشت حرفه ای را بیاموزد و آنها را به کار برد .

VI ـ از نظر فعالیت های دانش پژوهی

لازم است دستیار در زمینه فعالیت های دانش پژوهی آموزش های لازم را ببیند . این زمینه های آموزشی عبارنتد از به کارگیری استراتژی آموزش مداوم فردی ، تجسس در منابع اطلاعات پزشکی و نقد آنها ، تسهیل در یادگیری بیماران ، دانشجویان و سایر کارکنان بهداشتی ، درک صحیح از اهمیت تحقیقات پایه و بالینی و کار در زمینه اپیدمیولوژی ، آمار حیاتی ، روش های تحقیقاتی و مشارکت در فعالیت های تحقیقاتی گروهی ، در نظر گرفتن نقش چنس ،‌سن و جنبه های فرهنگی و قومی و روش تحقیق و هنگام ارایه و تجزیه و تحلیل اطلاعات .

VII ـ از نظر جنبه های حرفه ای

الف ـ نحوه ارایه بهترین خدمات درمانی همراه با صداقت و حس همدردی به بیمار

ب ـ رعایت اخلاق پزشکی و حفظ ظاهر مناسب با حرفه پزشکی و ارتباط صحیح با بیماران ، همکاران و کارکنان .

ب ـ اجزای بالینی

1 . مراقبت های سرپایی

ضروری است در طول دوره آموزش ، دستیاران مسوولیت مراقبت تعداد مناسبی از بیماران سرپایی مبتلا به طیف وسیعی از انواع بیماری های چشمی را بر عهده گیرند . ضروری است ویزیت کلیه بیماران سر پایی تحت نظارت مناسب اعضای هیأت علمی صورت گیرد . نظارت مناسب اعضای هیأت علمی هنگامی تحقق می‌یابد که عضو هیأت علمی مربوط جهت ارایه راهنمایی به راحتی در دسترس باشد .

ـ لازم است سلسله مراتب زیر در مورد آموزش سرپایی دستیاران لحاظ گردد : سال اول : آشنایی با تجهیزات و نحوه گرفتن شرح حال و معاینه بالینی بدون داشتن مسوولیت مستقیم ( این مدت دو تا سه ماه باید در نظر گرفته شود ) پس از آن تا پایان سال اول دستیار بایستی با نظارت مستقیم دستیاران ارشد و با حضور اعضای هیأت علمی حداکثر 800 بیمار نوبت اول ( 5 تا 7 بیمار در هر روز ) در ساعت غیر کشیک ویزیت نمایند .

سال دوم و سوم : طی سالهای دوم و سوم دستیار بایستی حدود 1800 بیمار نوبت اول و به طور متوسط 8 تا 12 بیمار برای هر نوبت درمانگاهی با نظارت دستیاران دوره تکمیلی و یا دستیاران ارشد در ساعات غیر کشیک ویزیت نماید . تأیید نهایی معاینات ، تشخیص ودرمان به عهده هیأت علمی می باشد .

سال جهارم : د ستیار سال چهارم علاوه برنقش نظارتی کامل و انجام مشاوره ها بایستی در هر نوبت درمانگاهی 5 بیمار نوبت اول را به طور مستقل در ساعات غیر کشیک ویزیت نماید و در صورتی که در درمانگاه تخصصی باشد حداقل 10 بیمار ( جمعاً 400 بیمار طی سال ) در ساعت غیر کشیک و در حضور دستیار دوره تکمیلی ویا هیأت علمی معاینه نماید .

ضروری است دستیاران تمامی بیماران نوبت اول را تحت نظارت عضو هیأت علمی چشم پزشک یا PHD اپتومتری ، رفراکشن نمایند

2 ـ مشاوره

مشاوره های چشمی سه دسته اند :

الف ـ مشاوره های درون بخش چشم : لازم است در ساعات کار عادی توسط دستیار ارشد درمانگاه ودرخارج از ساعات کار عادی توسط دستیار ارشد کشیک انجام و در صورت نیاز با دستیار دوره تکمیلی یا عضو هیأت علمی مشورت شود .

ب ـ مشاوره های بخش های دیگر با بخش چشم : لازم است در ساعات کار عادی توسط دستیار ارشد و در خارج از ساعات کار عادی توسط دستیار ارشد کشیک ویزیت و در صورت نیاز ، با دستیاران دوره تکمیلی یا عضو هیأت علمی مشورت شود .

پ – مشاوره های بخش چشم با سایر بخش ها : لازم است برای هر بیمار در ساعات کار عادی توسط دستیار مسوول آن بیمار و در خارج از ساعات عادی توسط دستیار کشیک مسوول ، در خواست مشاوره انجام و نتیجه آن به اطلاع عضو هیأت علمی رسانده شود .

3 ـ اعمال جراحی

اعمال جراحی از نظر درگیری درستیار در اننجام عمل به سه رتبه تقسیم می شوند:

رتبه یک : اعمالی که دستیار ، جراح اصلی می باشد و تنها حضور هیأت علمی در اتاق عمل ضروری است .

رتبه دو : : اعمالی که دستیار ، جراح اصلی می باشد و عضو هیأت علمی به عنوان کمک جراح عمل می کند .

رتبه سه : اعمالی که عضو هیأت علمی به عنوان جراح اصلی و دستیار به عنوان کمک جراح اول عمل می کند.

ضروری است دستیاران قبل از شروع آموزش جراحی ، با مقدمات آن آشنا شوند . پس از آموزش مقدمات ، ضروری است دستیاران به منظور کسب مهارت در تعداد مناسبی از انواع اعمال جراحی با رعایت رتبه بندی آنها به شرح زیر شرکت و همکاری داشته باشند :‌

در ابتدای سال دوم : دستیار بایستی به مدت 2 تا 3 ماه دوره آشنایی با چگونگی حضور در اتاق عمل ، شستشوی دست ، آماده کردن بیمار ، بررسی پرونده های اتاق عمل ، طریقه نوشتن ، معاینه پس از عمل وچگونگی بررسی عمومی بیمار جهت بیهوشی را طی کرده و دوره آشنایی با میکروسکوپ ، وسایل ضدعفونی و سایر ابزارهای جراحی را گذرانده وانجام موارد معاینه زیر بیهوشی BUA را با حضور اعضای هیأت علمی به عهده داشته باشد .

در بقیه سال دوم تا پایان دوره :‌ دستیاران باید با رعایت و در نظر گرفتن رتبه بندی ذکر شده در بالا ، اعمال جراحی مجاز را انجام دهند . لازم است حدود 25 درصد از حداقل تعیین شده از هر نوع عمل جراحی ، رتبه سه باشد . مابقی به صورت رتبه دو یا یک ، بسته به تبحر دستیار و صلاحدید هیأت علمی انجام گیرد. فهرست اعمال جراحی چشم که دستیاران باید با رعایت تعداد و رتبه بندی مربوط آن را انجام دهند یا فقط به عنوان کمک جراح در آن شرکت داشته باشند . در ذیل می آید ، لازم به ذکر است که فهرست مذکور فقط مربوط به ساعات کار عادی دستیار می باشد .

توضیح 1 :‌حداقل تعداد تعیین شده برای اعمال جراحی ، فقط مربوط به اعمال بدون ستاره و یک ستاره بوده و شامل موارد دو ستاره نمی شود .

توضیح 2 :‌ اعمال جراحی که نامی از آنها برده نشده ، می تواند بسته به صلاحدید مدیر برنامه ، به شرط آنکه در اجرای ضوابط خللی ایجاد نکند ،‌در برنامه آموزشی دستیار گنجانده شود .

I ـ اعمال جراحی خارج چشمی

الف ـ جراحی پلک :‌تعداد کل

[1] تعداد تعیین شده مربوط به کل دوره دستیاری است .

* اعمال جراحي كه فقط دستيار سال چهارم بايد به صورت رتبه يك يا دو انجام دهد.

** اعمال جراحي كه ضروري نيست دستيار به صورت رتبه يك يا دو انجام دهد و مي تواند آنها را فقط به صورت رتبه سه انجام دهد.

اهداف كلی

دستيار چشم پزشكی پس از پايان دوره آموزشی دستياری بايد داراي تواناييهای زير باشد:‌

1 – از دانشی كافی در خصوص اصول كلی مسائل جراحي و طبی چشم پزشكی برخوردار باشد؛

2- برخي جنبه‌هاي ساير علوم پايه و باليني مرتبط با رشتة تخصصي چشم پزشكي را بداند ؛ ( از جمله ايمونولوژي، ميكروب شناسي، پاتولوژي، ژنتيك ، گوش و حلق و بيني، جراحي پلاستيك، پوست و ...)

