ترجمه تخصصی مهارتی بین رشته ای

ترجمه کلمه Transcendental به غیر جبری و متعالی و ماورایی با استناد به Google Translator و یا ترجمه آن به استعلایی با تکیه بر مفهوم فلسفی و عمیق آن و نمونه های دیگری مانند دازاین در فلسفه مارتین هایدگر و موناد در فلسفه لایب نییتز و نیز کلمات فنی و تخصصی در رشته های دیگر اعم از زبان و هنر و علوم پزشکی و غیره به راحتی ما را به چالش و پارادکس همیشه پایا و پویای روایی یا روانی متن در ترجمه رهنمون میسازند و ما به یک مساله فعلا ماندگار در تاریخ اندیشه میرسیم که هر مفهوم و کلمه ای را دقیقا به همان مفهومی که در زبان مبدا معنی و مفهوم دارد نمیتوان با دقت و شفافیت کامل به زبان مقصد برد و به ندرت این اتفاق میتواند رخ دهد چرا که یک زبان یک سیستم رمز گذاری خاص است و رمز گشایی آن فقط به کلید وابسته نیست بلکه به تفسیر آن نیز منجر میشود و به عبارتی فرق بین imterpreter و compiler به معنی تفاوت بین مترجم و مفسر فعلا ماندگار و برقرار است .

گاهی در ترجمه حتی باید به بیو گرافی و اتو بیو گرافی نویسنده متن هم اشراف و تسلط و آگاهی داهیانه و هوشمندانه هم داشت چرا که هر متنی نه تنها نیاز به رمز گشایی کلی دارد بلکه مانند یک کد رمز خاص باید بسته به محل و جای استفاده از آن کد رمز کارایی و کار برد موضعی آن را نیز در نظر گرفت .

در مورد ترجمه مقالات تخصصی بسته به رشته قضیه متفاوت و موردی باید مورد بحث و تحلیل و نقد و بررسی قرار گیرد و به سختی میتوان یک متن و مطلب تمام عیار بی کم و کاست در مورد همه متون در علوم مختلف با درجه صحت بسیار بالا طرح و تدوین کرد.
متناسب با هر رشته و هر مبحث میتوان نقد متناظر و متناسب با همان مطلب و موضوع را مورد ارزیابی و بررسی قرار داد.
البته با تمام این نکات ریز و درشت و ملاحظات خاص در عین حال بخشی از قضیه هم از عمومیت و کلیتی قابل قبول برقرار است و لازم نیست این همه موشکافانه و بسیار عمیق و دقیق سراغ ترجمه رفت چرا که ایده آل قابلیت وقوع و تحقق ندارد بلکه با تخمین و تلرانسی باید ضریب درستی و صحت قابل قبول در دامنه درستی مطلب را پذیرفت . با نیت میل کردن مطلب ترجمه شده به سمت متن و بطن مطالب مبدا آن را به زبان مقصد برگردانده و رمز گشایی کرد.

پیام اصلی ما از بیان اخیر به چالش کشاندن ذهن مخاطب برای درگیر شدن با مساله دایمی ساری و جاری بحث ترجمه است که از زوایای مختلف قابل بررسی و نقد قرار میگیرد و بحثی تقریبا همیشگی و داغ و پیش رونده و توسعه یابنده است.
در مجالهای دیگری به ادامه این سخن خواهیم پرداخت و به بسط و گسترده سازی آن اهتمام خواهیم ورزید.

ترجمه تلفیقی از دانستن و هنر و فهمیدن و درک عمیق و دقیق از مبحث مورد ترجمه است .
دانش وسیع و دایره لغات یکی از مهارت های انکار ناپذیر است و همزمان تسلط به ادبیات مبدا و مقصد در ترجمه زبان آن قدر مهم است که گاهی شرط لازم است ولی نه کافی.درک فرهنگ حاکم بر زبان مبدا و مقصد در ادبیات ترجمه و درک مفهوم مورد بحث به لحاظ تخصصی در مفهوم ترجمه شرایط بسیار حایز اهمیت هستند. وفاداری صرف به متن یا بطن مطلب مورد ترجمه کفایت ندارد و زبان بازگویی متن و بطن مطلب مبدا نیازمند رعایت مسایل متنوعی است.به عنوان مثال اگر کلمه Computer را لفظی ترجمه کنیم و به ترکیب Computer + er اکتفا کرده و آن را محاسبه کننده یا محاسبه گر ترجمه کنیم در پشت این ترجمه مفهومی وسیع پنهان میماند و هرگز به برداشت درستی از این پدیده اعجاب انگیز و بسیار پیچیده و در عین حال ساده و صمیمی و کارا و برنای قرن 21 نخواهیم رسید .در بخش فنی کلمات زیادی هستند که واقعا با همسان سازی آن در زبان و فرهنگ مقصد ممکن است با ملاحظات ریز و درشت و کمی و کیفی زیادی مواجه شویم.

