مطالب اسناد بالادستی ایران

نگارش پروپوزال دانشگاه های هند و مالزی

  • اولین گام در نوشتن یک پروپوزال خوب این است که به خاطر داشته باشید که نوعی قرارداد بین خودتان و یک موسسه یا یک دانشگاه را نگارش می کنید. منظور از قرارداد این است که شما باید با جلب نظر مخاطب بتوانید توافق وی را برای انجام پژوهش جلب کنید واین به منزله یک قرارداد بین شما و موسسه مورد نظر است.
    زمانی که هیئت علمی دانشگاه و یا شخص سرمایه گذار در یک شرکت پس از انجام بررسی های اولیه در نهایت پروپوزالشما را رد می کنند یعنی عنوان و محتوای آن مورد تاییدشان نبوده و این قرارداد بین شما و موسسه مورد نظر نهایی نشده است.
    شما با نگارش یک پروپوزال باید نشان بدهید که یک موضوع یا مسئله بسیار اساسی را شناسایی کرده اید، راه حل کاربردی برای آن دارید و قصد دارید از ابزار و روش مناسبی برای حل آن استفاده کنید. این تعریف شاید ساده ترین تعریف از یک پروپوزال خوب باشد. در ادامه چند نکته کلیدی در ارتباط با پروپوزال نویسی بیان میکنیم و امیدواریم که با رعایت این نکات یک پروپوزال با کیفیت و خوبارائه نمایید.
    1. به دنبال نیازهای اساسی جامعه باشید: برای اینکه بتوانید موضوع مناسبی برای پروپوزال تان انتخاب کنید، سعی کنید مشکلات و نواقص سیستمی و عملکردی در جامعه را شناسایی کرده و سعی کنید با ارائه راه حل های کاربردی آنها را برطرف کنید.
    موضوعات پروپوزالی
    که تکراری هستند و بارها توسط پژوهشگران و دانشجویان مورد بررسی قرار گرفته اند در نهایت در قفسه کتابخانه دانشگاه جای گرفته و کاربردی نخواهند داشت.
    2. محدودیت ها و موانع تحقیقرا بشناسید: سعی کنید به درستی همه جوانب تحقیق را  مورد بررسی قرار دهید و پیشبینی کنید که انجام و پیاده سازی این پروژه تا چه اندازه قابل انجام است.
    برای مثال اگر شما تحقیق در مورد مدیران ارشد سازمانهای دولتی انجام می دهید ممکن است در زمان جمع آوری داده با مشکل مواجه شوید. چرا که ملاقات با مدیران ارشد سازمانی و جمع آوری اطلاعات آنها معمولا کار دشوار و زمانبری است.
    3. واضح و شفاف بودن تحقیق: با توجه به اینکه ممکن است مخاطب شما اطلاعات لازم و کافی در مورد موضوع تحقیق شما نداشته باشد بنابراین سعی کنید تا جای ممکن مفاهیم را به صورت کاملا واضح و قابل فهم ارائه نمایید.
    به طور کلی از جملات دوپهلو، نامفهوم و مبهم استفاده نکنید چرا که باعث سردرگمی مخاطب شده و شانس ریجکت کارتان را بالا می برد. 
    4. منابع معتبر استفاده کنید: سعی کنید برای تمامی مفاهیم و ادعاهایی که در متن ذکر میکنید منبع معتبر داشته باشید. برای مثال اگر نتیجه تحقیق را ذکر می کنید که نشان می دهد راه حل X کاربردی است، سعی کنید با ذکر منبع آن را بیان نمایید.
    تفاوت پروپوزال و پیش پروپوزال - چگونه یک موضوع پایان نامه خوب انتخاب کنیم - معیارهای انتخاب عنوان تحقیق - مفهوم پروپوزال - ویژگی های پروپوزال دانشگاهی

  • نحوه نگارش پروپوزال دانشگاه های هند و مالزی

    پروپوزال يا طرح تحقيق، پيش نويس پژوهشي است كه شما مي بايست براي اخذ مدرك تحصيلي خود انجام دهيد. در پروپوزال، شما به معرفي موضوعي كه براي پايان نامه خود انتخاب كرده ايد، توضيح اهميت آن موضوع، ذكر پژوهش هايیكه در گذشته در اين باره صورت گرفته، و نتايجي كه فكر مي كنيد از تحقيق خواهيد گرفت می پردازيد. هم چنين روش يا روش هايي كه در پژوهش از آن ها بهره خواهيد گرفت را ذكر مي كنيد.

    شكل پروپوزال بنا بر هدفي كه از آن داريد و يا به مقتضاي رشته تحصيلي شما مي تواند قدري متغير باشد. اما شكل بندي بنيادين آن، همواره بايد شامل عنوان بندي ها و بخش هاي زير باشد :

    1- موضوع تحقيق (Project Title)

    ذيل اين عنوان مي بايست عنوان دقيق تحقيق خود را ذكر كنيد.

    2-توضيح موضوع و اهميت آن (Impor tatement of Topic)

    در اين بخش مي بايست جوانب موضوع، چگونگي ارتباط آن با رشته تحصيلي مورد نظر، و اهميت موضوع به لحاظ علمي و كاربردي را توضيح دهيد.

    3-ادبيات تحقيق و پژوهش هاي مرتبط (Review of Literature and Relevant Topics)

    زير اين عنوان، بايد توضيح مختصري درباره پژوهش هايي كه پيش از شما روي اين موضوع و موضوعات نزديك به آن انجام شده بدهيد. در اين بخش در واقع بايد به ذكر پژوهش هايي بپردازيد كه شما قصد داريد يافته هاي آن ها را تكميل كنيد، اشتباهات آن ها را رفع نماييد و يا نتايج آن ها را رد كنيد.

    4-اهداف و فرضيه ها  (Aims and Hypothesizes)

    در اين بخش بايد به ذكر نتايجي بپردازيد كه فكر مي كنيد از تحقيق خواهيد گرفت. توضيح دهيد كه از انجام تحقيق چه هدفي داريد؟ به كدام سمت حركت مي كنيد؟ و فكر مي كنيد به كجا خواهيد رسيد؟

    5-روش ها و ابزار هاي تحقيق  (Methodology)

    در اين قسمت توضيح دهيد كه در انجام پروژه از چه روش هاي علمي سود خواهيد برد و چه ابزارهايي را براي رسيدن به اهداف تحقيق به خدمت خواهيد گرفت.

    6-منابع (References)

    فهرستي از منابعي كه فكر مي كنيد از آن ها استفاده خواهيد كرد و به كار شما مرتبط هستند را الفبايي و منظم كنيد و در اين بخش بياوريد.

     

    *نكات مهم

    1- پروپوزال را با موضوع شروع نكنيد، بلكه عنواني مانند مثال زير را در بالاي صفحه و يا روي جلد بياوريد و بعد متن پروپوزال را بنويسيد :

    A Dissertation Proposal Presented toThe Department of MusicUniversity Putra Malaysia

    By: Maryam Mobini

    2- اين نكات را در مورد انتخاب و نگارش تيتر پروژه رعايت كنيد :

    الف) سعي كنيد موضوع روشن و ساده باشد. از زيبا كردن عنوان تحقيق خودداري كنيد !

    ب) عنوان پروژه را به صورت خلاصه اي فشرده از آن چه در ذهن داريد در نظر بگيريد. سعي كنيد با همان يك جمله عنوان پروژه بتوانيد چارچوب كلي تحقيق و هدف هايتان را به خواننده منتقل كنيد. عنوان كار شما بايد كاملاً مشخص كند كه شما مي خواهيد چه چيز را و در چه شرايطي مطالعه كنيد.

