سایتیشن یا استناد (Citation) به معنای تعداد دفعات ارجاع به یک منبع علمی است. برای اینکه این موضوع را برای شما شفاف‌تر کنیم، باید بگوییم سایتیشن یا استناد نشان میدهد که یک مقاله تا چه اندازه مورد توجه قرار گرفته و کاربردی است. جوامع دانشگاهی برای سایتیشن (Citation) یک معیار اندازه‌گیری مشخص میکنند که به آن شاخص استناد (Citation Index) میگویند. شاخص استناد یک نماد عددی است که نشان میدهد یک پژوهش تا چه اندازه در یک شاخه علمی مشخص مورد توجه سایر نویسندگان با موضوع مقالاتی مشابه قرار گرفته است و برای نویسندگان آن کاربردی و مفید می‌باشد.
برای مثال فرض کنید یک مقاله با موضوع "استراتژی‌های بازاریابی نوین" وجود دارد و شما به عنوان یک مخاطب بعد از مراجعه به سایت ژورنال چاپ کننده این مقاله و یا پایگاه Google Scholar در میابید که این مقاله بیش از 600 استناد دریافت کرده است. حال معنی این 600 استناد چیست؟ این بدین معناست که حداقل 600 پژوهش به چاپ رسیده در حوزه بازاریابی از این مقاله به عنوان رفرنس استفاده کرده‌اند و محتوای پژوهش آنها به طور قابل توجهی برگرفته از این پژوهش رفرنس است.
یکی از مزایای عمده سایتیشن این است که مقالات با ارزش و با کیفیت را از مقالات با سطح کیفی پایین‌تر تفکیک میکند و به نویسندگان یک سیگنال حذف یا بهبود میدهد. سیگنال حذف یا بهبود به نویسندگان و پژوهشگران تازه‌کار یا کم‌کار این هشدار را میدهد که در دنیای رقابتی علم در صورتی که محتوای تحقیقات خود را از نظر کیفی و کاربردی بهبود ندهید در نهایت از جمع رقبا حذف خواهید شد.
برای نگارش یک مقاله ISI با کیفیت میتوانید به بخش نگارش مقاله در همین سایت مراجعه نمایید و با اصول و استانداردهای مربوط به آن بیشتر آشنا شوید. به طور کلی سایتیشن یا استناد (Citation) مجموعه‌ای از رفرنس‌های درون متنی و بایبلیولوژی (Bibliology) را در یک پژوهش شامل میشود.
تمامی منابع و مراجع موجود در یک تحقیق میبایست مبتنی بر یک فرمت مشخص از رفرنس دهی باشند که معروف ترین آنها عبارتند از APA, Oxford, Harvard, Vancouver و MLA که به کررات با توجه به درخواست ژورنالها و حوزه‌های علمی مشخص مورد استفاده قرار میگیرند. اگر بخواهیم اهداف سایتیشن و علت انجام آن را تشریح کنیم میبایست آن را در 5 دسته کلی تقسیم بندی کنیم:
- صداقت نویسنده: یکی از دلایلی که از شاخص سایتیشن استفاده میشود، این است که تفاوت یک مقاله معتبر و قابل استناد را با یک تحقیق غیر معتبر و غیر قابل استناد مشخص کند. معمولا به نویسندگان توصیه میشود در حوزه تحقیقاتی که در آن مشغول به کار هستند با مقالات پر استناد و به اصطلاح رفرنس آشنایی داشته‌باشند و با استفاده از این مقالات اعتبار علمی کار خودشان را بالا ببرند. این مقالات میتوانند مهر تاییدی بر یافته‌های شخص نویسنده زده و تاییدی بر صداقت وی در پژوهش باشند. از طرف دیگر استفاده از اینگونه مقالات در متن یک پژوهش نشان دهنده عدم وجود پلاجریسم یا سرقت ادبی است که به شکلی کاملا ناملموس در ذهن خواننده ایجاد میشود.