ترجمه کردن مانند معلمی هم یک علم است هم یک تکنیک و مهارت و هم یک هنر که نیاز به خلاقیت هم دارد.

دانش وسیع و دایره لغات یکی از مهارت های انکار ناپذیر است و همزمان تسلط به ادبیات مبدا و مقصد در ترجمه زبان آن قدر مهم است که گاهی شرط لازم است.

دانش موضوعی که ترجمه در بستر و کانسپت آن شکل می گیرد نیز بسیار حایز اهمیت و توجه است مثلا وقتی متن مهندسی مکانیک ترجمه می کنیم خیلی بهتر است که دانش مهندسی مکانیک هم داشته باشیم هنگامی که با متن هنری کار می کنیم دانش هنری از ضروریات ترجمه خوب و ارزشمند است.

مهارت ادبی و نگارشی در کنار سایر موارد به وضوع رخ نمایی می کند گاهی ترجمه های لفظی بدون یک شیرازه درست ادبی متن را زننده و آزار دهنده می کند.

خلاقیت در ترجمه انکار ناپذیر است و همین است که ترجمه های افراد را از یکدیگر متمایز می کند.

تکنیک های هم بافتگی لغاط و ادبیات و اصطلاحات روزمره و نیز علمی و یا مهارتی باعث به هم بسته شده و یک دست شدن متن می گردد.

خلاصه هزار نکته باریک تر از مو در بحث ترجمه وجود دارد که باید به آن ها توجه داشت و بر آن ها دست یازید تا متنی از آن چه میخواهد بگوید از زبانی به زبانی دیگر ترجمه گردد.

جمع بندی

ترجمه واژگان پیچیده‌ ای مانند Transcendental یا مفاهیم فلسفی نظیر دازاین هایدگر و موناد لایب‌ نیتز نشان می‌ دهد که انتقال دقیق معنا از زبان مبدأ به زبان مقصد همواره با چالش‌ های جدی همراه است. زبان تنها یک سیستم رمزگذاری نیست بلکه نیازمند تفسیر و درک عمیق از بستر فلسفی، علمی یا هنری متن است؛ به همین دلیل مترجم باید فراتر از واژه‌ گزینی صرف عمل کرده و به زمینه‌ های فکری و تخصصی مرتبط با متن توجه کند. این امر تفاوت میان مترجم و مفسر را آشکار می‌ سازد و نشان می‌ دهد که ترجمه یک فرآیند صرفاً مکانیکی نیست بلکه نیازمند تحلیل و بازآفرینی معناست.

از سوی دیگر، ترجمه در حوزه‌ های تخصصی مانند پزشکی، حقوق، هنر یا علوم اجتماعی نیازمند رویکردی موردی و متناسب با هر رشته است. هر متن باید با توجه به جایگاه، هدف و حتی پیشینه نویسنده رمزگشایی شود تا کارایی و صحت آن حفظ گردد. با وجود دشواری‌ ها و محدودیت‌ ها، ترجمه کامل و بی‌ نقص تقریباً دست‌ نیافتنی است؛ اما می‌ توان با پذیرش تلرانس و تخمین معقول، به سطحی قابل قبول از صحت و روانی دست یافت. در نهایت، بحث ترجمه یک موضوع همیشگی و پویا در تاریخ اندیشه باقی می‌ ماند که ذهن مخاطب را به چالش می‌ کشد و همواره زمینه‌ ای برای نقد، توسعه و بازاندیشی فراهم می‌ آورد.