    پ) در جمله بندي عنوان پروژه دقت كنيد تا چيدمان آن طوري باشد كه آن چه اصل موضوع تحقيق شماست از فرع آن قابل تشخيص باشد. به اين دو مثال دقت كنيد:

    1- Red-haired Musicians and Their Preferences for Music Style

    2- Music Style Preferences of Red-haired Musicians

    در اين جا هر دو جمله ظاهراً يك مفهوم را منتقل مي كنند: "سليقه موزيسين هاي مو قرمز در انتخاب سبک موسيقي". اما عملاً تفاوتي بين اين دو وجود دارد و آن هم اين است كه در جمله اول، تعبير خواننده اين است كه توجه بيشتر ما به موزيسين هاي مو قرمز است و ما اول موزيسين هاي مو قرمز را بررسي مي كنيم و بعد به سليقه موسيقيايي آن ها مي پردازيم. اما در جمله دوم بر عكس، اولويت به سبك هاي موسيقي و سليقه موسيقيايي داده شده و موزيسين هاي مو قرمز در درجه دوم قرار دارند.

    ت) سعي كنيد كلمات اضافي را از عنوان پروژه حذف كنيد. دو مثال زير در واقع يكي هستند، اما شماره 2 مقبوليت بيشتري دارد

    1- The Systematic Development which has occurred during last 50 years and has Changed the face of Southeast Asia

    2- Changes and Development in Southeast Asia

    3-در مورد (1) هدف هايي كه از تحقيق داريد  و (2) واژه اي كه براي بيان آن انتخاب كرده ايد (Objectives)حتماً دقت كنيد كه در رابطه كامل با هم باشند و در نگارش پروپوزال سعي كنيد كه اين رابطه را به خوبي نمايش دهید. منظور اين است كه مثلاً اگر هدفي كه مي خواهيد به آن برسيد، نامناسب بودن عروسك هاي باربي براي تربيت دختران هست، انتخاب واژهاي مانند جامعه دختران 15 ساله ساكن منطقه 20 تهران، نامناسب و نامربوط به نظر مي رسد. توجه داشته باشيد كه بهترين واژه ها را براي رسيدن به هدفتان انتخاب كنيد.

    4- در زمينه چگونگي انتخاب روش تحقيق نيز، وضع به همين ترتيب است. سعي كنيد مناسب ترين، عملي ترين، علمي ترين و هم خوان ترين روش را براي پژوهش مورد نظرتان انتخاب كنيد.

    5-پروپوزال را تميز و با بخش بندي مناسب تحويل دهيد. سعي كنيد مرز بين عنوان ها مشخص باشد و مطالب را بر روي یک روي كاغذ A4تايپ كنيد.

    6-بهتر است حجم پروپوزال بين 300 تا حد اكثر 400 كلمه باشد.

    7-از نوشتن موارد اضافه در پروپوزال، مثل عريضه نويسي براي استاد راهنما و غيره، جداً خودداري كنيد. از توضيح اضافه هم پرهيز كنيد.

    8-در مورد نگارش انگليسي، حتماً درباره متن پروپوزال با يك مترجم و يا كسي كه انگليسي ادبي را به خوبي مي داند مشورت كنيد. متن پروپوزال می بایست به لحاظ علمی و ادبی هیچ غلطی نداشته باشد.

    9- پروپوزال را جدي بگيريد! سنجش علمي شما در واقع فقط از طريق پروپوزال ميسر است. پس تمام تلاش و دانش خود را براي تنظيم آن به كار بگيريد.