3 – بتواند قضاوت باليني صحيحي از اعمال كند؛

4 – توانايي فراگيري اطلاعات جديد در مورد چشم پزشكي را داشته باشد؛

5 – بتواند با بيمار ارتباط صحيحي برقرار كند؛

6 – به اصول اخلاقي پاي‌بند باشد و اصول اخلاقي پزشكي در حرفة خود به كار بندد،؛

7 – داراي مهارتهاي علمي، آموزشي و پژوهشي بوده، قادر به ارتقاي آنها باشد و آنها را در حرفه خود به كار بندد؛

اهداف بينابيني بر اساس سال

«اپتيك و رفراكشن»

·سال اول
I – دانش علوم پايه

دستيار بايد در پايان سال اول موارد زير را بداند:

الف – اصول اپتيك باليني

1 – اپتيك فيزيكي

- طبيعت نور ( تئوري موجي و ذره‌اي )

- تداخل، هماوايي ( كوهرنس)، قطبي شدن، تفرق

- پراكندگي (اسكاتر)، انتقال نور، جذب نور

2 – اپتيك هندسي

- ورژانس،ديوپتر، قانون اسنل ، انكسار نور

- ورژانس اصلاح شده ، ضريب انكسار

- ارتباط شيء و تصوير، تصوير حقيقي و مجازي

- سيستم لنزهاي مركب ، محاسبة موقعيت تصوير

- آناليز تصويري، نقاط اصلي يك لنز

- قدرت يك سطح كروي

- عدسي‌هاي كروي واستوانه‌اي

- آستگيماتيسم، كونوييد اشتورم

- عدسي‌هاي نازك و ضخيم ، قديت معادل و قدرت رأسي(equivalent power & vertex power)

- طرق مختلف نوشتن اسفروسيلندرها و تبديل آنها به هم

- بزرگنمايي جانبي ، محوري و زاويه‌اي ( محاسبة بزرگنمايي، سيستم‌هاي مختلف از تركيب عدسي‌ها، اثر بزرگنمايي روي تطابق)

- خطاهاي عدسي‌ها (Aberrations) [كروي، رنگي، كما، آستيگماتيسم ناشي از تابش مايل، آستيگماتيسم شعاعي، انحناي ميدان و منحني داغ [causite curve

- انعكاس ( منظم و نامنظم، در سطوح صاف و انحنادار، زاوية حد، تصاوير پوركينژ سانسون در كراتومتر و در رفلكس‌هاي هيرشبرگ و كريمسكي، پلاسيدودسك)

- منشور واثرات آن بر شعاع‌هاي نوري ، پريزم ديوپتر ( منشورهاي دوتا كننده adoubling prism ، قانون پرنتيس)

ب – چشم به عنوان يك دستگاه اپتيك

1 – اجزاي انكساري چشم

2- تطابق

- فيزيولوژي

- اختلالات تطابق

- اثر داروها بر تطابق

- سيكلوپلژي ، سرعت نسبي شروع اثر،مدت اثر، قدرت‌ داروهاي مختلف و عوارض آنها

- اثر سن بر تطابق ، پيرچشمي

3 – اپتيك عيوب انكساري

- اصول تصحيح عيوب انكساري

- نتايج اصلاحات عيوب انكساري

- عيوب اسفريك

- عيوب آستيگماتيك ( انواع آسيتگماتيسم شامل ساده، مركب و مخلوط، بزرگنمايي مريديونال Meridional)

- آنيزمتروپي

پ- عينك سازي

- آشنايي با آنچه عينك سازها و اپتومتريست انجام مي‌دهندد و نحوه كار آنها

ت – شناخت اصول بنيادين دستگاه‌هاي چشم پزشكي

1 – لنزمتر

2 – پلاسيدوديسك

3 – افتالموسكوپ مستقيم

4 – افتالموسكوپ غير مستقيم

5 – كراس سيلندر

6 – منشورهاي چشم پزشكي

7 – رتينوسكوپ

8 – اسليت لامپ

9 – كراتومتر

10 – تونومتر اپلاناسيون

11 – گونيولنزها، لنزهاي مشاهده ته چشم

12 – stenopeic slit & pinhole

دستيار بايد در پايان سال اول با اصول بنيادين و مشكلات ابزارهاي چشم پزشكي زير آشنا باشد.

1 – لنزهاي هلالي (meniscus)

2 – عينك‌هاي دو كانونه (‌انواع شامل Progressive, round top , executive flat top) ، جابچاي شي‌ء و پرش تصوير، فورياي ناشي از عينك

III – مهارتهاي تشخيصي

دستيار در پايان سال اول بايد مهارتهاي تشخيصي لازم در زمينه‌هاي زير را بدست آورده باشد:

الف – رتيوسكوپي، خنثي كردن با اسفرها و سيلندرها

ب – روش‌هاي رفراكشن سوپژكتيو براي دور و نزديك

1 – كراس سيلندر

2 – آستيگماتيك دايال

3 – تست سبز و قرمز

4 – بالانس كردن رفراكشن

پ – ارزيابي عينك

- اندازه‌گيري اسفر و سيلندر ، نوع و مقدار شمارة افزوده شده براي ديد نزديك، تعيين PD عينك و مقايسة آن با PD بيمار و بررسي محل مركز اپتيكي عدسي

ت – بررسي ديد رنگ

- روشهاي غربالگري در ديد رنگ

ث – ارزيابي فوريا و ورژانس

ج – استفاده از ابزارهاي معاينه چشمي

1 – تونومتر اپلاناسيون

2 – تونومتر شيوتس

3 – لنز متر

4 – منشورهاي ارتوپيك

5 – رتينوسكوپ

6 – افتالموسكوپ مستقيم و غير مستقيم

7 – جعبة عينك و فريم

8 – اسليت لامپ

9 – گونيولنزها

10 - لنزهاي فوندوس

11 – پلاسيدوديسك ، كراتوسكوپ

12- ابزار اندازه گيرنده ورتكس ( vertometer يا distometer)

III- مهارتهاي مراقبتي و درماني

دستيار سال اول بايد:

الف – بتواند عينك را بر حسب نياز و شغل تجويز كند.

ب – بتواند آستيگماتيسم را با تجويز عينك اصلاح كند.

پ – ميويي در شب را بداند و بتواند آنرا با تجويز عينك اصلاح كند.

·سال دوم و سوم

علاوه بر ارتقاي كيفيت آموخته‌هاي دستيار در سال قبل ، موارد زير بايد به دانش و مهارتهاي دستيار اضافله شده باشد:

I- دانش علوم پايه

دستيار بايد موارد زير را بداند:

الف – اصول باليني مربوط به اپتيك

1 – فنومتري و بررسي روشنايي (illumination)

2 – اپتيك ليزر

3 – اپتيك فيزيكي

ب – لنزهاي تماسي ‌، فيزيولوژي قرنيه

پ- چشم انسان به عنوان يك دستگاه اپتيكي

1 – تكامل اپتيكي چشم در كودكي

2- aniseikonia

3 – محدوده‌هاي تحمل ، علت‌ها و تصحيح آنها

ث – اساس اپتيكي ابزارهاي چشم پزشكي

1 – مادوكس راد

2 – پاكي متري

3 – تلسكوپ‌ها، از جمله لوپ‌هاي جراحي

ج – اساس اپتيكي ابزارهاي چشم پزشكي

1 – وسايل كمك به كم بينايي

- بزرگنماهاي دستي و روميزي (hand & stand magnifier)

- تلسكوپ‌ها

- عدسي‌هاي مثبت قوي

2 – منشورهاي فرنل

3 – لنزهاي كنتاكت

4 – لنزهاي داخل چشمي

چ- شرايط نور محيطي در انجام كارهاي مختلف و شناخت اثرات زيان‌آور نور

II –مهارتهاي تشخيصی

دستيار بايد مهارتهاي تشخيصي در زمينه‌هاي زير را بدست آورده باشد:

الف – كم‌بينايي و شناسايي بيماران كانديد د رمان

1 – علت‌ها ، شيوع

2 – تعريف‌هاي منطقه‌اي از معلوليت‌هاي بينايي و كوري قانوني

ب – ارزيابي بيماران كم بينا

1 – روشهاي اندازه‌گيري حدت بينايي

2 – چار‌تهاي حدت بينايي

3 – طرق نوشتن عينك كم‌بينايي (Notation)