- ایجاد ارتباط بین منابع مرتبط: یکی دیگر از اهداف سایتیشن یا استناد (Citation) این است که نویسندگان با علائق تحقیقاتی و پژوهشی یکسان را به یکدیگر متصل کرده و همچنین یک شبکه جامع از تحقیقات با عنوان‌های مشابه را به وجود بیاورد. برای مثال اگر موضوع توسعه پایدار (Sustainability) که یکی از عناوین جذاب در سالهای اخیر است را در پایگاه علمی Google Scholar سرچ کنید مشاهده خواهید کرد که یکی از پر استنادترین و پرکاربردترین تحقیقات در این حوزه توسط دو دانشمند به نامهای کیتز و کلارک (Kates and Clark) در سال 2001 بر روی موضوعی با عنوان "علم توسعه پایدار" انجام گرفته است که در آن بیش از 3200 سایتیشن وجود دارد که توانسته است یک شبکه بسیار گسترده و جامع از تحقیقات و نویسندگان علاقه‌مند به این حوزه را گرد هم بیاورید.
- فراهم آوردن منابع برای مخاطب: یکی دیگر از اهداف سایتیشن این است که بتواند بسیاری از منابع پرکاربرد و مهم را برای بررسی‌های بیشتر در اختیار خوانندگان قرار دهد. شاید برای شما هم اتفاق افتاده باشد که بعد از مطالعه یک مقاله جذاب در یک حوزه علمی به سرفصل اصلی آن علاقه مند شده و قصد دارید پژوهش‌های بیشتری را با عناوین مرتبط به آن مورد بررسی و ارزیابی قرار دهید. یکی از فواید و اهداف اصلی سایتیشن و استناد این است که بتواند منابع معتبر بیشتری را به خواننده معرفی کند تا در صورت علاقه مندی وی به مطالعه بیشتر در این حوزه، به‌راحتی به رفرنس‌های معتبر دسترسی داشته باشد.
- تاثیر مثبت در ادراک مخاطب: یکی دیگر از عواملی که هر نویسنده در زمان نگارش به دنبال آن است، ایجاد تاثیر مثبت در خواننده است. هر نویسنده و پژوهشگری با این هدف دست به نگارش یک مقاله علمی یا یک پژوهش میزند که در نهایت کار وی مورد توجه و استقبال همگان قرار گرفته و تاثیرگذار باشد. چنانچه شخص با استفاده از رفرنس‌های معتبر بتواند اعتبار کار پژوهشی خود را بالا ببرد و این تاثیر مثبت را به شکل غیر مستقیم در مخاطب ایجاد کند در نهایت کار ممکن است کار پژوهشی او نیز سایتیشن بالایی دریافت کند.
- ایجاد تمایز بین پژوهش‌ها: و در نهایت مهمترین و اصلی‌ترین هدف از سایتیشن این است که بتوان بین مقالات مختلف تمایز ایجاد کرده و پژوهش‌های علمی و کاربردی را از پژوهش‌های ساده و غیر کاربردی تفکیک کنیم. این موضوع علاوه بر برجسته کردن نام نویسنده یک تحقیق، تاثیر بسیار زیادی در اعتبار ژورنال چاپ کننده مقاله نیز خواهد داشت.
مقالات مختلف به طبع عنوان مورد نظرشان ممکن است از طیف وسیعی از محتوا در کتاب، سایت، روزنامه یا حتی مصاحبه به عنوان منبع استفاده کنند. به طور کلی 5 دسته از منابع وجود دارد که نویسندگان میتوانند از آنها به عنوان منبع رفرنس در کارهای پژوهشی خودشان استفاده کنند.