  • نتایج تحقیق موسسه REOPA درباره پروپوزال های تحقیقاتی:
    38 درصد پروپوزال های نوشته شده رد می شوند، 46 درصد برای بازنگری بازگردانده می شوند و تنها  16 درصد پذیرفته می شوند.
    71 درصد عناوین، مطلوب ارزیابی نشدند و تنها 29 درصد رضایت بخش بوده اند.
    72 درصد مقدمه ها رضایت بخش نبوده اند 49 درصد وضوح و تمرکز نداشته اند.
    تنها 29 درصد موارد اهداف تحقیق را به روشنی بیان نموده اند.
    فقط 16 درصد از آن ها بیان مسئله را به خوبی نوشته اند
    پروپوزال یا طرح تحقیق، پیش نویس پ‍ژوهشی است که شما می بایست برای اخذ مدرک تحصیلی خود انجام دهید. در پروپوزال، شما به معرفی موضوعی که برای پایان نامه خود انتخاب کرده اید، توضیح اهمیت آن موضوع، ذکر پ‍‍ژوهش هایی که در گذشته در این باره صورت گرفته، و نتایجی که فکر می کنید از تحقیق خواهید گرفت می پردازید. همچنین روش یا روش هایی که در پژوهش از آن ها بهره خواهید گرفت را ذکر می‌کنید.
    شکل پروپوزال بنا بر هدفی که از آن دارید و یا به مقتضای رشته تحصیلی شما می‌تواند قدری متغیر باشد. اما شکل بندی بنیادین آن، همواره باید شامل عنوان بندی های مشابه و بخش های زیر باشد:
    ۱- موضوع تحقیق ( Project Title )
    ذیل این عنوان می‌بایست عنوان دقیق تحقیق خود را ذکر کنید. برای مثال:
    Project Title: Women Role in Southeast Thailand
    ۲- توضیح موضوع و اهمیت آن (Importance and Statement of Topic)
    در این بخش می‌بایست جوانب موضوع، چگونگی ارتباط آن با رشته تحصیلی مورد نظر، و اهمیت موضوع به لحاظ علمی و کاربردی را توضیح دهید. روشن کنید چرا این موضوع باید برای استاد راهنمای بالقوه ی شما جذاب باشد؟ چه مشکل یا مساله ی جدیدی را می‌خواهید مطرح کنید؟ و چرا حل آن مهم است؟
    ۳- ادبیات تحقیق و پژوهش های مرتبط (Review of Literature and Relevant Topics)
    زیر این عنوان، باید توضیح مختصر اما جامعی همراه با رفرنس دهی صحیح آکادمیک (استاندارد هاروارد) درباره پژوهش هایی که پیش از شما روی این موضوع و موضوعات نزدیک به آن انجام شده بدهید. در این بخش در واقع باید به ذکر پژوهش هایی بپردازید که شما قصد دارید یافته های آن‌ها را تکمیل کنید، اشتباهات آن‌ها را رفع نمایید و یا نتایج آن ها را رد کنید. این قسمت باید به استاد راهنمای بالقوه ی شما اثبات کند که شما مطالعه و احاطه ی کافی به مطلبی که موضوع پژوهش است را دارید. بیشترین استفاده از منابع تحقیق (که در قسمت آخر می آیند)، چه کتاب باشند چه مقاله، نشریه، ویدئو یا هر مورد دیگر، در این قسمت انجام می‌شود.
    ۴- اهداف و فرضیه ها (Aims and Hypothesizes)
    در این بخش باید به ذکر نتایجی بپردازید که فکر می‌کنید از تحقیق خواهید گرفت. توضیح دهید که از انجام تحقیق چه هدفی دارید؟ به کدام سمت حرکت می‌کنید؟ و فکر می‌کنید به کجا خواهید رسید؟ چه گزاره هایی را ممکن است رد یا اثبات کنید؟ باز هم توضیح دهید پژوهش شما دقیقاً چه کارآیی (هایی) خواهد داشت.
    ۵- روش ها و ابزار های تحقیق (Methodology)
    در این قسمت توضیح دهید که در انجام پروژه از چه روش های علمی سود خواهید برد و چه ابزارهایی را برای رسیدن به اهداف تحقیق به خدمت خواهید گرفت. این ها می بایست روش های استاندارد تحقیق باشند که در مورد خاص تحقیق شما کاربرد دارند.
    ۶- منابع (References)
    فهرستی از منابعی که در نوشتن پروپوزال از آن‌ها استفاده کرده اید، پایه ی مطالعات قبلی شما هستند یا اینکه فکر می کنید از آن ها استفاده خواهید کرد را الفبایی و منظم کنید و در این بخش بیاورید. رفرنس دهی می بایست با استاندارد هاروارد منطبق باشد.
    نکات مهم
    ۱- پروپوزال را با موضوع شروع نکنید، بلکه عنوانی مانند مثال زیر را در روی جلد بیاورید و بعد متن پروپوزال را بنویسید:
    A PhD / Master Dissertation Proposal Presented to
    The Department of Gerontology
    Faculty of Gerontology
    University Putra Malaysia
    Presented By : Maryam Mobini
    ۲- این نکات را در مورد انتخاب و نگارش تیتر پروژه رعایت کنید:
    الف) سعی کنید موضوع روشن و ساده باشد. از خوشگل کردن عنوان تحقیق خودداری کنید!
    ب) عنوان پروژه را به صورت خلاصه ای فشرده از آن چه در ذهن دارید در نظر بگیرید. سعی کنید با همان یک جمله عنوان پروژه بتوانید چارچوب کلی تحقیق و هدف هایتان را به خواننده منتقل کنید. عنوان کار شما باید کاملاً مشخص کند که شما می خواهید چه چیز را و در چه شرایطی مطالعه کنید.
    پ) در جمله بندی عنوان پروژه دقت کنید تا چیدمان آن طوری باشد که آنچه اصل موضوع تحقیق شماست از فرع آن قابل تشخیص باشد. به این دو مثال دقت کنید:
    Red-haired Musicians and Their Preferences for Music Style
    Music Style Preferences of Red-haired Musicians
    در این جا هر دو جمله ظاهراً یک مفهوم را منتقل می‌کنند: ”سلیقه موزیسین های مو قرمز در انتخاب سبک موسیقی” . اما عملاً تفاوتی بین این دو وجود دارد و آن هم این است که در جمله اول، تعبیر خواننده این است که توجه بیشتر ما به موزیسین های مو قرمز است و ما اول موزیسین های مو قرمز را بررسی می کنیم و بعد به سلیقه موسیقیایی آن‌ها می‌پردازیم. اما در جمله دوم برعکس، اولویت به سبک های موسیقی و سلیقه موسیقیایی داده شده و موزیسین های مو قرمز در درجه دوم قرار دارند.
    ت ) سعی کنید کلمات اضافی را از عنوان پروژه حذف کنید. دو مثال زیر در واقع یکی هستند، اما شماره ۲ مقبولیت بیشتری دارد:
    The Systematic Development which has occurred during the last fifty years and has Changed the face of Southeast Asia
    Changes and Development in Southeast Asia
    ث) در هنگام انتخاب موضوع توجه کنید که موضوع تحقیق شما باید برای کسی که پروپوزال را بررسی می کند جذاب باشد و استفاده از بودجه ی دولتی جهت انجام آن پروژه معقول به نظر برسد. به عنوان مثال اگر موضوع تحقیق شما در مورد ایران باشد، برای دولت مالزی سرمایه گذاری روی شما به عنوان دانشجو هیچ گونه توجیهی ندارد. پس سعی کنید موضوعی انتخاب کنید که در مورد مسائل کلی یا در زمینه ی مسائل مربوط به کشور مالزی باشد.
    ۳- در مورد
    (۱)هدف هایی که از تحقیق دارید
    (۲) دقت داشته باشید که ابژه ای (موضوع و دست مایه ای) که برای مطالعه انتخاب کرده اید (Objectives) ارتباط کامل داشته باشند و در نگارش پروپوزال سعی کنید که این رابطه را به خوبی نمایش دهید.
    ۴- در زمینه چگونگی انتخاب روش تحقیق نیز، وضع به همین ترتیب است. سعی کنید مناسب ترین، عملی ترین، علمی ترین و همخوان ترین روش را برای پژوهش مورد نظرتان انتخاب کنید.
    ۵- پروپوزال را تمیز و با بخش بندی مناسب تحویل دهید. سعی کنید مرز بین عنوان ها مشخص باشد و مطالب را بر روی یک روی کاغذ A4 تایپ کنید.
    ۶- حجم پروپوزال می‌بایست برای دوره های کارشناسی ارشد حداقل ۵ صفحه و برای دکتری حداقل ۸ صفحه باشد. در این میان حداقل یک صفحه به ادبیات تحقیق و حداقل یک صفحه به منابع تحقیق اختصاص دهید. سعی کنید از منابع جدید و به روز (حداقل از سال ۲۰۰۰ به بعد) استفاده نمایید و همه ی منابع پروژه فارسی زبان نباشند. همچنین توجه بفرمایید فونت استاندارد برای متن پروپوزالTimes and New Romans با سایز ۱۲است.
    ۷- از نوشتن موارد اضافه در پروپوزال، مثل عریضه نویسی برای استاد راهنما و غیره، جداً خودداری کنید. از توضیح اضافه هم پرهیز کنید.
    ۸- در مورد نگارش انگلیسی، حتماً درباره متن پروپوزال با یک مترجم و یا کسی که انگلیسی ادبی را به خوبی می‌داند مشورت کنید. متن پروپوزال می‌بایست به لحاظ علمی و ادبی هیچ غلطی نداشته باشد.
    ۹- پروپوزال را جدی بگیرید! سنجش علمی شما در واقع فقط از طریق پروپوزال میسر است. پس تمام تلاش و دانش خود را برای تنظیم آن به کار بگیرید.
    شیوه نگارش طرح نامه پژوهشی (پروپوزال)
    بسیاری از دانشجویان و پژوهشگران تازه کار، درک درستی از معنای کارکرد و اهمیت پروپوزال پژوهشی ندارند. کیفیت پژوهش، نسبت مستقیمی با کیفیت پروپوزال دارد. پروپوزال بد حتی اگر به تصویب هم برسد، پروژه را خراب می‌کند. پروپوزال خوب، برعکس نه تنها موفقیت پروژه را نوید می‌دهد، بلکه کمیته پروژه را نیز در به رسمیت شناختن شما به عنوان پژوهشگری توانا تحت تأثیر قرار می‌دهد. هدف از پروپوزال پژوهشی آن است که دیگران باور کنند که شما قصد انجام پروژه پژوهشی ارزشمندی را در سر دارید و شایسته انجام آن هستید و برنامه کاری مناسبی برای تکمیل آن دارید. اصولاً هر پروپوزال پژوهشی باید همه عناصر کلیدی مندرج در فرآیند پژوهشی را داشته باشد و اطلاعاتی کافی را به خواننده بدهد تا بتواند به ارزیابی پژوهش پیشنهادی بپردازد.
    همه پروپوزال های پژوهشی، صرف نظر از حوزه پژوهش و روشی که برای انجام آن بر می‌گزینند، باید به سه پرسش زیر پاسخ دهند:
    ۱- آنچه که می‌خواهید انجام دهید، چیست؟
    ۲- چرا می‌خواهید آن را انجام دهید؟
    ۳- چگونه آن را انجام خواهید داد؟
    پروپوزال باید حاوی اطلاعاتی باشد که خوانندگانش متقاعد شوند که شما ایده پژوهشی مهمی در سر دارید، دریافت درستی از ادبیات موضوع و مباحث مهم مربوط به آن دارید و در نهایت آن که روش شما روشی معتبر است.
    کیفیت پروپوزال پژوهشی شما نه تنها به کیفیت پروژه پیشنهادی، بلکه به چگونگی نگارش پروپوزال شما بستگی دارد. این خطر وجود دارد که یک پروژه پژوهشی خوب به دلیل آنکه پروپوزال آن نگارش خوبی ندارد، رد شود. از این رو، به صلاح است که نگارش شما منسجم، روشن و برانگیزاننده باشد. هدف از این موضوع، تمرکز شیوه نگارشی پروپوزال است و نه نحوه بسط ایده های پژوهشی.
    عنوان
    عنوان پژوهشی باید مختصر و توصیفگر باشد. برای مثال می توان عبارت “پژوهشی درباره …” را به کار نبرد. عنوان ها اغلب بر حسب کارکرد پژوهش بیان می‌شوند، زیرا چنین عنوان هایی به روشنی نشان دهنده متغیرهای مستقل و وابسته هستند. با وجود این، در صورت امکان، عنوانی روشنگر و جذاب انتخاب کنید. یک عنوان خوب نه تنها توجه خواننده را جلب می کند، بلکه باعث می‌شود او جهت گیری مثبتی به پروپوزال پیدا کند.
    چکیده