4 – آشنايي با (Minimum Angle Of Resolution) Log MAR & MAR

پ- ارزيابي ديد رنگ

ت – مهارت استفاده از ابزارهاي چشم پزشكي

1 – ميكروسكوپ جراحي

2 – لوپ‌ها

3 – چارتهاي مختلف اندازه گيري حدت بينايي

4 – پاكي متر

5 – دوربين فوندوس

6 – اسپكولاز ميكروسكوپ

7 – وسايل اندازه‌گيري كنتاكت لنز

8 – اولترا سونوگرافي

9 – اتورفراكتورمتر و اتوكراتومتر

III- مهارتهاي مراقبتي و درماني

دستيار بايد مهارت در زمينه‌هاي مراقيتي ودرماني زير را كسب كرده باشد:

الف – نحوه برخورد با آنيزومتروپي

ب – نحوه برخورد با ديپلوپي تك چشمي و ناشي از اختلالات اپتيك

پ – نحوة برخورد با فورياها و مشكلات ورژانس

ت – موارد كاربرد و چگونگي تجويز منشورهاي چشمي

ث – مشكلات انكساري كودكان و برخورد آنها

ج – توانايي فيت كردن كنتاكت لنز ( ترجيحاً سال سوم به بالا)

1 – لنزهاي نرم كوري

2 – لنزهاي سخت كروي

چ – لنزهاي دوكانونه ، پارامترهاي مربوط به ساخت لنز

IV- موارد ديگر

دستيار بايد در زمينه‌هاي زير آگاهي داشته باشد:

الف – آگاهي از روشهاي كمك به نابينايان

1 – كمك‌هاي غير اپتيكي

2 – روشهاي جهت يابي و حركت

ب – شناخت نمره دادن به ناتواني بينايي (AMA scale)

پ- آگاهي از حداقل توانايي‌هاي بينايي لازم مشاغل مختلف

« يووييت و تومورهاي داخل چشمي»

· سال اول

I- دانش نظري

دستيار در پايان سال اول بايد با ايمونولوژي باليني و ارتباط بيماريهاي سيستميك (بيماريهاي كلاژن و بيماريهاي عفوني) با التهاب‌هاي داخل چشمي آشنا باشد.

دستيار در پايان سال اول بايستي موارد زير را در مورد ديووييت و تومورهاي داخل چشمي بداند:

- اصول يووييت و انكولوژي

- ايمونولوژي پايه و دانش پرتوشناسي

- فيزيولوژي يووآ

- ترمينولوژي مورد استفاده در يووييت و تومورهاي داخل چشمي

- طبقه بندي يووييت و تومورهاي داخل چشمي

- اهداف درمان

- بررسي هاي پاراكلينيك

- اصول درمان غير اختصاصي يوويييت( از جمله كراتويووييتها، يووييت حاد، چسبندگي خلفي آيريس، افزايش فشارداخل چشم همراه با يووييت)

III- مهارتهاي تشخيصي

در پايان سال اول ، دستيار بايد مهارت در زمينه‌هاي زير را كسب كرده باشد:

- گرفتن تاريخچه با توجه به بيماريهاي زمينه‌اي

- اندازه گيري حدت بينايي اصلاح شده دور و نزديك و تطبيق آن با ضايعات موجود

- انجام معاينة قرنيه، مردمك، عنبيه، لنز ، ويتره و رتين

- درجه بندي رسوبات پشت قرنيه (Keratic Precipitates) و ميزان سلول و فيلر در اتاق قدامي و ويتره

- درجه بندي كدورت مديا

III- مهارتهاي درماني

دستيار بايد اصول استفاده از داروهاي ضد التهابي و سيكلوپلژيك‌ها دردرمان يووييت‌ها را بداند.

·سال دوم

علاوه بر ارتقاي كيفيت آموخته‌ها و مهارتها در سال قبل ، دستيار بايد:

- قادر به مشخص نمودن دقيق انواع ضايعات يووآ، محل ، نوع و شدت فعاليت آنها باشد.

- قادر به ترسيم ته چشم بيمار در هنگام افتالموسكوپي باشد.

- قادر باشد كه ضايعات التهابي و تومورهاي فوندوس را به لحاظ كلينيكي اندازه‌گيري كند.

- خصوصيات اولتراسونوگرافيك جدا شدگي اگزوداتيو، شبكيه، كلانوم كوروييد، تومورهاي متاستاتيك و تومورهاي عروقي را بداند.

- توانايي تشخيص حالات متفاوت كلينيكي يووييت‌ها را داشته و قارد به تنظيم برنامه درماني آنها باشد.

·سال سوم

دستيار در سال سوم علاوه بر تكميل معلومات و مهارتهاي آموخته در سالهاي قبل بايد:

- انديكاسيون گرفتن نمونه از اتاق قدامي (AC tap) وبيوپسي ويتره و رتين در بيماران مبتلا به يوويييت مزمن كه به درمانهاي معمول جواب نمي‌دهند را بداند و قادر به تهيه كردن نمونه از اتاق قدامي (AC Tap)، بيوپسي، ويتره، تزريق دارو از طريق پارس پلانا و تخليه چشم مبتلا به تومور باشد.

- توانايي توصيف انواع مختلف تومورهاي داخل چشمي ( ملانوما، رتينوپلاستوما، متاستازها و غيره) و روشهاي تشخيصي آنها را داشته باشد.

- روشهاي مختلف درمان يووييت‌ها ، انديكاسيون‌ها و كاربردي‌هاي آنها را بداند و بتواند درمان طبي آنها را انجام دهد.

- ويژگي‌هاي جراحي چشم بيماران مبتلا به يووييت را بداند.

- اصول پرتودرماني تومورهاي داخل چشمي ، كاربرد External beam و پلاك را بداند.

· سال چهارم

علاوه بر تكميل موارد ذكر شده در سالهاي گذشته، بايد اصول موارد ذيل را به خوبي بداند و قادر به انجام آنها باشد:

- قادر به تفسير صحيح نتايج تستهاي خوني ، امتحان‌هاي راديوگرافي ، آنژيوگرافي و اولتراسونوگرافي باشد.

- بتواند اقدامات تشخيصي، درماني طبي و پيگيري انواع پيچيدة يووييت را انجام دهد.

- اصول درمان جراحي يووييت پيچيده، مزمن و كنترل شده را بداند.

« بيماريها و جراحي‌هاي ويتره و رتين»

·سال اول

I- دانش نظري

دستيار بايد در پايان سال اول موارد زير را بداند:

1 – آناتومي و فيزيولوژي ويتره، رتين و كوروييد .

2 – بيماريهاي عروقي شبكيه:

الف – شناخت مراحل مختلف تينوپاتي ديابتي

3 – جداشدگي شبكيه، نحوة گرفتن تاريخچه و كسب اطلاع از خصوصيات باليني

4 – AMD، نحوه گرفتن تاريخچه و دانستن ويژگي‌هاي باليني ، آشنايي با Amsler gird

5 – آشنايي با اصول تشخيصي و درماني تروماهاي ويتره و رتين

6 – آشنايي با اصول retinal drawing

II – مهارت‌ها

دستيار بايد در پايان سال اول مهارتهاي زير را كسب كرده باشد:

1 – افتالموسكوپي مستقيم

2 – افتالموسكوپي غير مستقيم

3 – معاينة فوندوس با استفاده از اسليت لامپ با روش non, contact, contact

·سال دوم و سوم

دستيار علاوه بر بهينه سازي و تكميل آموخته‌ها در سال قبل بايد در پايان اين دو سال موارد زير را كسب كرده باشد:

I – دانش نظري

دستيار بايد موارد زير را بداند:

1 – بيماريهاي عروقي شبكيه، كاربرد باليني نتايج مطالعات Multicenter

2 – ساير بيماريهاي شبكيه ، تشخيص و درمانهاي طبي و جراحي

3 – جدا شدگي شبكيه، تشخيص افتراقي انواع مختلف، كاربرد روشهاي درماني؛

4 – ويتركتومي ، اصول و انديكاسيون‌ها؛

5 – ليزر؛ اصول و كاربردها؛

6 – فلوئورسئين آنژيوگرافي و ICG، اصول و يافته‌ها در بيماريهاي مختلف؛

7 – اكو گرافي؛ اصول و يافته‌ها در بيماريهاي مختلف؛

8 – اصول و انديكاسيون‌هاي جراحي ويتره و رتين در ضربه‌هاي چشمي ؛

9 – اصول و انديكاسيون‌هاي جراحي ويتره و رتين در اندوفتالميت؛

10 – ADM: ويژگي‌هاي فلوئورسيئن آنژيوگرافي، انديكاسيون‌هاي درمان، روشهاي درماني‌، پيش آگهي چشم گرفتار و كاربرد باليني نتايج مطالعات Multicenter را بداند و در مورد احتمال گرفتاري چشم مقابل، آگاهي لازم را داشته باشد.