برای فراهم آوردن اطلاعات سایتیشن هر یک از این منابع فرآیند نگارشی استاندارد و اختصاصی وجود دارد که در ادامه در مورد هر یک از آنها بیشتر صحبت خواهیم کرد. اما توجه داشته باشید که در زمان رفرنس دهی چند فاکتور مهم و اصلی وجود دارد که در تمامی منابع یکسان است:
تاریخ چاپ ، نام نویسنده، عنوان پژوهش استفاده شده و محل دسترسی به این پژوهش که در صورت ناقص بودن هر یک از این اطلاعات نهایتا فرآیند سایتیشن دچار مشکل خواهد شد. البته با توجه به روش های مختلف رفرنس دهی که پیشتر در مورد آن صحبت کردیم ممکن است ترتیب قرار گیری فاکتورها کمی متفاوت باشد.
در زمان سایتیشن ترتیب ارائه محتوا در منابع مختلف متفاوت است که به شرح زیر می‌باشد:
- کتاب: نام نویسنده، تاریخ چاپ، عنوان کتاب، انتشارات و صفحات مورد نظر (چنانچه از نسخه الکترونیکی یک کتاب استفاده می‌کنید میتوانید لینک یا ISSN آن را ذکر کنید.)
- ژورنال: نام نویسنده، سال چاپ، عنوان مقاله، ژورنالی که مقاله در آن به چاپ رسیده و شماره صفحات (برای دسترسی سریعتر مخاطب میتوانید لینک و یا آدرس DOI را ارائه کنید.)
- روزنامه: نویسنده، عنوان مقاله، نام روزنامه‌ای که مقاله در آن به چاپ رسیده است، صفحات مورد نظر و تاریخ چاپ.
- وبسایت: نویسنده، زمان انتشار، عنوان مقاله و آدرس اینترنتی یا URL مطلب ارائه شود.
- مصاحبه: نام مصاحبه شونده، زمان انجام مصاحبه و نوع مصاحبه (برای مثال مصاحبه شخصی یا کنفرانسی)
در کنار اطلاعاتی مانند نام نویسنده، نام انتشارات، سال چاپ و غیره در زمان سایتیشن که با توجه به فرمت رفرنس دهی میتواند ترتیب متفاوتی داشته باشد، معمولا روش‌های دیگری نیز برای استناد در منابع مختلف وجود دارد. برای مثال در رفرنس‌دهی کتاب‌ها علاوه بر اطلاعات نویسنده و منبع میتوان از (ISBN (International Standard Book Number نیز استفاده کرد.
ISBN یک شماره منحصر به فرد 10 تا 13 رقمی است که توسط موسسه ISBN به تمامی کتابهای به چاپ رسیده به صورت الکترونیکی و نسخه هاردکپی اختصاص داده میشود. این شماره منحصر به فرد برای کتابهای چاپ شده قبل از سال 2007 یک شماره یکتا ده رقمی است و برای کتابهای به چاپ رسیده بعد از سال 2007 عدد مربوط به آن 13 رقمی خواهد بود.
كاربردهای سایتیشن
استفاده از سایتیشن علاوه بر ایجاد تمایز بین مقالات با کیفیت و ضعیف، قابلیت‌ها و کاربردهای بسیار دیگری دارد. از جمله:
- سایتیشن این امکان را برای مخاطبان فراهم میکند تا به راحتی به منابع مورد نظرشان دسترسی داشته باشند.
- سایتیشن با فراهم آوردن شبکه وسیعی از دسترسی‌ها میتواند ارجاعات قدیمی و نامشخص را اصلاح و تصحیح کند.
- استناد به مقالات فرآیند جستجو و یافتن مقالات در یک حوزه علمی مشخص را برای مخاطبان تسهیل میکند.
- در حال حاضر سایتیشن به یکی از بهترین معیارهای اندازه‌گیری و ارزیابی کیفیت مقالات علمی تبدیل شده است.
- بسیاری از پایگاه‌های علمی برای دسته بندی و رتبه بندی ژورنالها از کیفیت مقالات منتشر شده در این مجلات استفاده میکنند و یکی از شاخص‌های ارزیابی، شاخص استناد مقالات (Citation Index) است.