    چکیده خلاصه کوتاهی از کل پروپوزال است که نباید بیش از حدود ۳۰۰ کلمه باشد. چکیده باید شامل بیان مسئله، ضرورت پژوهش، فرضیه (در صورت وجود)، روش و یافته های اصلی پژوهش باشد. توصیف روش می‌تواند شامل طراحی، روال کار، نمونه گیری و ابزار مورد استفاده باشد.
    مقدمه
    هدف اصلی از نگارش مقدمه، ایجاد پیشینه یا بستر لازم برای مسئله پژوهشی شماست. چگونگی صورت بندی مسئله پژوهش، شاید بزرگ ترین مشکل نگارش پروپوزال باشد. اگر مسئله پژوهش در بستر ادبیاتی عام و پریشان شکل گرفته باشد، در آن صورت بی مایه و غیرجالب می‌نماید، اما اگر همان مسئله در بستر حوزه پژوهشی بسیار دقیق و روزآمدی جای گرفته باشد، آنگاه اهمیتش آشکار خواهد شد.
    متاسفانه قانون خاصی برای چگونگی نگارش پاراگراف آغازین که هم جالب و هم روشنگر باشد، وجود ندارد. این امر تا حدود زیادی به خلاقیت شما و عمق درکی که از جوانب مسئله دارید بستگی دارد، و اینکه تا چه حدی می‌توانید به نحوی روشن، به مسئله پژوهش بیندیشید.
    با وجود این، بکوشید نخست مسئله پژوهش خود را یا بر بستری از حوزه های داغ و امروزی جای دهید یا بر حوزه های قدیمی تر که هنوز زنده و مورد توجه هستند بنا کنید.
    دوم آن که لازم است پیشینه تاریخی مختصر اما درخوری ارائه دهید. سوم آن که، بستری امروزین فراهم آورید چنان که در چنین بستری، مسئله پژوهش پیشنهادی شما جایگاهی محوری پیدا کند و در نهایت باید بازیگران کلیدی را شناسایی کنید و به مربوط ترین و نمایاننده ترین موارد و مطالب منتشر شده اشاره کنید. خلاصه آن که بکوشید مسئله پژوهش‌تان را تا حد امکان برجسته سازید و در عین حال اهمیتش را توضیح دهید.
    مقدمه معمولاً با عبارتی کلی درباره حوزه مسئله پژوهش و تمرکز بر مسئله ای خاص آغاز می‌شود. به دنبال آن نیز توجیه یا دلیل منطقی پرداختن به چنین مطالعه ای می‌آید. مقدمه معمولاً موارد زیر را در بر می‌گیرد:
    ۱- بیان مسئله پژوهش، که اغلب با عنوان هدف از پژوهش نیز نام برده می‌شود.
    ۲- فراهم آوردن بستر و آرایش صحنه برای مسئله پژوهشتان، به نحوی که ضرورت و اهمیت آن را نشان دهد.
    ۳- ارائه دلیل منطقی مطالعه پیشنهادی و نشان دادن چرایی ارزشمندی انجام آن.
    ۴- شرح مختصر مباحث عمده و مسائل فرعی که پژوهشی به آن‌ها می‌پردازد.
    ۵- شناسایی متغیرهای مستقل و وابسته آزمایش یا مشخص کردن پدیده ای که می خواهید مطالعه کنید.
    ۶- بیان فرضیه یا نظریه (اگر وجود دارد). در پژوهش های اکتشافی یا پدیدار شناختی، نیازی به داشتن فرضیه نیست (لطفاً فرضیه را با گمانه های آماری بی اهمیت اشتباه نگیرید).
    ۷- تعیین حدود یا مرزهای پژوهش پیشنهادی برای رسیدن به تمرکزی روشن.
    ۸- ارائه تعاریفی از مفاهیم کلیدی (این مورد اختیاری است).
    مرور ادبیات پژوهش
    گاهی مرور ادبیات پژوهش در بخش مقدمه جای می‌گیرد. با وجود این، بیشتر تصمیم گیران و تصویب کنندگان پروپوزال ها ترجیح می‌دهند بخش جداگانه ای به این امر اختصاص یابد که در آن، مروری کلی بر ادبیات پژوهش انجام شده باشد. مرور ادبیات پژوهش کارکردهای مهمی دارد از جمله:
    ۱- این اطمینان را فراهم می‌آورد که شما آن چه را که پیش از این گفته شده است، تکرار نخواهید کرد.
    ۲- به کسانی که شالوده پژوهش شما را بنیان نهاده اند، اعتبار می‌بخشید.
    ۳- دانش شما را پیرامون مسئله پژوهشی، نشان می‌دهد.
    ۴- درک شما را از مباحث پژوهشی و نظری مربوط به مسئله پژوهش نشان می‌دهد.
    ۵- توانایی شما را در ارزیابی انتقادی اطلاعات ادبیات مربوط به موضوع، آشکار می‌کند.
    ۶- توانایی شما را در ترکیب و سنتز ادبیات موجود نشان می‌دهد.
    ۷- دریافت های نظری جدید به دست می دهد یا الگوی جدید ارائه می کند که همان چهارچوب مفهومی پژوهش‌تان است.
    ۸- خواننده پروپوزال را متقاعد می‌کند که پژوهش، پیشنهادی در غنی سازی ادبیات موضوع مشارکتی مهم و بنیادی خواهد داشت (یعنی مشکل نظری مهمی را حل یا شکاف بزرگی را در ادبیات مورد نظر پر می‌کند).
    بیشتر پژوهشگران تازه کار در مرور ادبیات تحقیق، دچار این مشکلات هستند:
    ۱- فقدان سامان و ساختار
    ۲- فقدان تمرکز، وحدت و انسجام
    ۳- تکراری بودن
    ۴- کوتاهی در ذکر مقالات و آثار پر نفوذ
    ۵- ناتوانی در همراهی با پیشرفت های جدید
    ۶- ناتوانی در ارزیابی انتقادی مقالات و آثار ذکر شده
    ۷- ذکر منابع نامربوط و نامعتبر
    ۸- وابستگی بیش از حد به منابع دست دوم
    در صورت وجود هر یک از نقایص بالا در پروپوزال، بعدها با مشکل مواجه خواهید شد.
    راه های گوناگون برای تنظیم ادبیات پژوهش وجود دارد. برای آن که مرور ادبیات پژوهش‌تان نظم و انسجام یابد، از تیترهای فرعی استفاده کنید. برای مثال، پس از اشاره به اهمیت حوزه پژوهشی‌تان و وضیعت کنونی پیشرفت های این حوزه، می‌توانید زیر بخش های متعددی را به مباحث مرتبط اختصاص دهید. از جمله: الگوهای نظری، ابزار اندازه گیری، تفاوت های فرهنگی و جنسیتی و غیره.
    به خاطر داشتن این نکته سودمند است که شما می‌خواهید داستانی برای مخاطبانی نقل کنید. بکوشید این داستان را به گونه ای برانگیزاننده و درگیرکننده نقل کنید، حوصله آنان را سر نبرید، زیرا ممکن است منجر به رد پروپوزال احتمالاً ارزشمند شما شود. (فراموش نکنید که ارزیابان پروپزال ما نیز به هر حال انسان هستند).
    روش
    بخش روش بسیار مهم است زیرا نشان می‌دهد که شما چگونه به مسائل پژوهش می‌پردازید. این بخش نشان دهنده برنامه کاری شماست و فعالیت های ضروری برای کامل شدن پروژه را شرح می دهد.
    اصل راهنمای نگارش بخش روش این است که باید در بردارنده اطلاعات کافی باشد تا خواننده بتواند تعیین کند که آیا روش شما معتبر است یا نه. حتی برخی می گویند که پروپوزال خوب باید واجد چنان جزئیاتی باشد که پژوهشگر صلاحیت دار دیگری نیز بتواند آن پروژه را به انجام برساند.
    لازم است نشان دهید که از روش های جایگزین نیز شناختی کافی دارید، و بر اساس این شناخت به گونه ای از روش خود دفاع کنید که گویی مناسب ترین و معتبرترین راه پرداختن به مسئله پژوهشی است.
    لطفاً توجه داشته باشید که ممکن است روش پژوهش کیفی بهترین پاسخ را به مسئله پژوهشی‌تان بدهد. اما از آن جا که جریان غالب پژوهشگری هنوز هم علیه پژوهش های کیفی به ویژه انواع پدیدار شناختی آن دچار پیش داوری است، لازم است که روش کیفی‌تان را به خوبی توجیه کنید. علاوه بر این چون تحلیل کیفی ملاک ها و رسوم چندان تثبیت شده و پذیرفته شده ای ندارد، بخش روش پروپوزال شما باید بسیار پرداخته تر و پخته تر از آن چه که در سنت پژوهش های کمی است، باشد.
    مهم تر آن که، فرآیند گردآوری داده ها در پژوهش های کیفی در مقایسه با پژوهش های کمی تأثیر بسیار بیشتری بر نتایج پژوهش می‌گذارد. به همین دلیل توصیف چگونگی جمع آوری و تحلیل داده ها، توجه و دقت بسیاری می‌طلبد (شیوه نگارش بخش روش برای پژوهش های کیفی، موضوعی است در خور فرصتی دیگر).
    اما بخش روش در پژوهش های کمی عموماً باید دارای بخش های زیر باشد:
    ۱- طراحی- آیا روش شما مطالعه ای پرسشنامه ای است یا تجربه ای آزمایشگاهی؟ کدام گزینه را برمی‌گزینید؟
    ۲- سوژه ها یا نمونه ها– چه کسانی در بررسی شما مشارکت می‌کنند؟ از چه نوع نمونه گیری استفاده می‌کنید؟
    ۳- ابزار– چه نوع ابزار اندازه گیری یا پرسشنامه را به کار می‌برید؟ آیا آ ن ها را انتخاب می‌کنید؟ آیا آن ها معتبر و قابل اعتماد هستند؟
    ۴- روال بررسی– چه برنامه ای برای انجام بررسی‌تان دارید؟ چه فعالیت هایی خواهید کرد؟ چقدر طول خواهد کشید؟
    نتایج
    روشن است که در مرحله پروپوزال، نتیجه ای نمی توانید داشته باشید. اما لازم است که تصویری از نوع داده هایی که می‌خواهید گرد آورید، و شیوه های آمارگیری که به کار خواهید برد داشته باشید تا بتوانید به مسئله پژوهش پاسخ دهید یا فرضیه تان را به محک آزمایش درآورید.
    برآورد زمان و هزینه
    ملاک ها و معیارهای چندان دقیقی برای تعیین زمان و هزینه مورد نیاز پژوهش در پروپوزال وجود ندارد. اما یک اصل مهم در این زمینه وجود دارد و آن این است که زمان و هزینه پیشنهادی تا حد امکان باید با ذکر جزئیات و زیربخش های متناسب با کل پژوهش ذکر شود. به عنوان مثال می‌توان کل پژوهش را به سه یا چهار مرحله تقسیم کرد، بدین گونه: مرحله اول: تعیین جامعه آماری و نمونه ها، مرحله دوم : تنظیم پرسشنامه (یا آماده سازی لوازم آزمایش)،
    مرحله سوم : پیمایش، مرحله چهارم: تحلیل داده ها و نتیجه گیری. به نسبت حجم جامعه آماری و تعداد همکاران طرح می‌توان زمانی را به هر یک از این مراحل اختصاص داد و آن را در جدولی که امکان مقایسه آسان مراحل در آن وجود دارد تنظیم کرد. برای ارائه بودجه پیشنهادی نیز می‌توان یا بر اساس الگوی مرحله ای اقدام کرد یا بر اساس میزان کاری که مجری یا مجریان طرح بر حسب نفر/ساعت انجام خواهند داد. بهتر است در هر دو حالت، هزینه های جنبی از قبیل سفر، تجهیزات و غیره نیز به صورت جداگانه ذکر شود.
    مذاکره
    پس از پایان نگارش پروپوزال و ارائه آن به هیأت تصمیم گیرنده، بهتر است مذاکره های حضوری نیز با آنان برای توجیه و دفاع از پروپوزال انجام شود. بسیار مهم است که خوانندگان شما متقاعد شوند که پژوهش تأثیر بالقوه مهمی بر پیشرفت های آن حوزه پژوهش خواهد داشت. لازم است حس اشتیاق و اطمینان خود را بدون بزرگنمایی مزیت های پروپوزال، منتقل کنید. به همین دلیل نیز باید به محدودیت ها و ضعف های پژوهش پیشنهادی اشاره کنید که البته به مرور زمان بر طرف خواهد شد.
    خطاهای رایج در پروپوزال نویسی
    ۱- ناتوانی در ارائه بستری مناسب برای تنظیم مسئله پژوهش.
    ۲- ضعف در تعیین شرایط محدود کننده پژوهش.
    ۳- ضعف در ذکر منابع راهنما.
    ۴- ناتوانی در ارائه درست نحوه مشارکت نظری و تجربی دیگر پژوهشگران.
    ۵- ضعف در تمرکز بر مسئله پژوهش.
    ۶- ضعف در پردازش استدلال هایی منسجم و متقاعد کننده برای پژوهش پیشنهادی.
    ۷- طولانی کردن موضوعات کم اهمیت و ایجاز موضوعات مهم .
    ۸- این شاخ و آن شاخ پریدن– سرک کشیدن به هر جا بدون جهت گیری خاص.
    ۹- خطاهای متعدد در نقل قول ها و ارجاعات نادرست.
    ۱۰- کوتاهی یا بلندی بیش از حد.
    ۱۱- نگارش شلخته و بی سامان
    منابع - نگارش مقدمه برای پایان نامه - اهمیت چکیده نویسی در تحقیق - انتخاب عنوان تحقیق - بایدها و نبایدها - سمینارها