11 – تستهاي الكتروفيزيولوژيك؛ آگاهي از اصول و يافته‌ها در بيماريهاي مختلف ؛

II – مهارت

دستيار بايد مهارتهاي زير را كسب كرده باشد:

1 – افتالموسكوپي غير مستقيم از scleral depression و تشخيص ضايعات محيطي شبكيه

2 – انجام retinal drawing

3 – اولتراسونوگرافي A و B انجام و تفسير

4 – فوتوگرافي ته چشم

5 – فلوئورسئين آنژيوگرافي، انجام و تفسير

6 – اسكلرال باكلينگ و كرايوتراپي و PRC

7 – AC & Vitreous Tap

8 – درمان مديكال بيماريهاي شبكيه مانند درمان رتينيت

9 – تفسير تست‌هاي الكتروفيزيولوژيك

10 – انجام Scatter Photogoagulation

11 – ترميم پارگي‌هاي قدامي اسكلرا

· سال چهارم

I- دانش نظري

دستيار بايد مباحث قيد شده در سالهاي قبل را تكميل كرده باشد.

II- مهارتها

دستيار علاوه بر تكميل و بهبود مهارتهاي خويش در سالهاي قبل، بايد مهارت در زمينه‌هاي زير را كسب كرده و قادر به انجام اعمال جراحي ذكر شده در زير باشد:

1 – ليزر درماني و كرايوتراپي پروفيلاكتيك؛

2 – لنز كتومي پارس پلانا؛

3 – ويتركتومي قدامي از طريق پارس پلانا؛

4 – ترميم اوليه در ناحيه خلفي اسكلرا در موارد Perforatiog؛

« نوروافتالمولوژی»

·سال اول

I- دانش نظري

در پايان سال اول دستيار بايد:

1 – اصول نورولوژي و بيماريهاي نورولوژيك را بداند .

2 – نشانه‌ها و علايم بيماريهاي نورولوژيك مرتبط با چشم را بشناسد .

3 – نوروآناتومي درمحدودة چشم پزشكي ( از جمله مسير راههاي بينايي) را بداند و با نوروراديولوژي آشنايي داشته باشد.

4 – آناتومي راههاي عصبي مركزي و محيطي را بداند.

II – مهارتها

درپايان سال اول، بايد مهارتهای زير را آموخته باشد:

1 – تعيين حدت بينايي اصلاح شده (B.C.V.A) دور و نزديك

2 – معاينة مردمك ( اندازه، شكل، واكنش به نور و نگاه نزديك، و انجام تستهاي آنيزوكوريا)

3 – تعيين RAPD به طور مستقيم و معكوس

4 – انجام تست Color saturation

5 – انجام تست Brightness comparison

6 – ارزيابي حركتي چشم( نحوة قرارگيري چشم و حركات ( ساكاد، پرسوييت و forced duction )

7 – معاينة ضمايم چشمي، پلك، اوربيت و انجام اگزوفتالمومتري

8 – معاينة كلي نورولوژيك شامل سمع كاروتيد

9 – معاينة حس قرنيه

10 – افتالموسكوپي مستقيم و فوندوسكوپي با استفاده از لنز 90 ديوپتري و تري ميرور به منظور بررسي ضايعات عصب بينايي و NFL

11 – انجام تست ميدان بينايي با Confrontation و پري مترگلدمن

12 – نوروراديولوژي: MRI و CT؛ چگونگي در خواست انجام

·سال دوم و سوم

دستيار علاوه بر تكميل آموخته‌هاي سال قبل ، بايد در پايان اين دو سال موارد زير را فراگرفته باشد:

I- دانش نظري

دستيار بايد از تشخيص‌هاي افتراقي بيماريهاي نوروافتالمولوژيك آگاهی داشته باشد.

II- مهارتها

پس از پايان اين مرحله دستيار بايد:

1 – قادر باشد كه جزييات تاريخچة بيمار را به طور انتخابي استخراج نمايد .اين تاريخچه بايد شامل شكايات چشمي و فير چشمي، وضعيت طبي، نورولوژيك و سابقه فاميلي وي باشد.

2 – بتواند مشاوره ( نوروافتالمولوژي) در بيماران غير قابل انتقال و در حالت كما را انجام دهد.

3 – بر پاية اطلاعات جمع‌آوري شده، قادر به تعيين محل احتمالي ضايعه، تشخيص افتراقي و برنامه‌ريزي براي انجام بررسي‌هاي تكميلي باشد.

4 – قادر به تفسير ميدان بيناي با پري‌متر اتوماتيك و گلدمن به منظور درك ضايعات عصبي باشد.

5 – قادر به ارزيابي بيماران مبتلا به فلج عضلات خارج چشمي باشد.

6 –قادر به انجام تست‌هاي تنسيلون، كيسه يخ، استراحت و خستگي باشد.

7 – قادر به افتراق بيماريهاي مادرزادي ديسك اپتيك مثل هيپوپلازي باشد.

8 – تشخيص افتراقي و درمان ضايعات اكتسابي عصب اپتيك مانند نوريت اپتيك، تروماها و نوروپاتي‌ها و كاربرد باليني نتايج مطالعات چند مركزي مانند (optic neuritis treatment traial)ONTT را بداند و بتواند از آنها استفاده كند.

9 – قادر به پيگيري و ارايه تشخيص افتراقي در مورد بيماران دچار ادم پاپي باشد.

10 – بتواند حركات غيرطبيعي چشم‌ها در امراض نوروافتالمولوژيك مانند نيستاگموس و skew deviation را بررسي كند.

11 – قادر به تزريق سرم بوتولينوم براي بيماريهاي پلكي باشد.

12 – قادر به شناخت ضايعات كياسما و در صورت لزوم ارجاع و پيگيري بيمار باشد.

13 – قادر به شناخت و درمان تظاهرات چشمي بيماران مبتلا به امراض ايسكميك كاروتيد و ارجاع آنها باشد.

14 – بتواند تست‌هاي الكتروفيزيولوژيك را به طور مناسب درخواست و نتايج آن را تفسير كند.

15 – بتواند CT. SCAN و MRI را به طور مناسب درخواست و نتايج آن را تفسير كند .

16 – بتواند بيماران مبتلا به كاهش ديد فونكسيونل را بشناسد و تمارض آن را تشخيص دهد.

·سال چهارم

دستيار در سال چهارم بايد بتواند مهارتهاي كسب شده در زمينه نوروافتالمولوژي را با روشهايي از جمله انجام مشاوره، شركت در بحث‌ها وحضور در كلينيك نورافتالمولوژي ارتقاء دهد.

«گلوكوم»

·سال اول

I – دانش نظري

دستيار بايد در پايان سال اول موارد زير را در زمينه گلوكوم بداند:

- آناتومي ، فيزيولوژي وبيوشيمي سيستم توليد و خروج مايع زلاليه، جسم مژگاني و عصب بينايي.

- تقسيم بندي كلينيكي گلوكوم

- اصول پايه فارماكولوژي داروهاي ضد گلوكوم

- اپيدميولوژي گلوكوم

II- مهارتها

دستيار بايد در پايان سال اول مهارتهاي زير را كسب كرده باشد:

1 – تونومتري، اپلاناسيون ( گلدمن و دستي ) ، شيوتس و تونوپن

2 – تعيين ميدان ديد، Goldman Conforonation ( آشنايي با دستگاه ، انجام تست)

3 – ارزيابي سرعصب بينايي با افتالموسكوپ مستقيم، كنتاكت لنز و لنزهاي 90 و 78 ديوپتر

4 – تشخيص انواع گلوكوم به خصوص گلوكوم حاد

5 – درمان دارويي گلوكوم حاد

6 – دادن ايده در زمينه درمان دارويي و گلوكوم مزمن

·سال دوم

دستيار علاوه بر تكميل آموخته‌هاي سال قبل، بايد در پايان سال دوم موارد زير را فرا گرفته باشد:

I- دانش نظري

دستيار بايد در پايان سال دوم اين موارد را بداند:

- ژنتيك گلوكوم

- فارماكولوژي گلوكوم

- پاتولوژي گلوكوم

- سير طبيعي انواع مختلف گلوكوم

- انديكاسيون‌هاي درمان طبي ، ليزر و جراحي

- عوارض بيماري و عوارض جانبي ايجاد شده به دنبال درمان گلوكوم

- نحوة صحيح پيگيري بيماران مبتلا به گلوكوم

II- مهارت‌ها

در پايان سال دوم ، دستيار بايد مهارتهاي زير را كسب كرده باشد:

- گونيكوسكوپي با اسليت لامپ و لنز koeppe

- پري متري گلدمن و aoutomated ( شامل آشنايي با دستگاه انجام و تفسير تست)

- تشخيص نوع بيماري گلوكوم

- تشخيص بيماريهاي چشمي همراه

- تشخيص اختلالات طبي همراه

- توضيح اهميت بيماري به بيمار و اطرافيان او

- پي گيري بيمار مبتلا به گلوكوم

- شروع درمان طبي بيماري ، تشخيص انديكاسيون، كنترانديكاسيون و عوارض چشمي و سيستميك داروهاي ضد گلوكوم

·سال سوم

دستيار ضممن تكميل و بهينه سازی آموخته‌های خود در سالهای قبل بايد سال سوم مهارتهای زير را آموخته باشد:

ليزر درماني

دستيار بايد در پايان سال سوم مهارت كافي در زمينه ليزر درماني كه شامل موارد زير است را كسب كرده باشد:

- ايريدوتومي آرگون YAG

- پريفرال ايريدوپلاستي

- سيكلوفوتوكوآگولاسيون

- اداره (management) كاتاراكت در بيماران مبتلا به گلوكوم

- سيكلوكرايوتراپي

- ترابكولكتومي در بزرگسالان

- استفاده از داروهاي آنتي‌متابوليت

- تشخيص و نحوة ادارة عوارض ليزر درماني و جراحي گلوكوم

·سال چهارم

دستيار علاوه بر ارتقاي كيفيت و تكميل آموخته‌های خود درسالهای گذشته ، در پايان سال چهارم بايد قادر به انجام اعمال جراحی زير باشد:

- ترابكولوپلاستي ليزری

- جراحي توأم كاتاراكت و گلوكوم

- خارج كردن لخته از اتاق قدامي

« چشم پزشكي اطفال و استرابيسم»

به طور كلي دستيار بايد روش هاي خاص مورد نياز براي معاينه سيستم بينايي كودكان يا شيرخواران را فراگرفته و از مسائل خاص چشم پزشكي اطفال آگاهي يابد( مانند آمبليوپي و.....) در ضمن لازم است درموارد خاص و زمان لازم ، كودك را به دستيار سال بالاتر يا فوق تخصص معرفي نمايد.

·سال اول

I- دانش نظري

دستيار بايد در پايان سال اول دانش لازم در زمينه‌هاي زير را آموخته باشد:

1- علوم پايه

- جنين شناسي چشم و اربيت

- آناتومي تغييرات كره چشم و ساختمان اربيت در زمان رشد

- آناتومي و فيزيولوژي سيستم حركتي چشم

- فيزيولوژي تطابق و تغييرات اپتيك چشم كودك

- فيزيولوژي رشد طبيعي و غير طبيعي بينايي

- فارماكولوژي قطره‌هاي سيكلوپلژيك ( شامل آتروپين، هماتروپين، سيكلوپنتوليت، تروپيكاميد)، ميدرياتيك ( مانند فنيل افرين)، و ميوتيك [ مثل فسفولين آيودايد (Phospholine Iodide) و اكوتيوفايت (Echothiofate)] در چشم پزشكي اطفال.

- اصول ژنتيك

- ميكروبيولوژي عفونتهاي دوران نوزادي از جمله TORCH، افتالميانئوناتاروم ophthalmia neonatarum و ....

2 – علوم باليني

- تشخيص و اصول درمان عيوب انكساري اطفال

- تشخيص اختلالات حركتي( استرابيسم ، فلج عضلات چشمي و انواع نيستاگموس)

-‌ آشنايي با روش‌هاي اندازه‌گيري انحراف‌هاي چشمي

- اصول تشخيص و درمان آمبليوپي

- درمان طبي عفونتهاي چشمي دوره نوزادي و آشنايي با اصول درمان سلوليت‌هاي اربيتال و پري اربيتال

- تشخيص و درمان طبي اختلالات سيستم اشكي در كودكان

II- مهارت‌ها

دستيار علاوه بر انجام معاينات روتين چشمي بايد بتواند موارد زير را انجام دهد:

- سؤال كردن اختصاصي از والدين درباره دوران حاملگي، زايمان ، دوران رشد و سابقه خانوادگي كودك

- برقراري ارتباط با كودك و تعيين ميزان بينايي با دقت كافي

- ارزيابي بينايي دركودكي كه قادر به صحبت كردن نيست (Preverbal)

- بررسي وضعيت فيكساسيون

- بررسي حركات چشم و انواع نيستاگموس

- انجام افتالموسكوپي مستقيم و ويزوسكوپي

- ارزيابي Red reflex و بررسي علل تغييرات آن.

·سال دوم و سوم

دستيار علاوه بر تكميل و بهينه سازی آموخته‌های خود در سال قبل ، بايد در پايان اين دو سال موارد زير را فرا گرفته باشد:

I- دانش نظري

دستيار بايد اين دو سال موارد مطرح شده در زير را فراگرفته باشد:

علوم پايه

- آناتومي جراحي كره چشم و ساختمان اربيت در زمان رشد

- پاتوفيزيولوژي آداپتاسيون‌هاي حسي و تكامل غير طبيعي بينايي

- الكتروفيزيولوژي شامل VEP, EOG, ERG

- فارماكولوژي داروهاي بيهوشي اختصاصي در اعمال جراحي چشم اطفال

- پاتولوژي ناهنجاريهاي چشمي مادرزادي و تومورهاي چشم و اربيت در اطفال

2 – دانش باليني

- نحوة درمان تمام انحرافهاي چشمي و همچنين برخي از انواع نيستاگموس

- اصول ارزيابي پتوز پلك در اطفال و بيماريهاي همراه

- تست‌هاي حسي فيوژن و استرايوپسيس

- اصول درمان تومورهاي داخل چشمي و اربيت در اطفال

- اصول درمان يووييت در كودكان

- اصول د رمان سندرم‌هاي چشمي ارثي

- اصول تشخيص و اداره (management) كاتاراكت و گلوكوم در اطفال

- تشخيص افتراقي لكوكوريا

- تظاهرات بيماريهاي سيستميك در اطفال

- علل چشمي و ضعيت غير طبيعي سر

- تشخيص اختلالات عصب بينايي و راههاي بينايي در اطفال

- تشخيص تظاهرات چشمي بيماريهاي سيستميك اطفال

- تشخيص PHPV, ROP ضايعات شبكيه و ويتره در اطفال

- تشخيص اختلالات خواندن و يادگيري ( ديس لكسي)

II- مهارت‌ها

1 – مهارتهاي غير جراحي

دستيار علاوه بر داشتن توانايی در انجام معاينات روتين چشمی و تكميل مهارتهای كسب شده در سال اول، در پايان اين دو سال بايد مهارتهای زير را كسب كرده باشد:

- ارزيابي دقيق و كارآمد ديد كودكان Preverbal

- انجام رفراكشن در كودكان بدون قطره سيكلوپلژيك و تجويز عينك

- ارزيابي دقيق و كارآمد حركات چشم و انواع نيستاگموس

- تسلط كامل در اندازه‌گيري درجه انحراف بيماران استرابيسمي و انجام head tilt test

- انجام تستهاي حسي فيوژن و استرايوپسيس وارزيابي آداپتاسيون‌هاي حسي همراه با آن و درمان آمبليوپي

- داشتن تجربه كلينيكي در ارزيابي كودكاني كه همكاري جهت معاينه را ندارند و همچنين در كودكان عقب افتاده

- انجام تست active forced generation , forced duction و انجام و تفسير يافته‌هاي OKN با استفاده از drum

- داشتن تسلط در معاينة كودك با افتالموسكوپ غير مستقيم

- استفاده از دستگاه اندازه‌گيري ديد دو چشمي، استريوپسيس دور و كنتراست سنسيتيويتي

- معاينه كودك در زير بيهوشي (EUA)

2 – مهارت‌هاي جراحي

دستيار بايد قادر به انجام اعمال جراحی زير باشد:

- عمل‌هاي جراحي عضلات ركتوس افقي

- شستشو و سونداژ مجراي اشكي

- مناسب است دستيار با اصول جراحي زير آشنايي عملي داشته باشد:

- جراحي داخل چشم در اطفال

- تكنيك‌هاي جراحي پتوز پلك در اطفال زير سه سال

·سال چهارم

دستيار علاوه بر تكميل و بهينه سازی آموخته‌های خود در سال‌هی قبل، بايد در پايان اين سال دانش و مهارتهای زير را كسب كرده باشد:

I- دانش نظري

دستيار بايد در پايان سال چهارم اين موارد را بداند:

- درمان عفونتهاي داخل چشمي و يووييت‌ها در اطفال

- اصول درمان جراحي « كاتاراكت و گلوكوم» و بيماريهاي « ويتره و شبكيه» در اطفال

II- مهارت‌ها

1 – مهارت‌هاي غير جراحي

دستيار بايد در پايان سال چهارم مهارتهای ذكر شده در زير را فرا گرفته باشد:

- معاينه كامل يك كودك از نظر گرفتن تاريخچه و سير بيماري

- ارزيابي حدت بينايي، رفراكشن، تشخيص اختلالات عصب بينايي، راههاي بينايي، ارزيابي ضايعات سيستم عصبي مركزي و حركات چشم

- درمان اختلالات حسي از قبيل ديپلوپي، ARC, Suppression, Cofusion و آمبليوپي از جمله از طريق تجويز منشور

2 – مهارت‌هاي جراحي

دستيار بايد قادر به انجام اعمال جراحی زير باشد:

- عمل‌هاي جراحي بر روي عضلات ركتوس عمودي و عضلة مايل تحتاني و عمل‌هاي جراحي مجدد بر روي عضلات ركتوس افقي

- عمل جراحي پتوز پلك در اطفال

« كاتاراكت»

·سال اول

I- دانش نظري

دستيار بايد در پايان سال اول موارد زير را آموخته باشد:

1- علوم پايه

الف – آناتومي ، فيزيولوژي، جنين شناسي، بيوشيمي، بافت شناسي، ژنتيك، فارماكولوژي لنز و زونول‌ها

ب – اپتيك چشم فاكيك، آفاك و پسودوفاكيك

2 – دانش باليني

بايد اصول تشخيص افتراقي و تقسيم بندي انواع كاتاراكت را بداند.

II- مهارت‌هاي باليني

بايد بتواند ديد در بيماران مبتلا به كاتاراكت رابه طرق مختلف ( مثل اثر نور روي بينايي مبتلا به كاتاراكت) اندازه‌گيري كند.

·سال دوم

علاوه بر مطالب آموخته شده در سال قبل، دستيار در پايان سال دوم بايد موارد زير را فرا گرفته باشد:‌

I- دانش نظري

دستيار سال دوم بايد موارد زير را بداند:

1 – فيزيك دستگاه‌هاي اندازه‌گيري لنز داخل چشمي

2 – انواع لنزهاي داخل چشمي و مواد سازنده آن

3 – روشهاي اندازه‌گيري قدرت لنز داخل چشمي

4 – فارماكولوژي داروهاي مختلف بي‌حسي ، داروها و مواد مصرفي حين عمل جراحي كاتاراكت

5 – اصول اپتيك ميكروسكوپ جراحي

6 – انديكاسيون‌ها و كنترانديكاسيون‌ها عمل جراحي كاتاراكت

دستيار سال دوم بايد با موارد زير آشنا باشد:

1 – اصول روشهاي مختلف عمل جراحي كاتاراكت

2 – عوارض حين و بعد از عمل جراحي كاتاراكت

3 – نحوة ورود به اطاق عمل و انواع مواد ضد عفوني كننده

4 – وسايل مربوط به عمل كاتاراكت، اصول بخيه كردن ، انواع نخ‌هاي بخيه، سوزنها و ميكروسكوپ مخصوص عمل جراحي كاتاراكت.

II- مهارت‌هاي باليني

دستيار در سال دوم بايد:

1 – هماهنگي لازم با محيط اتاقعمل واقعي را (‌از طريق شركت در آزمايشگاه حيواني و در صورت امكان جراحي روي نمونه چشم كاداور) كسب كرده باشد.

2 – مهارت كافي در مورد دست شستن صحيح ، ضد عفوني ناحيه عمل و آماده نمودن بيمار جهت عمل را كسب كرده باشد.

3 – مهارت لازم براي انجام انواع بي‌حسي موضعي را فرا گرفته باشد.

4 – بتواند از ميكروسكوپ جهت عمل جراحي كاتاراكت استفاده نمايد.

5 – بتواند در مشاهده و شروع عمل جراحي كاتاراكت شركت داشته ، وسايل ظريف را بشناشد و استريلتي حين عمل را حفظ كرده، با انجام بي‌حسي اقدام به شروع عمل كند.

·سال سوم

علاوه بر موارد آموخته شده در سالهاي قبل، دستياران در پايان سال سوم بايد موارد زير را فراگرفته باشد:

I- دانش نظري

بايد نحوة تشخيص، ارزيابي و تصميم‌گيري در مورد چگونگي عمل جراحي بيماران high risk را بداند.

II- مهارت باليني

دستيار بايد در پايان سال سوم بتواند:

1 – عمل جراحي كاتاراكت داخل كپسولي، اكستراكپسولر، فاكوامولسيفيكاسيون و قرار دادن لنز داخل چشمي را انجام دهد.

2 – عوارض حين عمل را تشخيص داده، در حد امكان درمان كند ( به جز انجام ويتركتومي).

3 – عوارض زودرس و ديررس بعد از عمل كاتاراكت( از جمله اندوفتالميت يووييت، افزايش فشار چشم، نشت زخم، تغييرات عمق اتاق قدامي، پرولاپس ايريس، اختلال در ترميم زخم ، خونريزي و ادم سيستوييد ماكولا) را تشخيص داده، درمان كند . همچنين بتواند كدورت كپسول خلفي را با استفاده از YAG laser درمان نمايد.

·سال چهارم

دستيار بايد در پايان سال چهارم بتواند اعمال جراحي زير را انجام دهد:

1 – كپسولوتومي جراحي از طريق ليمبوس

2 – قرار دادن لنز ثانويه

3 – ويتركتومي قدامي حين عمل

4 – لنزكتومي به غير از موارد كاتاراكت اطفال و جابجايي عدسي

اکولوپلاستیک ( اربیت ، پلک و سیستم اشکی )

سال اول

I – دانش نظری

دستیار باید در پایان سال اول با موارد زیر آشنا باشد :‌

1 – آناتومی پلک و کانتال تاندون ها

2 – آناتومی سیستم اشکی و حفره بینی و فیزیولوژی آنها

3 – آناتومی اربیت استخوانی و بافتهای نرم آن

دستیار باید بتواند ارزیابی های زیر را انجام دهد:‌

شکستگی های اربیت و اجسام خارجی ( رادیوگرافی های ساده )

داکریوسیستوگرافی و اسکن ایزوتوپ سیستم اشکی

II – مهارت های بالینی

دستیار باید در پایان سال اول مهارت های زیر را فراگرفته باشد :

1 – معاینه ضمایم چشمی از جمله پلکها ، ملتحمه ، غده اشکی و مجاری درناژاشکی

2 – معاینه تومورهای پوستی

3 – سمع و لمس اربیت ، تومورها ، ضایعات استخوانی و بافت نرم آن

4 – اگزوفتالمومتری

5 – معاینه و ارزیابی بیمار به پتوز و رتراکسیون پلک ، آنتروپیون و اکتروپیون

6 – ارزیابی سیستم تخلیه اشکی از جمله به وسیله ماساژ سیستم اشکی ، شستشوی مجرای اشکی و نیز انجام تست های جونز

7 – معاینات بینی در رابطه با اربیت و سیستم اشکی

سال دوم و سوم

دستیار علاوه بر تکمیل و ارتقای آموخته های خود در سال قبل باید در پایان این دو سال باید مطالب زیر را فرا گرفته باشد :

I – دانش نظری

دستیار باید دانش کافی در زمینه های زیر را کسب کرده باشد .