- شاخص سایتیشن یکی از بهترین ابزارها برای شناسایی و استخراج مقالات و ژورنالهای برتر در یک حوزه علمی و تخصصی ویژه است.
- استناد یکی از ابزارهای کاربردی برای مشخص کردن H-Index و سابقه ارجاعات به مقاله برتر را فراهم میکند.
- به دست آرودن اعتبار علمی و مطرح شدن شخص نویسنده در یک حوزه تخصصی که در نهایت منجر به شهرت ژورنال مورد نظر نیز خواهد شد.
روش های افزایش سایتیشن
حال که از مزایا و کاربردهای بسیار گسترده سایتیشن صحبت کردیم نوبت به آن رسیده است که شما را با چگونگی افزایش استناد به مقالات آشنا کنیم. از جمله راهکارهای افزایش سایتیشن (Citation) میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
یکی از فاکتورهایی که موجب افزایش سایتیشن مقاله شما میشود استفاده از منابع مرتبط یا Relevant Reference است. سعی کنید در رفرنس‌دهی متنی و پایانی از منابع مرتبط با موضوع و محتوای مقاله استفاده کنید.
بسیاری از محققان برای یافتن مقالات از واژگان کلیدی و موتورهای جستجو مانند Google Scholar استفاده میکنند. سعی کنید از کلمات کلیدی مرتبط با عنوان تحقیق در متن مقاله به کررات استفاده کنید تا بر اساس ویژگی‌های SEO مقاله شما جزء اولین گزینه‌های نمایشی باشد.
یکی دیگر از موضوعاتی که به SEO مقاله شما کمک میکند استفاده از کلمات کلیدی در بخش چکیده و عنوان تحقیق است. چرا که این دو مورد عمدتا بر روی صفحه اصلی سایت قرار گرفته و از طرف موتورهای جستجو به عنوان Heading and Meta Description شناخته می‌شوند. سعی کنید به دفعات از کلمات کلیدی مقاله در این دو بخش استفاده کنید.
نام و آدرس ایمیل یکسانی در بخش افیلیشن (Affliation) در تمامی مقالات داشته باشید. این موضوع موجب میشود که مخاطبان با جستجوی نام شما به‌راحتی به تمامی مقالاتتان دسترسی داشته و امکان سایتیشن آنها بالا برود.
در ایمیل‌هایی که برای اساتید یا دانشجویان ارسال می‌کنید میتوانید کد DOI یا ORCID را در بخش انتهایی ضمیمه کنید تا امکان بازدید و احتمال سایتیشن بالا برود.
اطمینان حاصل کنید که اطلاعات شما در مقاله درست است و همچنین بررسی دقیق اطلاعات مقاله در پایگاه‌های جستجو الزامی است.
متن مقاله را برای همگان در دسترس قرار دهید، بدین منظور و اگر مقاله شما در نشریات open-access چاپ نشده است، پیش نویس مقاله خود را که Accept شده است, در صورت داشتن مجوزهای کپی رایت ناشر، در معرض دید همگان قرار دهید.
داده‌ها و یافته‌های خود را به سایت‌های پر بازدید و مربوط به کار مقاله، به اشتراک بگذارید.
کار خود را در کنفرانس‌ها ارائه کنید.
از رسانه‌های اجتماعی استفاده کنید. پیوند به مقالات خود را در رسانه‌های اجتماعی (فیسبوک، توییترAcademia.edu ، ResearchGate، Mendeley) و صفحه پروفایل دانشگاهی خود را ارائه دهید.
کپی‌هایی از مقاله خود را به محققانی که ممکن است علاقه مند باشند، ایمیل کنید و یا یک وبلاگ یا یک وب سایت اختصاصی مربوط به پژوهش خود ایجاد کنید.
سابمیت - پذیرش و چاپ - پذیرش تحصیلی(Apply)