  • ۱. تحول نظم جهانی و نقش قدرت‌های نوظهور (گرایش روابط بین‌الملل)

    در سال‌های اخیر، تغییر موازنه قدرت جهانی و ظهور قدرت‌های نوظهوری همچون چین، هند و برزیل نظم سنتی بین‌الملل را به چالش کشیده است. هژمونی ایالات متحده به‌طور فزاینده‌ای با چالش‌های اقتصادی، امنیتی و ژئوپلیتیکی روبه‌رو شده و این مسئله، فرصت‌ها و تهدیدهای جدیدی را برای کشورهای در حال توسعه ایجاد کرده است. پرسش اصلی این است که تغییر ساختار قدرت جهانی چه تأثیری بر سیاست خارجی کشورهای متوسط و کوچک دارد و چه مدل‌های نظری می‌توانند این تحولات را توضیح دهند.


    ۲. رشد پوپولیسم و تأثیر آن بر دموکراسی (گرایش اندیشه سیاسی/سیاست تطبیقی)

    ظهور رهبران پوپولیست در کشورهای مختلف جهان از آمریکا و برزیل گرفته تا اروپای شرقی و حتی برخی کشورهای آسیایی، یکی از جدی‌ترین چالش‌ها برای نظام‌های دموکراتیک محسوب می‌شود. پوپولیسم با تضعیف نهادهای مدنی و تمرکز قدرت در دستان رهبران کاریزماتیک، آینده دموکراسی‌های مدرن را با تهدید مواجه کرده است. این موضوع ضرورت بررسی ابعاد نظری و تجربی پوپولیسم و نسبت آن با کارآمدی و مشروعیت دموکراسی را بیش از پیش آشکار می‌سازد.