1 – ارزیابی MRI وCTscan اربیت و چشم

2 – ارزیابی اولتراسونوگرافی اربیت و چشم

II – مهارت های بالینی

دستیار باید مهارت های بالینی زیر را کسب کرده و بتواند اعمال جراحی ذکر شده را انجام دهد :

1 – انجام تست forced duction

2 – ارزیابی MRI وCTscan اربیت و چشم

3 - ارزیابی اولتراسونوگرافی اربیت و چشم

4 – ارزیابی عصب بینایی در بیماری های اربیت

5 – ارزیابی التهابات ، تومورها و تروماهای اربیت

6 – ارزیابی التهابات ، تومورها و تروماهای ضمایم چشمی از جمله غدد اشکی و مجاری تخلیه اشک و پلکها

7 – تخلیه شالازیون و ضایعات سطحی پلک

8 – تارسورافی و بلفارورافی

9 –الکترولیز و کرایوتراپی مژه های اضافی

10- بیوپسی ملتحمه و پلکها

11- ترمیم پارگی های ساده پلک و بدون درگیری لبه پلک

12- بستن و باز کردن پونکتوم های اشکی

13 – پروبینگ مجاری اشکی ( در مورد کودکان توسط دستیار سال سوم )

14 – اصلاح اکتروپیون و آنتروپیون ساده

15 – داکریوسیستکتومی و داکریوسیستورینوستومی

16 – انوکلیاسیون در موارد غیر تومورهای داخل چشمی

17 – اویسراسیون

سال چهارم

I – دانش نظری

دستیار باید مطالب آموخته شده در سال های قبل را تکمیل کرده و ارتقاء بخشد

مهارت های بالینی

در پایان سال چهارم دستیار باید بتواند عمل های جراحی زیر را انجام دهد :

1 – گذاشتن لوله سیلیکون در مجاری اشکی

2 – ترمیم پارگی کانالیکول ها

3 – جراحی ضایعات مادرزادی کانال های اشکی

4 – کانالیکولوتومی

5 – موارد ساده بلفاروپلاستی و جراحی پلاستیک ابرو

6- بیوپسی قسمت قدامی اربیت

7 – اصلاح موارد پیچیده انتروپیون و اکتروپیون

8 – ترمیم موارد ساده پتوز

9 – انوکلیاسیون در تومورهای داخل چشمی

دستیار سال چهارم همچنین مناسب است با اصول اعمال جراحی زیر آشنایی عملی داشته باشد :

1 . موارد پیچیده بلفاروپلاستی و جراحی پلاستیک ابرو

2. اصلاح ضایعات پلک و حدقه در بیماری گریوز

3 . پیوند پوست ، غضروف ، استخوان و فاشیا و تهیه گرافتهای مزبور

4 . پیوند مخاط ( MMG ) و مامبران آمنیوتیک برای بازسازی کولدساک ( بن بست ها ) و پلکها

5 . پیوند ایمپلنت ثانویه اربیت ( DFG )

6 . ترمیم شکستگی های اربیت

7. انواع اربیتوتومی برای خارج کردن تومور ، جسم خارجی و آبسه

8 . بیوپسی قسمت خلفی اربیت

9 . دکمپرسیون اربیت

10 . اکزانتراسیون

11. CDCR

12 . ترمیم موارد پتوز مجدد

13 . اصلاح رتراکسیون پلک

14 . ترمیم عوارض چشمی فلج عصب صورتی ( فاسیال )

15 . کانتوپلاستی

16 . دکمپرسیون شیت عصب اپتیک

17 . ترمیم دفرمیتی های اربیت با بافت نرم و سخت ( مانند اصلاح سولکوس عمیق)

قرنیه و قسمت خارجی چشم

سال اول

I – دانش نظری

1- علوم پایه

دستیار سال اول باید موارد زیر را بداند و آنها را برای درک بهتر به کار گیرد :

1-آناتومی ، فیزیولوژی ، فارماکولوژی ، و بیوشیمی قرنیه ، ملتحمه ، لبه و پوست پلک

2 – فیزیولوژی و بیوشیمی اشک

3 – اصول آستیگماتیسم

4 – مفهوم التهاب و عفونت

5 – اصول شفاف بودن قرنیه ، اپتیک و قدرت انکساری آن

6 – پاتولوژی قرنیه و قسمت خارجی چشم

2 – علوم بالینی

دستیار سال اول باید زیر را بداند و آنها را در تشخیص بیماری های قرنیه و قسمت خارجی چشم به کار گیرد :

طبقه بندی ، سیر بیماری و درمان بیماری های قرنیه و قسمت خارجی چشم شامل:

1-کراتیت باکتریال ، قارچی ، ویروسی و آمیبی

2- ضربه های سگمان قدامی

3 – التهاب و عفونتهای مزمن و حاد ملتحمه بالغین و نوزادان

4 – مشکلات مربوط به استفاده از لنزهای تماسی

5 – ضایعات لبه پلکها ( بلفاریت و ..........)

6 – اسکلریت و اپی اسکلریت

7 – کراتوکنژنکتیویت

8 – ضایعات دژنراتیو شایع قرنیه و ملتحمه و ناخنک

9 – اختلالات بسته شدن پلکها و مکانیسم پلک زدن و اثر آنها بر روی قرنیه

II – مهارتهای تشخیصی

دستیار باید قادر به انجام موارد زیر باشد :

1 – رنگ آمیزی زربنگال ، فلوئورسیئن قرنیه و ملتحمه

2 – تونومتری

3 – معاینه در نور معمولی

4- اندازه گیری آستیگماتیسم ، کراتومتری ، کراتوسکوپی و پلاسیدودیسک

5 – بررسی اشک توسط تست شیرمر ،break-up time رنگ آمیزی و tear meniscus

6 – امتحان لایه های قرنیه توسط اسلیت لامپ

7 – آزمایشات میکروبیولوژی ، تهیه و خواندن اسمیر ، و تهیه کشت های مناسب

III – مهارت های بالینی

دستیار باید در پایان سال اول مهارت های بالینی زیر را کسب کرده باشد :

1 – گرفتن شرح حال دقیق در مورد بیماری های قرنیه و قسمت خارجی چشم ، بیماری های زمینه ای و سایر بیماری های چشمی همراه با ضایعات قرنیه

2 – مهارت های تشخیص بالینی نظیر استفاده صحیح و مناسب از اسلیت لامپ

3 – انجام صحیح روش های تشخیص آزمایشگاهی رنگ آمیزی ، کشت و غیره

4 – گرد آوری اطلاعات بالینی ضروری از طریق گرفتن شرح حال ، معاینه فیزیکی و انجام اقدامات آزمایشگاهی

5 – مرتب نمودن داده ها و مطرح کردن تشخیص های افتراقی مناسب

6 – تشخیص نیاز به بررسی های تکمیلی و مشاوره های ضروری

7 – تشخیص موارد اورژانس و انجام درمان های اولیه آن و خارج نمودن اجسام خارجی سطحی قرنیه

سال دوم و سوم

دستیار علاوه بر تکمیل آموخته ها و مهارتهای خود در سال قبل و به کارگیری مناسب آنها در عمل ، باید در پایان این دو سال موارد زیر را فرا گرفته باشد :

I – دانش نظری

دستیار باید موارد ذکر شده در سال اول را به شکل کامل تر بداند :

II – مهارتهای تشخیصی و بالینی

دستیار باید قادر به انجام موارد زیر باشد :

1 – تونومتری قرنیه های غیر طبیعی

2 – امتحان قرنیه در بچه ها و بیماران بستری در ICU

3 – ارزیابی میزان بینایی ، شامل رفراکشن ، لنز تماسی و رفاکشن روی آن ، pinhole شکاف استنوپیک و غیره

4 – اندازه گیری حس قرنیه

5 – بررسی آندوتلیوم از طریق اسلیت لامپ و بررسی ضخامت قرنیه و ارزیابی عکس های آندوتلیوم توسط اسپکولارمیکروسکوپ

6 – اندازه گیری ضخامت قرنیه ( پاکی متری )

7 – تشخیص نوع ، سیر و درمان ضایعات قرنیه و قسمت خارجی چشم و ملتحمه و مطالب مربوط به آن شامل ک

- تشخیص چشم خشک ، بررسی اتیولوژی و برخورد سیستماتیک با آن

- بررسی ضربه های سگمان قدامی ( استفاده از روش های تشخیصی تصویر نگاری )

- تشخیص و درمان التهاب و عفونت های مزمن و حاد ملتحمه ( بالغین و نوزادن )، آلرژی ، کلامیدیا ، توکسیک ، دارویی و غیره

- بررسی مسائل مربوط به لنز تماسی ، مشکلات توکسیسیتی ، کنژنکتیویت های ناشی از لنز تماسی و عفونت های مربوط به آن

- انتخاب دارو و شناخت عوارض جانبی ( آنتی بیوتیک ، استرویید و داروهای تشخیصی )