    ۳. سیاست اقلیمی و دیپلماسی محیط زیست (گرایش سیاستگذاری عمومی/روابط بین‌الملل)

    بحران تغییرات اقلیمی به یکی از مهم‌ترین دستورکارهای سیاست جهانی و ملی بدل شده است. از یک سو کشورها متعهد به توافق‌نامه‌های بین‌المللی همچون پیمان پاریس هستند و از سوی دیگر فشارهای داخلی اقتصادی و سیاسی مانع تحقق کامل این تعهدات می‌شود. مسئله اصلی این است که چگونه می‌توان میان الزامات زیست‌محیطی و منافع ملی در سیاستگذاری عمومی و دیپلماسی محیط زیست تعادل برقرار کرد.


    ۴. فضای مجازی و دگرگونی مشارکت سیاسی (گرایش جامعه‌شناسی سیاسی/سیاستگذاری عمومی)

    ظهور شبکه‌های اجتماعی و فناوری‌های نوین اطلاعاتی شیوه‌های مشارکت سیاسی و کنشگری مدنی را متحول ساخته است. اعتراضات خیابانی، کمپین‌های انتخاباتی و حتی جنگ‌های روانی اکنون بیش از هر زمان دیگری به فضای مجازی وابسته‌اند. با این حال، پرسش اساسی این است که آیا فضای مجازی منجر به افزایش آگاهی و دموکراسی می‌شود یا بالعکس، ابزاری برای کنترل، فریب و دستکاری افکار عمومی است.


    ۵. امنیت انرژی و ژئوپلیتیک منابع (گرایش مطالعات منطقه‌ای/سیاست بین‌الملل)

    با افزایش تقاضای جهانی برای انرژی و رقابت قدرت‌های بزرگ بر سر منابع نفت، گاز و انرژی‌های تجدیدپذیر، امنیت انرژی به یکی از محورهای اصلی روابط بین‌الملل تبدیل شده است. در این میان، کشورهای منطقه خاورمیانه و آسیای مرکزی نقش تعیین‌کننده‌ای در آینده سیاست جهانی انرژی دارند. مسئله اصلی این است که رقابت ژئوپلیتیکی بر سر انرژی چگونه می‌تواند بر امنیت بین‌المللی، همگرایی منطقه‌ای و آینده اقتصاد سیاسی جهانی تأثیرگذار باشد.


     

    موضوع های ترند روز علوم سیاسی
     پروپوزال خلاصه (مناسب برای ارشد و دکتری) 

    شامل: عنوان پیشنهادی، سؤال پژوهش، اهداف، فرضیه‌ها و مدل مفهومی ساده است.


    ۱. تحول نظم جهانی و نقش قدرت‌های نوظهور

    عنوان پیشنهادی: بازتعریف نظم جهانی و موقعیت قدرت‌های نوظهور؛ چالش‌ها و فرصت‌ها برای کشورهای متوسط

    • سؤال پژوهش: تغییر موازنه قدرت جهانی چه تأثیری بر سیاست خارجی کشورهای متوسط دارد؟

    • اهداف:

      • تبیین الگوهای جدید قدرت در نظام بین‌الملل

      • بررسی واکنش کشورهای متوسط به تغییرات قدرت جهانی

    • فرضیه‌ها:

      1. افزایش نقش قدرت‌های نوظهور منجر به تنوع‌بخشی در سیاست خارجی کشورهای متوسط می‌شود.

      2. کشورهای متوسط در نظم چندقطبی انعطاف‌پذیری بیشتری نشان می‌دهند.

    • مدل مفهومی: متغیر مستقل: تغییر موازنه قدرت جهانی ← متغیر وابسته: جهت‌گیری سیاست خارجی کشورهای متوسط.


    ۲. رشد پوپولیسم و تأثیر آن بر دموکراسی

    عنوان پیشنهادی: پوپولیسم و آینده دموکراسی؛ مطالعه تطبیقی در نظام‌های سیاسی منتخب

    • سؤال پژوهش: پوپولیسم چه تأثیری بر کیفیت و کارآمدی دموکراسی دارد؟

    • اهداف:

      • تحلیل نسبت میان پوپولیسم و نهادهای دموکراتیک

      • بررسی مقایسه‌ای کشورهایی با تجربه پوپولیسم

    • فرضیه‌ها:

      1. پوپولیسم موجب کاهش کارآمدی نهادهای مدنی و سیاسی می‌شود.

      2. پوپولیسم اعتماد عمومی به نظام سیاسی را در کوتاه‌مدت افزایش ولی در بلندمدت کاهش می‌دهد.

    • مدل مفهومی: متغیر مستقل: سطح پوپولیسم ← متغیر میانجی: نهادهای مدنی/انتخابات آزاد ← متغیر وابسته: کیفیت دموکراسی.


    ۳. سیاست اقلیمی و دیپلماسی محیط زیست

    عنوان پیشنهادی: سیاستگذاری اقلیمی و دیپلماسی محیط زیست؛ تعارض منافع ملی و تعهدات بین‌المللی

    • سؤال پژوهش: چگونه می‌توان میان منافع ملی و تعهدات زیست‌محیطی تعادل برقرار کرد؟

    • اهداف:

      • تحلیل موانع اجرای توافق‌های زیست‌محیطی

      • ارائه الگوی تعادل‌بخشی بین الزامات داخلی و بین‌المللی

    • فرضیه‌ها:

      1. کشورهایی با اقتصاد وابسته به انرژی فسیلی کمتر به تعهدات بین‌المللی پایبندند.

      2. فشار نهادهای بین‌المللی نقش مؤثری در افزایش تعهدات اقلیمی ایفا می‌کند.

    • مدل مفهومی: متغیر مستقل: وابستگی به منابع انرژی فسیلی / فشار بین‌المللی ← متغیر وابسته: میزان تعهد به سیاست اقلیمی.


    ۴. فضای مجازی و دگرگونی مشارکت سیاسی

    عنوان پیشنهادی: تأثیر شبکه‌های اجتماعی بر الگوهای مشارکت سیاسی؛ فرصت‌ها و تهدیدها

    • سؤال پژوهش: شبکه‌های اجتماعی چه نقشی در افزایش یا کاهش کیفیت مشارکت سیاسی دارند؟

    • اهداف:

      • بررسی تأثیر فضای مجازی بر آگاهی سیاسی و بسیج اجتماعی

      • تحلیل تهدیدات ناشی از دستکاری افکار عمومی

    • فرضیه‌ها:

      1. استفاده گسترده از شبکه‌های اجتماعی مشارکت سیاسی جوانان را افزایش می‌دهد.

      2. انتشار اخبار جعلی از طریق شبکه‌های اجتماعی اعتماد عمومی به فرآیندهای سیاسی را کاهش می‌دهد.

    • مدل مفهومی: متغیر مستقل: میزان استفاده از شبکه‌های اجتماعی ← متغیر میانجی: آگاهی سیاسی / اخبار جعلی ← متغیر وابسته: سطح مشارکت سیاسی.


    ۵. امنیت انرژی و ژئوپلیتیک منابع

    عنوان پیشنهادی: امنیت انرژی و رقابت ژئوپلیتیکی؛ پیامدها برای خاورمیانه و آسیای مرکزی

    • سؤال پژوهش: رقابت ژئوپلیتیکی بر سر منابع انرژی چه تأثیری بر امنیت بین‌المللی دارد؟

    • اهداف:

      • تحلیل موقعیت خاورمیانه و آسیای مرکزی در معادلات انرژی

      • بررسی پیامدهای رقابت قدرت‌های بزرگ بر امنیت جهانی

    • فرضیه‌ها:

      1. افزایش وابستگی قدرت‌های بزرگ به انرژی خاورمیانه تنش‌های ژئوپلیتیکی را تشدید می‌کند.

      2. توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر رقابت بر سر منابع فسیلی را در بلندمدت کاهش می‌دهد.

    • مدل مفهومی: متغیر مستقل: رقابت ژئوپلیتیکی ← متغیر وابسته: سطح امنیت بین‌المللی / همگرایی منطقه‌ای.

  • 🔹 نمونه بیان مسأله در نگارش پروپوزال مهندسی برق(قدرت)

    جایابی بهینه ایستگاههای شارژ خودرو های الکتریکی در شبکه توزیع متصل به شبکه با استفاده از الگوریتم برنامه ریزی خطی

    Optimum placement of electric vehicle charging stations in the on grid distribution network using Integer Linear Programming algorithm

    الف : تعريف مسئله :

    امروزه معضلات زیست محیطی و افزایش میزان گرمایش جهانی موجب روی آوردن کشورهای صنعتی توسعه یافته و در حال توسعه به سمت انرژي‌های تجدیدپذیر جهت تامین انرژي مورد نیاز خود شده است. دسترس پذیری بالا و رایگان بودن منابع تجدیدپذیر از دلایل اصلی بهره مندی از این نوع انرژی در کشورهای مختلف جهان است.

    از طرف دیگر سوخت مصرفی اغلب خودروها از منابع سوخت فسیلی نظیر بنزین و گازوئيل بوده است و همین موضوع سبب آلودگی شدید زیست محیطی در شهرهای صنعتی جهان شده است. از راهکارهای کاربردی جهت حل این معضل که در برخی کشورها به کار گرفته شده است، می‌توان به بهره مندی از خودروهای الکتریکی اشاره کرد. همان‌طور که از نام آن مشخص است، سوخت مصرفی خودروهای الکتریکی، برق است و انرژی مورد نیاز این نوع خودرو پس از طی مسافت مورد نظر، با شارژ‌ مجدد در ایستگاه‌های شارژ خودروی برقی تامین می‌شود. امروزه در برخی کشورهای جهان مانند چین، ایالات متحده آمریکا، نروژ،‌ انگلستان و آلمان ایستگاه‌های شارژ خودرو به یکی از مهم‌ترین زیرساخت‌های بخش حمل و نقل تبدیل شده اند و تعداد زیادی از این ایستگاه‌های شارژ جهت تامین انرژی مورد نیاز خودروهای الکتریکی در بخش‌های مختلف کشورهای مذکور احداث شده اند. کشور ایران نیز در سال‌های اخیر در تلاش بوده است تا وسایل نقلیه الکتریکی در برخی زیربخش‌های حمل و نقل را افزایش دهد و امروزه تعداد محدودی از ایستگاه‌های شارژ خودرو الکتریکی نیز در شهر تهران ایجاد شده اند و با توجه به وضعیت زیست محیطی شهرهای مختلف این کشور، بخش حمل و نقل ناگزیر باید احداث ایستگاه‌های شارژ خودرو در شهرهای دیگر را در دستور کار خود قرار دهد. در این قسمت برخی مزایای بهره مندی از خودروهای الکتریکی معرفی خواهند شد:

    شکل۱.مزایای استفاده از خودرو‌های الکتریکی (۱)

    یکی از راهکارهای پیشنهادی جهت ادغام بهره مندی از خودروی الکتریکی و انرژیهای تجدیدپذیر به صورت همزمان، استفاده از فناوری‌های تجدیدپذیر در ایستگاه‌های شارژ خودرو است. در حال حاضر در برخی از ایستگاه‌های شارژ خودروی الکتریکی در جهان از انرژی‌های تجدیدپذیر استفاده می‌شود اما در هیچ کدام از ایستگاه‌های شارژ خودرو در کشور ایران برق مورد نیاز خودروهای الکتریکی از طریق فناوری‌های تجدیدپذیر تامین نمی‌شود. در نتیجه با توجه به عدم ایجاد ایستگاه‌های شارژ خودروی الکتریکی در بسیاری از شهرهای کشور ایران و پتانسیل نسبتا مناسب تابش خورشید در بخش‌های زیادی از کشور ایران، می‌توان جایابی بهینه جهت احداث ایستگاه شارژ مجهز به پنل‌های خورشیدی جهت تامین انرژی و کلکتور‌های حرارتی خورشیدی جهت تامین گرمایش آب مصرفی در مجموعه ایستگاه شارژتوسط الگوریتم پیشنهادی بر اساس برنامه ریزی خطی را در نظر گرفت. طرح پیشنهادی ترکیب این فناوری ایستگاه شارژ وسایل نقلیه، سیستم خورشیدی فوتوولتائيک و سیستم خورشیدی حرارتی با یک دیگر را بررسی کرده و برای تامین برق مورد نیاز خودروی الکتریکی، از احداث یک نیروگاه خورشیدی در ایستگاه شارژ خودرو جهت تولید برق و برای تامین گرمایش آب مصرفی در مجموعه از احداث یک سیستم حرارتی خورشیدی استفاده می‌کند. شکل۲ شماتیک کلی یک سیستم خورشیدی منفصل از شبکه را نشان می‌دهد:

    شکل۲.شماتیک یک سیستم خورشیدی منفصل از شبکهبا مصرف کننده برق متناوب (AC) (۲)

    در این قسمت برخی واژه‌ها و اصطلاحات تخصصی معرفی خواهند شد:

    • پنل خورشیدی فوتوولتائیک:

    پنل فوتوولتائیک اساساً یک سیستم نیمه هادی حالت جامد است که انرژی نور را به انرژی الکتریکی تبدیل می‌کند و خروجی آن معمولاً برق DC است، در حالی که اکثر لوازم الکتریکی خانگی و صنعتی از جریان متناوب (AC) استفاده می‌کنند. این سیستم انرژی پاک و سبز را ارائه می‌دهد و در طول تولید جریان الکتریکی با پنل‌های فتوولتائیک، هیچ گاز گلخانه ای مضری در محیط منتشر نمی‌شود، بنابراین پنل خورشیدی نوعی فناوری سازگار با محیط زیست است. (۳-۵)

    سلول خورشیدی را می توان به صورت یک منبع جریان موازی با یک دیود مدل نمود. منبع جریان، جریان فوتوولتائیک IPH را تولید می‌کند که رابطه مستقیمی باشدت تابش دارد. زمانی که هیچ نوری برای تولید جریان وجود ندارد، سلول خورشیدی به عنوان یک دیود عمل می‌کند و هنگامی که شدت نور تابید شده به سلول افزایش می‌یابد، جریانی متناسب با شدت نور ورودی به وسیله سلول خورشیدی تولید می‌شود. این جریان نوری بین مقاومت متغیر دیود و بار، با نسبتی که بستگی به مقاومت بار و شدت تابش دارد تقسیم می‌شود. در یک پنل ایده آل، کل جریان I با تفاضل جریان تولید شده توسط اثر فوتوولتائیک (IPH) و جریان دیود (ID)  برابر است.در رابطه (۱)، Io جریان اشباع دیود در شرایط بدون نور، A ضریب ایده آل (کیفیت دیود) که مقداری بین۱ و۲ دارد، q بار الکتریکی، k ثابت بولتزمن و T دمای سلول خورشیدی بر حسب کلوین است. (۶)

    (رابطه۱)                                          

    • راندمان پنل خورشیدی فوتوولتائیک:

    بازده سلول خورشيدي با پارامتر η نشان داده می‌شود که نسبتی از نور تابشی است که به الکتريسيته تبديل می‌شود. در واقع بازده يک سلول خورشیدي به صورت نسبت توان بيشينه خروجی به توان ورودي است که از رابطه (۲)بدست می‌آيد: (۷)

    (رابطه۲)                                                      = = = ᶯ     

    در این رابطه پارامتر Pin توان تابشی نور ورودي و Pmp توان بيشينه خروجی است که از ضرب ولتاژ سلول (Vmp) در جريان سلول (Imp) به دست می‌آید. همچنين VocوIsc، به ترتيب ولتاژ مدارباز و جريان اتصال کوتاه سلول هستند و ضريب پرشدگی نيز با نماد‌ FF مشخص است (۷).