- بررسی ضایعات سیستمیک روی قرنیه و سگمان قدامی

- دیسترروفیهای قرنیه

- ارزیابی قرنیه قبل از عمل جراحی کاتاراکت

- اسکلریت و اپی اسکلریت

- تشخیص و درمان آستیگماتیسم توسط عینک و لنز تماسی

- ارزیابی ادم قرنیه و طبقه بندی آن

- تشخیص ضایعات سطح قرنیه از جمله بازماندن چشم و توکسیسیتی ( دارویی یا شیمیایی )

- بررسی یووییت قدامی و کراتویووییت

- شناخت نئوپلاسم سگمان قدامی

- ضایعات نروتروفیک قرنیه

- ضایعات دژنراتیو قرنیه و ملتحمه

- سندرم های پوستی – مخاطی نظیر پمفیگویید

- ضایعات پوستی – چشمی نظیر روزاسه ، ژنتیک و عفونی

- عفونت های پس از عمل ، کشت ،‌درما نو انتخاب آنتی بیوتیک

دستیار باید در پایان این دوزه قادر به انچام اعمال جراحی و اقدامات زیر باشد :

1 – ترمیم پارگی های ساده پلک ، قرنیه و اسکلرا و در صورت لزوم ارجاع بیمار به قسمت های دیگر

2 – تارسورافی

3 – جراحی ناخنک

4 – جراحی تومورهای ساده ملتحمه

5 – خارج نمودن اجسام خارجی سطحی قرنیه و ملتحمه

6 – رفع انسداد پونکتوم

7 – انتخاب صحیح آنتی بیوتیک و استرویید برای درمان عفونت ها و التهاب ها

8 – استفاده از چسب های نسجی

9 – خواندن کشت

سال چهارم

I ـ دانش نظری

1– علوم پایه

دستیار باید بتواند ضمن تکمیل و ارتقای آموخته های خود در سالهای قبل به شکل صحیحی آنها را به کار بندد .

2 – علوم بالینی

دستیار باید :

-عوارض مربوط به IOL و سایر روش های جراحی سگمان قدامی را بداند .

- معلومات لازم در زمینه های زیر را فرا گرفته باشد :

1 – پیوند قرنیه و تکنیک های عمل

2 – جراحی کراتورفرکتیو و اصول آن

3 – corneal pateh graft

4 – conjunctival transplant ( پیوند ملتحمه )

II – مهارت های درمانی

دستیار باید بتواند اعمال جراحی و اقدامات زیر را انجام دهد :

1 – بیرون آوردن اجسام خارجی وارد شده به سگمان قدامی

2 – ارزیابی قرنیه دهنده برای پیوند

3 – اصلاح آستیگماتیسم توسط چاقوی جراحی

4 – PRK در میوپی ساده

5 – LASIK در میوپی ساده

تصویر گری ( Imaging )

سال اول

دستیار باید در پایان سال اول :

1 . با اندیکاسیون ها ، روشها و تفسیرنتایج رادیولوژی( از جمله سلاتوریسکا،caldwell ، AP lat skull waters ) آشنا باشد .

2 . اصول تشخیص شکستگی های اربیت و سینوس ها ، سینوزیتها ، ضایعات تومورال و خوردگی استخوانی را بداند .

3 . اصول و تفسیر داکر یوسیستوگرافی را بداند .

4 . با نحوه انجام سی تی اسکن و چگونگی درخواست آن آشنا باشد .

سال دوم و سوم

دستیار علاوه بر تکمیل و ارتقای آموخته های خود در سال قبل باید درپایان این دو سال موارد مذکور در زیر به شکل خواسته شده فراگرفته باشد :

1-با اندیکاسیون ها ، روش ها و تفسیر نتایج سی تی اسکن در موارد زیر آشنا باشد :

الف – سی تی اسکن با و بدون کنتراست

ب – تشخیص شکستگی های اربیت ، کانال اپتیک و skull با سی تی اسکن

پ – تشخیص ضایعات التهابی و تومورال و افتراق آنها در سی تی اسکن ، از جمله TRIO ( افتالموپاتی تیروییدی ) ، سودوتومور اربیت ، تومورهای اربیت و مغزی

ت ـ تشخیص پاتولوژی های داخل چشمی از جمله تومورهای داخل چشمی و جسم خارجی با سی تی اسکن

2 – اندیکاسیون ها ، روش ها و تفسیر نتایج MRI

دستیار باید :

الف – با انواع روش های MRI شامل TIوT2 استفاده از کنتراست و fat supptession آشنا باشد .

ب – اندیکاسیونهای انجام MRI و مزایا و معایب آن نسبت به سی تی اسکن را بداند .

پ – بتواند ضایعات داخل چشمی و اربیت را با استفاده از MRI ارزیابی کند .

ت – بتواند با استفاده از MRI راه های بینایی و ساختمان های مجاور آن شامل عصب بینایی ، کیاسما ، اپتیک تراکت ، اپتیک رادیاسیون ، هیپوفیز و پارانشیم مغز را ارزیابی کند.

ث – بتواند ساختمان های ساقه مغز را ارزیابی کرده و با ضایعات اعصاب حرکتی چشم آشنا باشد .

سال چهارم

دستیار علاوه بر تکمیل و بهینه سازی آموخته های خود در سالهای قبل باید :

1 – اصول تشخیص افتراقی ضایعات پاتولوژیک اربیت و مغز ( در ارتباط با بیماری های چشم ) را با استفاده از نتایج MRI بداند .

2 – با اصول آنژیوگرافی عروق گردن و مغز آشنا باشد .

3 – با اصول داپلر سونوگرافی آشنا باشد و اندیکاسیون های ارجاع بیمار را بداند .

آسیب شناسی و آزمایشگاه

سال های اول تا چهارم

دانش نظری و مهارت بالینی

دستیار باید اصول رنگ آمیزی هماتوکسیلین ـ ائوزین و تشخیص و تفسیر لازم های پاتولوژی بیماری های چشم و ضمایم آن را بداند و بتواند آنها را به کار بندد.

ژنتیک

سال اول

دستیار باید در پایان سال اول با موارد زیر آشنا باشد ک

- ترکیب کروموزومی انسان

- تقسیم میتوز و میوز

- گامتوژنز در انسان

- تشکیل تخم ( fertilization )

- تکنیک های بررسی کروموزومی و کاربردهای آنها

- ساختمان کروموزومها ( اسیدهای نوکلئیک DNAوRNA )

- اختلالات کروموزومی در انسان

- اشکالات تعداد کروموزوم ها

- موزاییسم

- کد ژنتیک

- ژن ها و آلل ها و مفهوم غالب و مغلوب

- ژنوتیپ و فنوتیپ

- وراثت تک ژنی و چگونگی رسم شجره نامه و نتیجه گیری از آن

- وراثت اتوزومال غالب

- وراثت اتوزومال مغلوب

وراثت وابسته به XوY

- تعاریف

Migration، selection، mutation، heterogeneity، pleiotropism، expression، assortmat، independent، linkage، segregation،. polymorphism.

- مفهوم وراثت multifactorial و polygenic .

- مفهوم وراثت میتوکندریال

- مفاهیم ارثی ، مادر زادی و ژنتیک و تفاوت آنها

سال دوم

دستیار در سال دوم بر تکمیل آموخته ها در سال قبل باید با موارد زیر آشنا باشد

-ـ مفاهیم آمار در ژنتیک

-ـمشاوره ژنتیک

-ـبیماری های ژنتیک چشم

روش تحقیق و آمار حیاتی

I – دانش نظری

1 – آمار

دستیار باید موارد زیر را بداند :

الف ) آمار توصیفی

1- شاخص های مرکزی ( میانگین ، میانه و مد )

2 – شاخص های پراکندگی

3 – جداول فراوانی

4 – نمودارهای ستونی ، دایره ای و هیستوگرام

ب ) آمار تحلیلی

1 – مفهوم آزمون فرضیه

2 – مفهوم برآورد حدود اطمینان

3 – مفاهیم خطای نوع اول ، نوع دوم و P-Value

4 – عوامل مؤثر بر روی حجم نمونه و توان مطالعه ( power ) ( در حد آشنایی )

2 – روش تحقیق

دستیار باید با موارد زیر آشنا باشد :

1 . چگونگی تهیه یک پیشنهاد پروژه پژوهشی ( پروپزال )

2 . مفهوم خطای تصادفی و خطای سیستماتیک ( Bias )

3 . انواع مطالعات ( توصیفی ، مقطعی ،مورد شاهدی ، کوهورت ، کارآزمایی بالینی)

II ـ مهارت ها

دستیار باید استفاده از مفاهیم آماری و دانش متدولوژی تحقیق قادر به انجام پروژه تحقیقاتی ( proposal ) باشد .