    • کلکتور خورشیدی حرارتی:

    استفاده انرژی حرارتی خورشید برای اهداف بسیاری از جمله گرم کردن آب، هوا و فضای داخلی ساختمان‌ها و تولید برق استفاده می‌شود. سیستم‌های گرمایش خورشیدی دو نوع کلی دارند: الف) سیستم‌های غیرفعال، ب) سیستم‌های فعال.

    عملکرد سیستم گرمایش خورشیدی غیرفعال به این صورت است که خورشید از پنجره‌های ساختمان می‌تابد و فضای داخلی را گرم می کند اما سیستم‌های گرمایش خورشیدی فعال، سیال گرم شده (هوا یا مایع) را به داخل ساختمان یا یک سیستم ذخیره‌سازی گرما منتقل می‌کنند، تا در زمان نیاز از آن استفاده شود. (۸)

    شکل۳.شماتیک سیکل سیستم خورشیدی حرارتی فعال (۸)


    🔹 نمونه بیان مسأله در نگارش پروپوزال مهندسی برق

    عنوان پیشنهادی پروپوزال (گرایش قدرت):
    بهینه‌سازی مصرف انرژی در شبکه‌های هوشمند برق با استفاده از الگوریتم‌های هوش مصنوعی

    بیان مسأله:
    در دهه‌های اخیر، رشد سریع مصرف انرژی الکتریکی و افزایش وابستگی صنایع و جوامع به برق، ضرورت مدیریت هوشمند منابع انرژی را بیش از پیش آشکار ساخته است. شبکه‌های برق سنتی به دلیل ساختار متمرکز و محدودیت در پیش‌بینی بار، توانایی پاسخ‌گویی به نیازهای پویا و متغیر امروزی را ندارند. از سوی دیگر، ناپایداری تولید انرژی‌های تجدیدپذیر (مانند خورشیدی و بادی) چالش جدی در بهره‌برداری بهینه از این منابع ایجاد کرده است. یکی از راهکارهای نوین، بهره‌گیری از الگوریتم‌های هوش مصنوعی برای پیش‌بینی، کنترل و مدیریت بهینه مصرف انرژی در شبکه‌های هوشمند است. با این وجود، پرسش اصلی این است که چه الگوریتم یا ترکیبی از روش‌های محاسباتی می‌تواند در شرایط واقعی بیشترین دقت، سرعت و کارایی را در کاهش تلفات و افزایش بهره‌وری شبکه فراهم آورد. این خلأ پژوهشی، ضرورت انجام تحقیق در حوزه تلفیق هوش مصنوعی و مهندسی برق قدرت را توجیه می‌کند.


    عنوان پیشنهادی پروپوزال (گرایش الکترونیک):
    طراحی و شبیه‌سازی تقویت‌کننده‌های کم‌مصرف برای کاربردهای پزشکی قابل‌حمل

    بیان مسأله:
    با پیشرفت روزافزون فناوری‌های پوشیدنی و پزشکی، نیاز به مدارهای الکترونیکی کوچک، کم‌مصرف و دقیق بیش از گذشته احساس می‌شود. یکی از مهم‌ترین اجزای این سیستم‌ها، تقویت‌کننده‌هایی هستند که قادرند سیگنال‌های ضعیف زیستی را بدون نویز اضافی پردازش کنند. چالش اصلی در این حوزه، دستیابی به طراحی مدارهایی است که ضمن کاهش مصرف انرژی، کیفیت سیگنال را نیز حفظ نمایند. با توجه به اینکه بسیاری از تقویت‌کننده‌های موجود یا توان مصرفی بالایی دارند یا در شرایط واقعی دچار افت عملکرد می‌شوند، این پرسش مطرح است که چگونه می‌توان معماری‌های جدیدی ارائه کرد که همزمان دو ویژگی کلیدی "کم‌مصرف بودن" و "حفظ دقت" را تضمین کند. این نیاز، جایگاه تحقیق و توسعه در طراحی تقویت‌کننده‌های نوین برای کاربردهای پزشکی را پررنگ می‌سازد.


    نمونه بیان مساله در نگارش پروپوزال (گرایش مخابرات):
    بهبود کیفیت سرویس در شبکه‌های 5G با استفاده از روش‌های یادگیری ماشین

    بیان مسأله:
    ظهور نسل پنجم شبکه‌های مخابراتی (5G) انقلابی در انتقال داده‌های پرسرعت ایجاد کرده است. با وجود این، افزایش حجم داده‌ها، تنوع کاربران و نیاز به حداقل تأخیر، مدیریت منابع شبکه را به یک چالش اساسی تبدیل کرده است. روش‌های سنتی تخصیص پهنای باند و کنترل ترافیک قادر به پاسخ‌گویی به نیازهای پویای شبکه‌های 5G نیستند. در این راستا، یادگیری ماشین به‌عنوان ابزاری قدرتمند برای تحلیل داده‌های بزرگ و تصمیم‌گیری هوشمندانه، مورد توجه قرار گرفته است. پرسش محوری اینجاست که چگونه می‌توان از الگوریتم‌های یادگیری ماشین برای بهینه‌سازی کیفیت سرویس (QoS) استفاده کرد به گونه‌ای که هم تأخیر شبکه کاهش یابد و هم رضایت کاربران حفظ شود. این شکاف دانشی، ضرورت انجام پژوهش‌های نوین در زمینه کاربرد یادگیری ماشین در شبکه‌های مخابراتی نسل جدید را برجسته می‌سازد.


    🔹 نمونه بیان مسأله در نگارش پروپوزال (مهندسی برق – کنترل)

    طراحی کنترل‌کننده مقاوم برای سیستم‌های غیرخطی با عدم قطعیت‌های ساختاری

    بیان مسأله:
    سیستم‌های کنترل صنعتی در شرایط واقعی با عدم قطعیت‌های متعددی همچون تغییرات پارامترها، نویزهای محیطی و غیرخطی بودن دینامیک سیستم‌ها مواجه‌اند. در چنین شرایطی، استفاده از روش‌های کلاسیک کنترل (مانند PID یا کنترل خطی) اغلب پاسخ‌گوی نیازهای عملکردی و پایداری سیستم نیست. به‌ویژه در صنایع حساس نظیر هوافضا، رباتیک، فرآیندهای شیمیایی و سامانه‌های انرژی، کوچک‌ترین انحراف در طراحی کنترل‌کننده می‌تواند منجر به خسارت‌های جبران‌ناپذیر شود.
    پژوهش‌های اخیر نشان داده‌اند که طراحی کنترل‌کننده‌های مقاوم و تطبیقی می‌تواند عملکرد سیستم را در برابر عدم قطعیت‌ها بهبود بخشد، اما هنوز پرسش کلیدی این است که کدام روش کنترل مقاوم (مانند H∞، LMI یا کنترل تطبیقی فازی) قادر است بهترین توازن بین پایداری، سرعت پاسخ و مصرف انرژی را برای سیستم‌های غیرخطی پیچیده فراهم آورد. شناسایی و ارائه راهکاری عملی برای این چالش، خلأ پژوهشی موجود را آشکار می‌سازد و ضرورت انجام تحقیق در حوزه کنترل مقاوم سیستم‌های غیرخطی را برجسته می‌کند.


    نگارش پروپوزال کارشناسی ارشد و دکتری - نگارش رساله دکتری - نگارش مقاله پژوهشی - نگارش مقاله ISI